Việt Nam xây dựng quy định về kiểm soát thương mại chiến lược

Ngày 1-4, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên ký ban hành Quyết định về việc thành lập Ban soạn thảo và Tổ biên tập xây dựng Nghị định quy định về kiểm soát thương mại chiến lược của Việt Nam.

Ngay sau đó, cuộc họp lần thứ nhất Ban soạn thảo, Tổ biên tập Nghị định về kiểm soát thương mại chiến lược đã diễn ra cùng ngày. Theo chia sẻ của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, bối cảnh hiện nay, việc khẩn trương xây dựng và ban hành Nghị định về kiểm soát thương mại chiến lược là hết sức cần thiết.

Vì sao Việt Nam cần xây dựng cơ chế kiểm soát thương mại vào lúc này? Theo lý giải của Bộ Công Thương, thời gian qua, xu hướng dịch chuyển của các chuỗi giá trị toàn cầu đã giúp Việt Nam dần trở thành điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Đặc biệt đối với các ngành sản xuất các sản phẩm công nghệ cao như điện tử, máy tính và đặc biệt là công nghệ bán dẫn.

Do vậy, để đảm bảo các hoạt động chuyển giao công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất các sản phẩm công nghệ cao, các đối tác thương mại lớn đã đề xuất Việt Nam nghiên cứu, xây dựng cơ chế kiểm soát thương mại chiến lược.

Cuộc họp lần thứ nhất Ban soạn thảo, Tổ biên tập Nghị định về kiểm soát thương mại chiến lược chiều 1-4. Ảnh: MOIT

Qua đó cũng nhằm nâng cao năng lực kiểm soát công nghệ, tăng khả năng thực thi bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, giảm thiểu khả năng các công nghệ nguồn này bị đưa sang các nước thứ ba khi chưa được sự đồng ý của nước xuất khẩu.

Ngoài ra, công tác kiểm soát thương mại chiến lược cũng vừa là nghĩa vụ của Việt Nam trong thực thi các cam kết quốc tế, cũng thể hiện trách nhiệm của Việt Nam trong bảo vệ an ninh, hòa bình quốc tế.

“Việt Nam với vị thế là quốc gia có kim ngạch xuất nhập khẩu tăng trưởng mạnh, trong top 20 nước có quy mô thương mại lớn nhất và có quan hệ thương mại với hầu hết các quốc gia và có diện mặt hàng xuất nhập khẩu đa dạng, càng được quan tâm đề nghị xây dựng khung pháp lý về kiểm soát thương mại chiến lược, đưa vào các chương trình phối hợp song phương” - Bộ Công Thương cho hay.

Hiện Việt Nam đang tích cực triển khai nhiều giải pháp để hướng tới cán cân thương mại hài hòa và bền vững với nhiều đối tác thương mại lớn, ví dụ như Hoa Kỳ hay EU. Vì vậy, Bộ Công Thương cho rằng, việc xây dựng được cơ chế kiểm soát thương mại chiến lược hiệu quả cũng tạo nền tảng chắc chắn cho việc tăng cường nhập khẩu công nghệ cao, công nghệ nguồn từ thị trường này, từ đó giúp cân bằng cán cân thương mại.

"Đây cũng là một trong các nội dung mà Bộ trưởng Bộ Công Thương - Đặc phái viên của Thủ tướng Chính phủ trong chuyến công tác làm việc tại Hoa Kỳ tháng 3 - 2025 đã trao đổi với Đại diện Thương mại Hoa Kỳ và các Bộ, ngành liên quan của Hoa Kỳ. Đây cũng là tuyên bố của Việt Nam được hiện thực hóa bằng văn bản quy phạm pháp luật cụ thể cấp Chính phủ, thể hiện quyết tâm, mong muốn hợp tác với Hoa Kỳ một cách bền vững" - Bộ Công Thương thông tin.

Hiện dự thảo Nghị định về kiểm soát thương mại chiến lược đã được công bố để lấy ý kiến rộng rãi. Dự thảo Nghị định gồm 18 Điều.

Nội dung Nghị định quy định việc quản lý xuất khẩu, tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu, trung chuyển, quá cảnh hàng hóa lưỡng dụng. Hàng hóa lưỡng dụng là các mặt hàng, phần mềm và công nghệ có thể được sử dụng cho cả mục đích dân sự và quân sự hoặc liên quan đến phát triển, sản xuất, xử lý, vận hành, bảo trì, lưu trữ, phát hiện, nhận dạng hoặc phát tán vũ khí hủy diệt hàng loạt hay phương tiện vận chuyển của chúng.

Dự thảo Nghị định đã quy định rõ về thẩm quyền ban hành danh mục hàng hóa lưỡng dục, nguyên tắc quản lý hàng hóa lưỡng dụng, nguyên tắc quản lý hoạt động xuất khẩu, tạm nhập tái xuất, chuyển khẩu, quá cảnh, trung chuyển hàng hóa lưỡng dụng; trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong kiểm soát hàng hóa lưỡng dụng.

Đồng thời Nghị định cũng quy định về trách nhiệm của thương nhân xuất khẩu, tạm nhập, tái xuất, chuyển khẩu, trung chuyển, quá cảnh hàng hóa lưỡng dụng; quy định về chương trình tuân thủ nội bộ…

AN HIỀN