Viết nên những trang sử hào hùng (Kỳ 1)
(Báo Quảng Ngãi)- Quảng Ngãi, vùng đất có truyền thống cách mạng kiên cường, nơi tiên phong làm nên những cuộc khởi nghĩa đi vào lịch sử của dân tộc và những chiến thắng vang dội trong hai cuộc kháng chiến cứu nước vĩ đại, đóng góp quan trọng vào đại thắng mùa Xuân 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong nửa thế kỷ qua, Đảng bộ, chính quyền, quân và nhân dân các dân tộc tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục phát huy ý chí tự lực, tự cường, bản lĩnh, khát vọng, vượt khó vươn lên trong công cuộc kiến thiết quê hương, đưa quê hương Quảng Ngãi ngày càng phát triển và giàu đẹp.
Trong những ngày tháng Ba lịch sử cách đây 50 năm, với khí thế thần tốc, quyết chiến, quyết thắng, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi, lực lượng vũ trang và nhân dân trong tỉnh đã đứng lên tiến công, nổi dậy tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ ngụy quân, ngụy quyền, giành chính quyền về tay nhân dân. Ngày 24/3/1975 tỉnh nhà được giải phóng, mãi mãi đi vào lịch sử đấu tranh cách mạng và kháng chiến của Đảng bộ, nhân dân và lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Ngãi.
Năm nay, Thiếu tá Võ Toàn, ở thôn Khê Tân, xã Tịnh Khê (TP.Quảng Ngãi), tròn 65 năm tuổi Đảng. Tháng 3/1975, khi Đảng bộ, quân và nhân dân Quảng Ngãi thực hiện cuộc tiến công để giải phóng tỉnh Quảng Ngãi, Thiếu tá Võ Toàn là Tham mưu phó Thường trực Tỉnh đội.
Xe tăng của quân giải phóng tiến vào giải phóng thị xã Quảng Ngãi ngày 24/3/1975. Ảnh: TL
Đã gần 90 tuổi, nhưng trong tâm trí của vị thiếu tá can trường, ký ức về ngày quê hương núi Ấn - sông Trà được giải phóng vẫn như mới vừa hôm qua. “Sau khi địch thất thủ ở Buôn Ma Thuột và Tây Nguyên, theo mệnh lệnh của Bộ Chỉ huy tiền phương Quân khu 5 và Ban Chỉ huy chiến dịch của tỉnh, đêm 15, rạng sáng 16/3/1975, quân ta chính thức nổ súng, đồng loạt tiến công vào các vị trí trọng điểm của địch. Từ thời điểm này cho đến ngày tỉnh tađược giải phóng (24/3/1975) chỉ vỏn vẹn 10 ngày. Trong 10 ngày, Đảng bộ, nhân dân và lực lượng vũ trang tỉnh Quảng Ngãi đã anh dũng chiến đấu với tất cả ý chí, quyết tâm để giải phóng tỉnh nhà”, Thiếu tá Võ Toàn khẳng định.
Từ đêm 15/3/1975, tiếng súng của quân ta vang lên khắp các chiến trường ở Quảng Ngãi. Tại huyện Đông Sơn (vùng đông Bình Sơn và vùng đông Sơn Tịnh), ngay trong đêm 15/3/1975, lực lượng vũ trang huyện và du kích tiến công tiêu diệt ấp Phú Nhuận, xã Tịnh Phong, phát động quần chúng nổi dậy giành quyền làm chủ tại chỗ. Ở phía tây Sơn Tịnh, trong đêm 15/3/1975, các lực lượng vũ trang tiến công tiêu diệt chốt Đông Dương (Tịnh Ấn), Núi Đất (Tịnh Bình).
Những người lính của Tiểu đoàn 81 (Trung đoàn 94) bên xe cơ giới thu giữ của địch tại Truông Ba Gò, xã Bình Long (Bình Sơn). Ảnh: NVCC
Đêm 16/3, rạng sáng 17/3/1975, trước sự bao vây, tiến công dồn dập từ nhiều hướng của các lực lượng vũ trang, bán vũ trang cách mạng, địch ở Sơn Hà hốt hoảng tháo chạy, 12 nghìn người dân của huyện miền núi Sơn Hà thoát khỏi ách kìm kẹp của địch. Huyện Sơn Hà được giải phóng. Ngày 18/3/1975, địch ở Trà Bồng cũng vội vàng tháo chạy, miền Tây Quảng Ngãi hoàn toàn sạch bóng quân thù. Lúc 17 giờ ngày 23/3, huyện Nghĩa Hành hoàn toàn giải phóng. Đến 19 giờ ngày 23/3/1975, huyện Đức Phổ ca khúc khải hoàn. Quân ta lúc đó “thế như chẻ tre”, giành chiến thắng thần tốc, liên tiếp. Trước những đòn tấn công mạnh mẽ của quân và dân ta, trong đêm 23/3/1975, địch ở TX.Quảng Ngãi bắt đầu tháo chạy. Sáng 24/3/1975, quân ta tấn công và áp sát TX.Quảng Ngãi khiến kẻ thù thất thủ.
Lễ mít tinh tại sân vận động Diên Hồng (Thị xã Quảng Ngãi) chào mừng ngày Quốc khánh 2/9/1975. Ảnh: TL
Trước những trận đánh thần tốc của quân và dân ta, tối 24/3/1975, Quảng Ngãi được giải phóng. Ngày 24/3/1975 ghi dấu ấn vẻ vang và oanh liệt của Đảng bộ và nhân dân Quảng Ngãi, là mốc son chói lọi trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Với thắng lợi này, Quảng Ngãi cùng với Quảng Nam, trở thành 2 tỉnh được giải phóng sớm nhất ở Duyên hải Nam Trung Bộ; góp phần tạo thế gọng kìm, bao vây quân địch tại Đà Nẵng - căn cứ quân sự mạnh vào hàng bậc nhất của địch. Sau khi thất thủ tại Quảng Nam, Quảng Ngãi và sau đó là Thừa Thiên Huế, quân địch tại Đà Nẵng bị cô lập và nhanh chóng đầu hàng.
Tiếp nối truyền thống cách mạng hào hùng, với những chiến thắng vang dội, làm nên những mốc son quan trọng trong lịch sử nước nhà: Khởi nghĩa Ba Tơ (11/3/1945), thắng lợi của Cuộc Khởi nghĩa Trà Bồng và miền Tây Quảng Ngãi, chiến thắng Ba Gia, chiến thắng Vạn Tường... và giải phóng tỉnh Quảng Ngãi ngày 24/3/1975 đã một lần nữa khẳng định chủ nghĩa anh hùng cách mạng của Đảng bộ và nhân dân tỉnh nhà; sự vận dụng sáng tạo đường lối của trung ương Đảng vào hoàn cảnh cụ thể của địa phương. Đây còn là kết quả của quá trình chuẩn bị lâu dài, đầy gian khổ và hy sinh của Đảng bộ và nhân dân Quảng Ngãi.
Nhân dân huyện Bình Sơn xuống đường kéo về Thị xã Quảng Ngãi vào ngày 24/3/1975. Ảnh: TL
“Để chuẩn bị cho cuộc tiến công giải phóng tỉnh Quảng Ngãi mùa Xuân năm 1975, ngoài lực lượng của Khu 5, Trung đoàn 94 và bộ đội huyện, còn có lực lượng du kích toàn tỉnh, lực lượng đấu tranh chính trị của quần chúng. Thắng lợi thần tốc chỉ sau 10 ngày tiến công và nổi dậy, với sự tham gia tích cực của nhân dân đã khẳng định, Quảng Ngãi xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân vững mạnh và phát huy khối đoàn kết toàn dân; phát huy truyền thống anh hùng, bất khuất, tự lực, tự cường, tạo nên sức mạnh tổng hợp để chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược”, Thiếu tá Võ Toàn khẳng định.
Thiếu tá Võ Toàn kể lại thời điểm giải phóng Quảng Ngãi, ngày 24/3/1975. Ảnh: Ý THU
Sau khi các huyện miền núi, một bộ phận xã, thôn các huyện đồng bằng được giải phóng, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Chỉ thị đẩy mạnh công kích và khởi nghĩa toàn tỉnh, đánh đổ toàn bộ địch, giải phóng toàn bộ nông thôn, giải phóng thị trấn, thị xã, giành toàn bộ chính quyền về tay nhân dân, hoàn thành nhiệm vụ lịch sử giải phóng toàn tỉnh. Quán triệt sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, toàn thể cán bộ, chiến sĩ và nhân dân trong tỉnh phấn khởi, tin tưởng, quyết tâm nổi dậy để giành thắng lợi cuối cùng.
Đêm 23/3/1975, khi phát hiện địch ở TX.Quảng Ngãi bắt đầu tháo chạy, sau khi kiểm tra, nắm chắc tình hình, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ra lời kêu gọi và ra lệnh công kích, khởi nghĩa. Từ sự chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, sáng 24/3/1975, quân ta liên tục tấn công, áp sát TX.Quảng Ngãi khiến chỉ huy Tiểu khu Quảng Ngãi phải chạy trốn khỏi TX.Quảng Ngãi bằng trực thăng vào trưa cùng ngày. Bọn ngụy quân, ngụy quyền còn lại rơi vào trạng thái căng thẳng, hoảng loạn.
Nhận định quân địch sẽ mở đường tháo chạy về phía Chu Lai, Ban Chỉ huy chiến dịch lúc đó đã ra lệnh Trung đoàn 94 tập trung lực lượng, nhanh chóng triển khai đội hình chiếm lĩnh từ phía bắc cầu Trà Khúc ra đến Bình Sơn để đón diệt quân địch. Đúng như dự đoán, trên đoạn đường hơn 7km từ thôn Thế Long, xã Tịnh Phong (Sơn Tịnh) đến xã Bình Long (Bình Sơn), chỉ trong gần 12 giờ đồng hồ, Trung đoàn 94 cùng quân, dân 2 huyện Bình Sơn, Sơn Tịnh đã chiến đấu liên tục, tiêu diệt, bắt sống hơn 4.000 tên địch, phá hủy 206 xe cơ giới các loại cùng hàng chục nghìn tấn vũ khí, đạn dược và phương tiện chiến tranh.
Trang nhật ký và những hình ảnh của lực lượng vũ trang tỉnh trong ngày giải phóng Quảng Ngãi của ông Nguyễn Xuân Quang, nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 81 (Trung đoàn 94) được ông giữ gìn cẩn thận. Ảnh: Ý THU
"Khi tháo chạy, địch dùng xe tăng, xe bọc thép mở đường; tiếp theo là xe cơ giới và dùng súng bắn dọc hai bên đường để mở đường tháo chạy về hướng Chu Lai. Nửa đêm 24/3, đoàn xe đi đầu của địch vừa đến khu vực Truông Ba Gò liền bị các chiến sĩ của Tiểu đoàn 81 bắn cháy 10 chiếc. Bộ đội ta thừa thắng xông lên chiến đấu khiến địch bỏ súng đầu hàng, tan rã", ông Nguyễn Xuân Quang, nguyên Chính trị viên Tiểu đoàn 81 (Trung đoàn 94) hồi tưởng lại trận đánh tại Truông Ba Gò.
Sáng 31/3/1975, hàng vạn đồng bào khắp các huyện từ đồng bằng đến miền núi trong tỉnh kéo về TX.Quảng Ngãi, tập trung tại sân vận động Diên Hồng dự lễ mít tinh chào mừng tỉnh Quảng Ngãi được giải phóng. Tại lễ mít tinh, Bí thư Tỉnh ủy Lê Tấn Tỏa đọc diễn văn chào mừng thắng lợi, kêu gọi toàn quân, toàn dân đoàn kết một lòng cùng nhau xây dựng quê hương và ủng hộ cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Thực hiện lời kêu gọi ấy, nhân dân Quảng Ngãi vừa tích cực, khẩn trương ra sức bảo vệ thành quả của cách mạng và xây dựng quê hương, vừa đóng góp vật chất, đưa lương thực, vũ khí và gửi hàng nghìn thanh niên gia nhập quân giải phóng, phục vụ chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, góp sức cho ngày thống nhất non sông, Bắc - Nam liền một dải.
Một hoạt cảnh trong chương trình nghệ thuật tại Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Khởi nghĩa Ba Tơ và 50 năm Ngày Giải phóng tỉnh Quảng Ngãi. Ảnh: THANH PHƯƠNG
