Việt Nam - Thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ: Ưu tiên, cam kết phù hợp với quan tâm chung, gắn bó với định hướng phát triển

Phó Tổng biên tập Tạp chí Nhân quyền Việt Nam Nguyễn Thị Thanh Hương. (Ảnh: Thành Long)

Nhân dịp Việt Nam chuẩn bị bước vào hành trình ba năm tới với tư cách là thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc (LHQ), Phó Tổng biên tập Tạp chí Nhân quyền Việt Nam Nguyễn Thị Thanh Hương đã chia sẻ với Báo Thế giới và Việt Nam cảm xúc khi có mặt trực tiếp tại cuộc bỏ phiếu và kế hoạch lan tỏa những giá trị tích cực về quyền con người của Tạp chí Nhân quyền Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đảm nhiệm cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2026-2028.

Là một trong những người có mặt tại cuộc bỏ phiếu bầu thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ, bà có thể chia sẻ cảm xúc của mình khi hai tiếng Việt Nam được xướng lên trong sự ủng hộ của hầu hết các quốc gia thành viên LHQ? Theo bà, điều gì khiến các nước bỏ phiếu bầu cho Việt Nam?

Từng là thành viên đoàn Việt Nam tham dự một số cuộc họp tại Hội đồng Nhân quyền LHQ, nhưng cuộc họp bỏ phiếu bầu Việt Nam tiếp tục là thành viên Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2 liên tiếp là một cảm xúc rất đặc biệt. Khi Hội đồng công bố kết quả số phiếu, trong đoàn không ai bảo ai cùng vỗ tay, vỡ òa. Đó là cảm xúc của lòng tự hào, tự tôn dân tộc.

Theo tôi, có nhiều lý do mà các nước bỏ phiếu ủng hộ Việt Nam, có thể khái quát một số điểm chính như sau:

Thứ nhất đó là vị thế của Việt Nam đã được khẳng định. Không phải chúng ta tự khen nhau, đấy là do thế giới đánh giá khi ghi nhận sự tham gia của Việt Nam vào các tổ chức quốc tế, diễn đàn đa phương, trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi kinh tế toàn cầu.

Đặc biệt ghi nhận đóng góp có trách nhiệm của nước ta trong việc giải quyết các vấn đề “nóng”, phức tạp trên thế giới, đóng góp chung vào hòa bình, an ninh khu vực, cũng như thành tựu về quyền con người và phát triển bền vững.

Có thể điểm qua một số phát biểu gần đây về Việt Nam. Điển hình như Tổng thư ký LHQ António Guterres đánh giá: “Việt Nam là một đối tác quan trọng của LHQ, đã có nhiều đóng góp thực chất và hiệu quả vào các hoạt động gìn giữ hòa bình của LHQ, thúc đẩy hòa bình, phát triển bền vững và quyền con người trên thế giới… Việt Nam là hình mẫu của hòa bình và phát triển bền vững”.

Bà Kanni Wignaraja, Trợ lý Tổng thư ký LHQ, Giám đốc khu vực châu Á-Thái Bình Dương của Chương trình Phát triển LHQ (UNDP) trong chuyến thăm Việt Nam gần đây cũng đã bày tỏ: “Thế giới cần những tấm gương như Việt Nam để chứng minh rằng, một quốc gia có thể bước ra khỏi chiến tranh và thời kỳ hậu chiến, gác lại quá khứ, rút ra bài học và hướng đến hòa bình, ổn định - không chỉ cho chính mình, mà còn cho cả thế giới". Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) đánh giá Việt Nam đứng thứ 35 trong số 40 nền kinh tế lớn nhất thế giới và đứng thứ 5 ASEAN…

Thứ hai, thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của nước ta thể hiện qua các số liệu tăng trưởng, thu hút đầu tư, xóa đói giảm nghèo; môi trường an ninh, an toàn; việc thực hiện các cam kết thúc đẩy và bảo vệ các quyền con người của Việt Nam một cách hiệu quả, thực chất góp phần cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân thời gian của Việt Nam đã được LHQ và cộng đồng quốc tế ghi nhận, đánh giá cao.

Thứ ba, sự chuyển biến trong việc hoàn thiện thể chế, pháp luật về quyền con người thông qua việc ban hành, sửa đổi nhiều văn bản pháp luật thích ứng với các tiêu chuẩn, qui định của các Công ước quốc tế về quyền con người cũng như phù hợp với tình hình mới, đáp ứng yêu cầu của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ngày càng hướng đến người dân là trung tâm.

Điển hình là kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vừa kết thúc hôm 11/12, đã thông qua 51 luật, 8 nghị quyết quy phạm pháp luật, trong đó có nhiều luật và văn bản quy phạm pháp luật nhằm bảo đảm tốt hơn quyền con người, như Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật Tương trợ tư pháp về hình sự; Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, Luật An ninh mạng nhằm tạo cơ sở pháp lí chuyên sâu, phù hợp đặc thù từng lĩnh vực, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, hội nhập và bảo đảm quyền con người.

Thứ tư, việc thực hiện vai trò thành viên tích cực, trách nhiệm với các vấn đề nhân quyền chung, đặc biệt Việt Nam đóng góp ý kiến tại nhiều phiên họp, thảo luận về bảo đảm các quyền cụ thể như quyền môi trường trong lành, bền vững; quyền lương thực; quyền văn hóa; quyền của người khuyết tật; quyền trẻ em… với cách tiếp cận đối thoại, hợp tác và cân bằng của Việt Nam đã thực sự thuyết phục, tạo niềm tin để các nước thành viên Hội đồng Nhân quyền tiếp tục tin tưởng vào vai trò và đóng góp của Việt Nam trong nhiệm kỳ 2026-2028 trong bối cảnh tình hình thế giới diễn biến hết sức phức tạp.

Việc tái đắc cử Hội đồng Nhân quyền vừa là sự ghi nhận, vừa là động lực để Việt Nam tiếp tục đóng góp tích cực, có trách nhiệm hơn nữa vào các nỗ lực chung của LHQ vì quyền con người, hòa bình và phát triển bền vững trên toàn thế giới.

Đoàn Việt Nam chung vui trong khoảnh khắc Việt Nam được xướng tên tái đắc cử Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026-2028 tại New York, ngày 14/10. (Nguồn: Phái đoàn Việt Nam tại New York)

Việc đảm nhiệm cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2026–2028 mở ra cho Việt Nam nhiều thuận lợi quan trọng, đồng thời cũng đặt ra không ít thách thức. Bà có thể chỉ ra thuận lợi và thách thức của Việt Nam trong hành trình đảm đương vai trò này trong ba năm tới?

Đây là lần thứ ba Việt Nam đảm đương nhiệm kỳ thành viên Hội đồng Nhân quyền, bối cảnh của cả ba lần đều rất khác nhau.

Ở lần này, về thuận lợi, trước hết Việt Nam bước vào nhiệm kỳ mới với uy tín quốc tế ngày càng được củng cố, thể hiện qua số phiếu ủng hộ cao của Đại hội đồng LHQ. Việt Nam có kinh nghiệm thực tiễn từ các nhiệm kỳ trước, có đội ngũ cán bộ ngoại giao ngày càng chuyên nghiệp và đã hình thành được cách tiếp cận cân bằng, đối thoại và hợp tác trong các vấn đề nhân quyền.

Bên cạnh đó, những thành tựu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh, xóa đói giảm nghèo và thúc đẩy quyền của các nhóm dễ bị tổn thương là nền tảng quan trọng để Việt Nam tham gia thảo luận và đóng góp xây dựng tại Hội đồng.

Tuy nhiên, thách thức cũng rất lớn. Hội đồng Nhân quyền là diễn đàn có tính chính trị cao, nơi các vấn đề nhân quyền thường gắn với khác biệt về hệ giá trị, lợi ích và cách tiếp cận. Việt Nam sẽ phải đối mặt với sự giám sát, chất vấn và sức ép từ một số quốc gia và tổ chức quốc tế về những vấn đề còn tồn tại trong nước. Đồng thời, việc tham gia hiệu quả các cơ chế của Hội đồng đòi hỏi nguồn lực lớn, cả về nhân lực, chuyên môn và khả năng điều phối giữa đối ngoại và đối nội.

Là cơ quan truyền thông chuyên sâu về quyền con người, Tạp chí Nhân quyền Việt Nam có kế hoạch gì nhằm đồng hành cùng các cơ quan nhà nước và toàn xã hội trong việc lan tỏa những giá trị tích cực về quyền con người ở Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đảm nhiệm cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2026-2028 tới?

Tạp chí Nhân quyền Việt Nam xác định rõ vai trò là cơ quan ngôn luận của Ban Chỉ đạo Nhân quyền, đặc biệt trong giai đoạn phát triển mới của đất nước, cũng như khi Việt Nam tiếp tục đảm nhiệm cương vị thành viên Hội đồng Nhân quyền trong bối cảnh tình hình thế giới phức tạp, Tạp chí sẽ đẩy mạnh thông tin đối ngoại về thành tựu bảo đảm quyền con người của Việt Nam, đặc biệt đối với những quyền đang được cộng đồng quốc tế quan tâm thúc đẩy như quyền phát triển, quyền môi trường, quyền lao động… cũng như các quyền con người mới hình thành trong thực tiễn, đang đặt ra những yêu cầu bảo vệ trong thời đại công nghệ số.

Chúng tôi cũng sẽ phát huy vai trò là tạp chí khoa học chuyên ngành về lĩnh vực quyền con người, mở rộng hoạt động nghiên cứu và lan tỏa tri thức về quyền con người. Trong đó có các hoạt động phối hợp liên ngành, tổ chức các hội thảo, tọa đàm khoa học trong và ngoài nước, tạo diễn đàn trao đổi giữa các nhà khoa học, chuyên gia trong nước với các học giả, chuyên gia các nước; trao đổi kinh nghiệm, qua đó mở rộng kênh truyền thông về hình ảnh Việt Nam, các chính sách và thực tiễn bảo vệ, thúc đẩy nhân quyền cởi mở của Việt Nam.

Lễ kỷ niệm 15 năm Tạp chí Nhân quyền Việt Nam xuất bản số đầu tiên ngày 26/8, tại Hà Nội. (Nguồn: Tạp chí Nhân quyền Việt Nam)

Từ những ưu tiên, cam kết tự nguyện của Việt Nam khi ứng cử thành viên Hội đồng Nhân quyền LHQ nhiệm kỳ 2026-2028, bà có thể bình luận các cam kết này phù hợp thế nào với quan tâm của cộng đồng quốc tế cũng như các thành tựu, cam kết trong nước?

Trước hết, các cam kết của Việt Nam tập trung vào những vấn đề đang được cộng đồng quốc tế đặc biệt quan tâm như: bảo đảm các quyền kinh tế, xã hội và văn hóa; thúc đẩy bình đẳng giới; bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương; quyền được phát triển; ứng phó với biến đổi khí hậu và tác động của các thách thức toàn cầu.

Đây là những nội dung phù hợp với các mục tiêu của LHQ, nhất là Chương trình nghị sự 2030 vì phát triển bền vững, qua đó đã tạo được sự đồng thuận và ủng hộ rộng rãi của các quốc gia thành viên.

Các cam kết tự nguyện của Việt Nam không mang tính hình thức mà được xây dựng trên nền tảng thành tựu và kinh nghiệm thực tiễn trong nước. Các cam kết cũng phù hợp với đường lối phát triển lấy con người làm trung tâm và hệ thống pháp luật về quyền con người đang ngày càng hoàn thiện ở Việt Nam.

Và như vậy có thể khẳng định rằng, cam kết tự nguyện của Việt Nam hoàn toàn phù hợp với xu thế của cộng đồng quốc tế và khả năng thực hiện trong nước. Đó chính là yếu tố then chốt giúp các cam kết này vừa khả thi, vừa có ý nghĩa thực chất.

Trân trọng cảm ơn bà!

Triển lãm ảnh “Việt Nam – Thành viên Hội đồng nhân quyền Liên hợp quốc: Tôn trọng và Thấu hiểu. Đối thoại và Hợp tác. Mọi quyền con người – Cho tất cả mọi người” tại trụ sở Liên hợp quốc ở New York, Mỹ, ngày 13/10. (Nguồn: VPTTNQ)

Thu Trang