Việt Nam vượt Nhật Bản, trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Trung Quốc

Sự gia tăng kim ngạch xuất khẩu từ Trung Quốc sang Việt Nam chủ yếu đến từ linh kiện điện tử, bao gồm mô-đun màn hình, bộ nhớ máy tính và các sản phẩm công nghệ cao khác. Các linh kiện này được nhập khẩu để lắp ráp tại Việt Nam, sau đó tái xuất khẩu sang Hoa Kỳ và các thị trường khác. Theo số liệu từ cơ quan hải quan Trung Quốc, tính đến tháng 11/2024, linh kiện điện tử chiếm 8 trong 10 mặt hàng xuất khẩu tăng trưởng nhanh nhất của Trung Quốc sang Việt Nam.

Nguyên nhân sâu xa nằm ở sự thay đổi trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Thuế quan mà Hoa Kỳ áp đặt lên Trung Quốc đã buộc các doanh nghiệp phải tìm kiếm các địa điểm sản xuất thay thế, trong đó Việt Nam nổi lên như một điểm đến hấp dẫn. Trong khi các doanh nghiệp cố gắng giảm thiểu rủi ro thương mại và tránh thuế, họ vẫn duy trì sự phụ thuộc vào linh kiện từ Trung Quốc. Điều này khiến Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời thúc đẩy xuất khẩu từ Trung Quốc.

Sự dịch chuyển này đã mang lại nhiều lợi ích cho Việt Nam, khi dòng vốn đầu tư từ các tập đoàn quốc tế không ngừng gia tăng. Các nhà sản xuất thiết bị điện tử hàng đầu như Samsung Electronics, Luxshare Precision Industry, và Hon Hai Precision Industry đã rót hàng tỷ USD vào Việt Nam để xây dựng cơ sở sản xuất, lắp ráp các sản phẩm như AirPods, MacBook và các thiết bị công nghệ cao khác.

Ngoài ra, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) cùng các hạn chế xuất khẩu chip AI từ Hoa Kỳ nhắm vào Trung Quốc đã tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam trong việc thu hút đầu tư. Theo dữ liệu từ NBD, Hon Hai – một nhà cung cấp hàng đầu – đã bắt đầu sản xuất card đồ họa AI của Nvidia tại nhà máy ở Việt Nam từ năm ngoái, với các bộ phận quan trọng được nhập khẩu từ Trung Quốc. Phần lớn các sản phẩm hoàn thiện sau đó được xuất khẩu sang Hoa Kỳ, góp phần đẩy thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ lên mức cao kỷ lục tính đến tháng 11/2024.

Việc sản phẩm hoàn thiện từ Việt Nam chủ yếu xuất sang Hoa Kỳ đã đẩy thặng dư thương mại của Việt Nam với thị trường này lên mức cao kỷ lục. Tuy nhiên, xu hướng này cũng khiến Việt Nam nằm trong tầm ngắm của chính quyền Mỹ, với các biện pháp như áp thuế tấm pin mặt trời sản xuất tại Việt Nam và các nước Đông Nam Á khác.

Mặc dù đối mặt với những thách thức về thương mại, Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, vừa tận dụng lợi thế từ sự dịch chuyển sản xuất, vừa giữ được vị thế trong cuộc chơi kinh tế khu vực.

Thành An