Việt Nam thúc đẩy hợp tác với UNESCO trong bảo tồn Di sản tư liệu

Thứ trưởng Thường trực, Chủ tịch Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam Nguyễn Minh Vũ tiếp Tiến sĩ Fackson Banda, Trưởng Ban Di sản tư liệu, Chương trình Ký ức thế giới của UNESCO. (Ảnh: Quang Hòa)

Cùng tham dự buổi tiếp có Chủ tịch Hội đồng tư vấn quốc tế Chương trình Ký ức thế giới UNESCO Johannes Joseph Maria Bos; Cục trưởng Cục Ngoại vụ và Ngoại giao văn hóa Bộ Ngoại giao, Tổng Thư ký Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam Lê Thị Hồng Vân; Phó Chủ tịch Ủy ban Ký ức thế giới UNESCO khu vực châu Á-Thái Bình Dương (MOWCAP) Vũ Thị Minh Hương cùng các cán bộ của Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam.

Phát biểu tại buổi tiếp, Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ bày tỏ vui mừng trước mối quan hệ hợp tác toàn diện, thực chất, hiệu quả giữa Việt Nam và UNESCO. Thứ trưởng đặc biệt đánh giá cao vai trò của Chương trình Ký ức thế giới – một sáng kiến ý nghĩa của UNESCO nhằm bảo tồn, bảo vệ và lan tỏa những di sản tư liệu quý giá, những kho báu trí tuệ và văn hóa, phản ánh chiều sâu lịch sử và bản sắc của các dân tộc trên toàn thế giới.

Chương trình không chỉ giúp nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của di sản tư liệu mà còn thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia, tạo điều kiện chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ phát triển mạng lưới chuyên gia trong lĩnh vực bảo tồn và số hóa tài liệu.

Thứ trưởng Thường trực Nguyễn Minh Vũ nhấn mạnh, thông qua Chương trình và nhờ sự hỗ trợ quý báu từ các chuyên gia, nhiều “báu vật ẩn giấu” của Việt Nam đã và đang được phát hiện, bảo tồn, lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng trong nước và quốc tế.

Thứ trưởng khẳng định, Việt Nam cam kết đồng hành cùng UNESCO trong nỗ lực gìn giữ ký ức nhân loại. Việt Nam hiện sở hữu 73 di sản, danh hiệu UNESCO, trong đó có 11 Di sản tư liệu đã được UNESCO công nhận, và đang triển khai nhiều sáng kiến bảo tồn, số hóa, cũng như đệ trình các hồ sơ mới, với mong muốn biến tiềm năng thành di sản khu vực và thế giới.

Tại buổi tiếp, Thứ trưởng đặc biệt đánh giá cao vai trò của Chương trình Ký ức thế giới – một sáng kiến ý nghĩa của UNESCO nhằm bảo tồn, bảo vệ và lan tỏa những di sản tư liệu quý giá, những kho báu trí tuệ và văn hóa, phản ánh chiều sâu lịch sử và bản sắc của các dân tộc trên toàn thế giới. (Ảnh: Quang Hòa)

Trên tinh thần đó, Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ đề nghị UNESCO tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam thông qua các hình thức hỗ trợ cụ thể như: tư vấn xây dựng chính sách, chia sẻ chuyên môn quốc tế, tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực cho đội ngũ chuyên gia, cán bộ làm công tác bảo tồn di sản tư liệu.

Đồng thời, ông cũng bày tỏ mong muốn nhận được sự ủng hộ và tư vấn của UNESCO đối với các hồ sơ đề cử mà Việt Nam đang tích cực chuẩn bị, bao gồm: Các văn bia Hán Nôm trên núi Non Nước (tỉnh Ninh Bình); Sách cổ Hán Nôm của dòng họ Nguyễn Huy, làng Trường Lưu (tỉnh Hà Tĩnh); Hệ thống bia đá Phố Hiến (tỉnh Hưng Yên) – những kho tư liệu quý giá phản ánh chiều sâu văn hóa, giáo dục và tín ngưỡng truyền thống của người Việt qua nhiều thế kỷ.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang xem xét khả năng phối hợp với Pháp xây dựng một hồ sơ đề cử chung về “Tài liệu lưu trữ về Đông Dương (1862–1954)”. Thứ trưởng bày tỏ tin tưởng rằng, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Việt Nam và UNESCO, Chương trình Ký ức thế giới sẽ tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trò kết nối quá khứ, hiện tại, tương lai, góp phần xây dựng một thế giới giàu bản sắc, nhân văn và bền vững.

Thay mặt đoàn chuyên gia, Tiến sĩ Fackson Banda bày tỏ vinh dự khi được đến thăm Việt Nam trong thời điểm đầy ý nghĩa – khi Việt Nam đang hướng tới kỷ niệm những ngày lễ lớn. Ông bày tỏ vinh dự là đại diện của UNESCO trực tiếp trao Bằng công nhận Di sản tư liệu thế giới cho Bộ sưu tập của cố Nhạc sĩ Hoàng Vân – một tượng đài của nền âm nhạc cách mạng Việt Nam, người đã để lại dấu ấn sâu đậm trong tâm thức nhiều thế hệ người Việt.

Tiến sĩ Banda đánh giá cao tinh thần nghiêm túc, bài bản và sự chuyên nghiệp của Việt Nam trong toàn bộ quá trình xây dựng hồ sơ, từ việc nghiên cứu, sưu tầm, bảo quản đến trình bày giá trị nổi bật toàn cầu của bộ sưu tập.

Thứ trưởng Thường trực, Chủ tịch Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam Nguyễn Minh Vũ chụp ảnh lưu niệm cùng đoàn chuyên gia. (Ảnh: Quang Hòa)

Tiến sĩ Vũ Minh Hương, Phó Chủ tịch Ủy ban Ký ức thế giới khu vực châu Á – Thái Bình Dương, đồng thời là chuyên gia tư vấn trực tiếp cho hồ sơ, đã chia sẻ thêm về hành trình chuẩn bị hồ sơ cố Nhạc sĩ Hoàng Vân. Bà nhấn mạnh, đây là một nỗ lực hợp tác mẫu mực giữa các nhà chuyên môn Việt Nam và đội ngũ chuyên gia quốc tế.

Theo bà, điểm nổi bật của hồ sơ không chỉ nằm ở giá trị nghệ thuật, tư tưởng và lịch sử của di sản, mà còn thể hiện cách tiếp cận nhân văn, giàu cảm xúc trong bảo tồn ký ức sống động của một thời kỳ lịch sử Việt Nam thông qua âm nhạc.

Chia sẻ về chuyến công tác, Tiến sĩ Banda cho biết đã có cơ hội khảo sát thực địa tại một số di sản tư liệu tiêu biểu đã được UNESCO ghi danh như bia Tiến sĩ Văn Miếu – Quốc Tử Giám và Mộc bản triều Nguyễn. Ông ấn tượng trước sự đầu tư nghiêm túc, phương pháp tiếp cận toàn diện của Việt Nam trong công tác bảo tồn, không chỉ nhằm bảo vệ giá trị nguyên gốc, mà còn thúc đẩy việc lan tỏa di sản đến với cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Tiến sĩ Banda cũng đánh giá cao việc Việt Nam đã xây dựng một khuôn khổ pháp lý vững chắc thông qua Luật Di sản (sửa đổi), trong đó có riêng một chương dành cho di sản tư liệu, điều cho thấy tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong lĩnh vực này.

Ông tin tưởng rằng, với tiềm năng phong phú, hệ thống pháp lý đồng bộ và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, Việt Nam sẽ đóng vai trò tiên phong trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương trong việc gìn giữ, phát huy di sản tư liệu và thúc đẩy hợp tác khu vực.

Ông cũng khuyến khích Việt Nam chủ động mở rộng hợp tác quốc tế, kể cả trong việc xây dựng các hồ sơ chung với những quốc gia có nền lưu trữ phát triển như Pháp, từ đó góp phần làm giàu thêm ký ức chung của nhân loại.

Chiều cùng ngày, tại Nhà hát Hồ Gươm diễn ra buổi lễ trang trọng đón nhận Bằng Di sản Tư liệu thế giới của UNESCO dành cho Bộ sưu tập tác phẩm âm nhạc của cố Nhạc sĩ Hoàng Vân – sự kiện diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm 95 năm ngày sinh của ông (24/7/1930-24/7/2025).

Quang Hòa