Việt Nam tăng cường hợp tác thúc đẩy môi trường tư pháp thân thiện với người chưa thành niên

Các đại biểu tham dự buổi Hội thảo tổng kết khung hợp tác tăng cường tư pháp cho người chưa thành niên tại Việt Nam. (Nguồn: IOM)

Kể từ khi được khởi động vào tháng 12/2021, dự án đã hỗ trợ Chính phủ Việt Nam cải cách hệ thống pháp luật và tăng cường thể chế nhằm bảo vệ tốt hơn quyền, nhân phẩm và phúc lợi của trẻ vị thành niên có tiếp xúc với pháp luật trong suốt quá trình tố tụng tư pháp.

Chia sẻ về dự án, Quyền Phó Đại sứ Mỹ tại Việt Nam Michael Swanberry bày tỏ: “Chúng tôi ghi nhận và đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong việc cải thiện quy trình tư pháp hình sự cho người chưa thành niên, bao gồm việc thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên. Những thành tựu này sẽ không thể đạt được nếu thiếu sự cống hiến và phối hợp chặt chẽ của các đối tác thuộc Chính phủ Việt Nam, IOM, UNICEF cùng các bên liên quan đã đóng góp chuyên môn và tâm huyết cho sáng kiến này”.

Ông Michael Swanberry đồng thời khẳng định Mỹ tiếp tục cam kết hỗ trợ Việt Nam trong nỗ lực bảo vệ trẻ em khỏi các loại tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia, bao gồm mua bán trẻ em, qua đó cùng nhau xây dựng một tương lai chung vững mạnh và thịnh vượng.

Hàng năm, khoảng 80.000 trẻ em tham gia vào hệ thống tư pháp của Việt Nam, trong đó có khoảng 8.000 trẻ em vi phạm pháp luật, 2.000 trẻ em là nạn nhân của tội phạm và 70.000 trẻ em liên quan đến các vụ việc pháp luật về gia đình. Đối với nhiều em, các thủ tục tư pháp truyền thống như thẩm vấn với cơ quan công an hay tố tụng tại tòa có thể gây sợ hãi và tổn thương tâm lý. Dự án được thực hiện nhằm bảo đảm hệ thống tư pháp thực sự trở thành “lá chắn bảo vệ”, thay vì là một áp lực nặng nề đối với trẻ em và các nhóm dễ bị tổn thương.

Trong bốn năm triển khai, dự án đã đạt được nhiều kết quả quan trọng giúp thúc đẩy môi trường tư pháp thân thiện với trẻ em, bao gồm:

Thứ nhất, dự án góp phần cải cách pháp luật: Tăng cường khung pháp lý về tư pháp cho người chưa thành niên, nổi bật là việc thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên mang tính lịch sử.

Thứ hai, dự án nâng cao năng lực chuyên môn: Tập huấn cho hàng nghìn cán bộ thực thi pháp luật và cán bộ tư pháp về cách áp dụng các quy trình thân thiện với trẻ em và bảo đảm nguyên tắc đặt lợi ích của trẻ lên hàng đầu.

Thứ ba, dự án đào tạo chuyên sâu về phòng, chống đưa người di cư trái phép và mua bán người: Xây dựng bộ tài liệu tập huấn toàn diện cho lực lượng biên phòng tuyến đầu, đặc biệt là cán bộ làm việc tại các cửa khẩu, tập trung vào phòng, chống đưa người di cư trái phép và phát hiện sớm nạn nhân bị mua bán. Đây là tuyến phòng thủ đầu tiên trước tội phạm xuyên biên giới và cũng là điểm tiếp xúc đầu tiên với người di cư và trẻ em có nguy cơ bị mua bán.

Thứ tư, dự án chăm sóc nạn nhân toàn diện: Xây dựng các hướng dẫn kỹ thuật giúp trẻ em là nạn nhân của bạo lực tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ một cách toàn diện.

Trưởng Phái đoàn IOM tại Việt Nam Kendra Rinas cho hay: “Chúng tôi tự hào khi bộ tài liệu tập huấn chuyên ngành đã trang bị các kỹ năng thiết yếu cho 310 cán bộ cửa khẩu, từ kỹ năng kiểm tra hộ chiếu giấy tờ, đánh giá rủi ro, cho đến nhận diện nạn nhân bị mua bán, đồng thời thúc đẩy cách tiếp cận lấy nạn nhân làm trung tâm và thân thiện với trẻ em. Nỗ lực này phù hợp với Luật Phòng, chống mua bán người sửa đổi của Việt Nam".

Theo bà Kendra Rinas, cán bộ tuyến đầu chính là điểm tựa then chốt cho các nạn nhân. Hợp tác sáng tạo này khẳng định một điều cốt lõi: Tính bền vững bắt đầu từ việc củng cố hệ thống và lồng ghép các thực hành hiệu quả.

Trong khi đó, Quyền Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam Ziad Nabulsi nhận định, những nỗ lực này giúp tăng cường bảo vệ trẻ em là nạn nhân, tạo điều kiện để các em có thể chia sẻ trải nghiệm của mình một cách an toàn và giảm thiểu nguy cơ bị tổn thương thêm. Trẻ em vi phạm pháp luật được tăng cường tiếp cận các dịch vụ hỗ trợ dựa vào cộng đồng, qua đó thúc đẩy quá trình phục hồi và tái hòa nhập thành công. Về lâu dài, các biện pháp này góp phần giảm nguy cơ tái phạm, bị mua bán hoặc di cư không an toàn.

Bên cạnh việc ghi nhận những thành tựu đã đạt được, các đối tác nhấn mạnh rằng vẫn cần tiếp tục nỗ lực trong thời gian tới. Ban hành luật mới chỉ là bước khởi đầu, thách thức thực sự nằm ở việc thực thi hiệu quả các điều luật để bảo đảm các quy định tiến bộ được chuyển hóa thành những thay đổi tích cực, thiết thực trong đời sống hằng ngày của mọi trẻ em trên khắp Việt Nam.

Thành công của sáng kiến này có được nhờ sự điều phối chiến lược và tận tâm của Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Tư pháp, Cục Cửa khẩu, Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng, cùng sự tham gia tích cực của các bộ, ngành, cơ quan thực thi pháp luật và cơ quan tư pháp. Tất cả các đối tác tái khẳng định cam kết xây dựng một hệ thống tư pháp bao trùm, dễ tiếp cận để bảo vệ tốt hơn cho mọi trẻ em tại Việt Nam.

Duy Phương