Vô hiệu hóa vật thể lạ, thiết bị không người lái xâm phạm sân bay thế nào?

Sự thiếu ý thức có thể gây nên thảm họa

Trao đổi về việc đảm bảo an toàn hàng không trước các nguy cơ từ vật thể bay không người lái, bà Đoàn Thị Lan Hương - Phó Trưởng phòng An toàn và kiểm soát chất lượng, Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài - cho biết: "Từ đầu năm đến nay, các trường hợp phát hiện vật thể bay không người lái tại khu vực gần sân bay Nội Bài tăng hơn 11% so với cùng kỳ năm trước. Điều này cho thấy xu hướng gia tăng nhanh chóng của các vụ vi phạm, tiềm ẩn nguy cơ uy hiếp an toàn hàng không".

Ngoài Nội Bài, gần đây nhiều chuyến bay đến Cảng Hàng không Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa cũng phải chuyển hướng hạ cánh do xuất hiện vật thể bay lạ gần khu vực cảng. Thậm chí, cảng này đã tạm dừng tiếp nhận tàu bay trong vòng 12 giờ do liên quan đến vấn đề kỹ thuật.

Lãnh đạo Cục Hàng không Việt Nam cho hay, việc tạm dừng khai thác cảng hàng không là biện pháp cần thiết, trước tình hình xuất hiện vật thể bay không người lái hoạt động tại khu vực cấm. Người đứng đầu cơ quan quản lý ngành hàng không nói thêm rằng, để đảm bảo an ninh an toàn hàng không, cần có biện pháp mạnh mẽ hơn nữa trong kiểm soát sở hữu và sử dụng các thiết bị bay không người lái.

Chuyên gia hàng không Phạm Ngọc Sáu. Ảnh: Nhật Bắc.

Theo chuyên gia hàng không Phạm Ngọc Sáu, khi bóng bay, diều hay drone di chuyển vào khu vực sân bay sẽ khiến tầm nhìn của phi công bị cản trở, gây khó khăn trong việc quan sát đường băng và các máy bay khác, nhất là trong giai đoạn máy bay cất - hạ cánh, lúc máy bay hoạt động ở độ cao thấp và tốc độ chậm.

Trường hợp drone hay diều lớn bị hút vào động cơ máy bay hoặc va chạm vào cánh có thể gây hỏng hóc nghiêm trọng cho động cơ, cánh quạt hay các bộ phận khác của máy bay, thậm chí gây tai nạn. Ngoài ra, các vật thể bay không người lái có thể tạo ra nhiễu động không khí, làm máy bay rung lắc và mất ổn định.

Vị chuyên gia hàng không nhấn mạnh, pháp luật hiện hành quy định, người sử dụng vật thể bay không người lái trong phạm vi 15km quanh sân bay phải được Cục Tác chiến thuộc Bộ Tổng Tham mưu (Bộ Quốc phòng) cấp phép trước khi hoạt động. Tuy nhiên, thực tế nhiều người vẫn tìm cách "bay chui" thiết bị không người lái gần sân bay, khiến các sân bay và cơ quan quản lý hàng không "đau đầu", các hãng hàng không thì không ít lần "đau ví" vì phải chuyển hướng hạ cánh, gây thiệt hại kinh tế; hành khách bức xúc vì bị ảnh hưởng.

Người sử dụng vật thể bay không người lái trong phạm vi 15km quanh sân bay phải được Cục Tác chiến thuộc Bộ Tổng Tham mưu (Bộ Quốc phòng) cấp phép. Ảnh minh họa: AP.

"Nguyên nhân của tình trạng vật thể bay không người lái xâm phạm vùng cấm sân bay đa phần xuất phát từ sự thiếu hiểu biết và ý thức kém của người sử dụng. Nhiều người coi việc thả diều, bóng bay, đốt rơm rạ hay chiếu tia laser... ở gần sân bay chỉ là hoạt động bình thường; còn việc sử dụng drone để quay phim sự kiện, vlog du lịch, chụp ảnh từ trên cao... là chuyện chẳng ảnh hưởng đến ai. Tuy nhiên, chính sự vô tư và thiếu ý thức này có thể sẽ gây nên những thảm họa hàng không vô cùng khủng khiếp", ông Sáu nói.

Đề xuất phạt nặng người vi phạm

Trao đổi với PV Tiền Phong, luật sư Hoàng Tuấn Vũ - Đoàn luật sư TP. Hà Nội - cho biết, theo Nghị định 144/2021 của Chính phủ, hành vi thực hiện việc bay không người lái và các phương tiện bay siêu nhẹ khi chưa có phép bay bị phạt từ 20-30 triệu đồng; nếu cản trở hoặc gây mất an toàn cho các phương tiện bay khác bị phạt 30-40 triệu đồng, kèm hình thức tịch thu tang vật vi phạm.

Luật sư Vũ chỉ ra, trên thực tế, chỉ cần một vật thể bay không người lái xâm nhập đã có thể buộc cả một sân bay phải tạm dừng hoạt động, kéo theo thiệt hại hàng tỷ đồng cho các hãng bay, hành khách, nhà ga, dịch vụ liên quan. Tuy nhiên, mức phạt đối với hành vi tiềm ẩn hậu quả nghiêm trọng này chỉ tương đương với mức phạt đối với hành vi vi phạm nồng độ cồn khi lái xe. Việc này khiến hành vi vi phạm dễ bị coi nhẹ, người dân thiếu ý thức pháp luật.

"Trên thế giới, các vật thể bay không người lái từng bị lạm dụng cho các hoạt động khủng bố (tấn công sân bay, trụ sở cơ quan), vận chuyển ma túy, chất nổ hoặc kể cả là do thám quân sự. Tại Việt Nam, tuy chưa ghi nhận vụ việc đặc biệt nghiêm trọng nào nhưng nguy cơ xảy ra là có thật. Nếu không xử lý nghiêm từ sớm, hệ lụy an ninh rất khó kiểm soát", luật sư Vũ cho hay.

Luật sư Hoàng Tuấn Vũ. Ảnh: NVCC.

Vị luật sư dẫn chứng rằng tại Anh, hành vi sử dụng vật thể bay không người lái gây nguy hiểm có thể bị phạt 80 triệu đồng và phạt tù đến 5 năm. Mức phạt cho hành vi này tại Mỹ lần lượt là 6 tỷ đồng và 3 năm tù. Còn ở Singapore, mức phạt là 900 triệu đồng. So sánh cho thấy, mức phạt hiện tại của Việt Nam thấp hơn 10-50 lần so với những quốc gia vừa nêu.

Để giải quyết tình trạng đáng báo động về việc điều khiển vật thể bay không người lái xâm nhập sân bay trái phép, luật sư Hoàng Tuấn Vũ cho rằng cần nâng mức phạt đối với hành vi này lên 50-100 triệu đồng với cá nhân, 100-200 triệu đồng với tổ chức. Ngoài ra, hành vi cản trở hoặc gây mất an toàn cho các phương tiện bay khác sẽ bị phạt 100-200 triệu đồng đối với cá nhân và phạt tiền từ 200-400 triệu đồng với tổ chức. Đi kèm với xử phạt, cần tịch thu phương tiện bay vi phạm, cấm bay có thời hạn hoặc trọn đời đối với cá nhân tái phạm.

Lộc Liên