Vỡ tiến độ thu phí và thông tuyến cao tốc Bắc - Nam ?

Theo kế hoạch của Bộ Xây dựng, việc hoàn thiện hạ tầng, trạm dừng nghỉ và phê duyệt đề án khai thác tài sản công trên tuyến cao tốc Bắc - Nam sẽ hoàn tất trong năm 2025, làm cơ sở thu phí từ 1-1-2026. Tuy nhiên, tiến độ triển khai hệ thống thu phí đang chậm, nhiều mốc bị phá vỡ, nguy cơ không kịp kế hoạch đặt ra.

Theo tìm hiểu của Pháp Luật TP.HCM, nguyên nhân chủ yếu do công tác chuẩn bị triển khai còn chậm, nhất là khâu lựa chọn nhà thầu, lắp đặt và vận hành hệ thống thu phí.

Nhiều mốc tiến độ bị phá vỡ

Trước tình hình trên, Bộ Xây dựng cho biết vừa có văn bản yêu cầu các Ban Quản lý dự án 2, 7, 85, Thăng Long, Mỹ Thuận, Đường sắt và Đường Hồ Chí Minh đẩy nhanh tiến độ triển khai hệ thống quản lý giao thông thông minh, thu phí tự động không dừng và kiểm soát tải trọng xe tại các dự án cao tốc Bắc - Nam.

Theo Bộ Xây dựng, dù đã có nhiều chỉ đạo và tổ chức nhiều cuộc họp để tháo gỡ khó khăn, tiến độ triển khai của các Ban Quản lý dự án vẫn chậm. Nhiều mốc theo chỉ đạo của lãnh đạo Bộ liên tục bị phá vỡ.

Cụ thể, năm dự án thành phần đầu tư công giai đoạn 1 (2017-2020) gồm Mai Sơn - Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 - Nghi Sơn, Nghi Sơn - Diễn Châu, Vĩnh Hảo - Phan Thiết và Phan Thiết - Dầu Giây còn nhiều nội dung chưa hoàn thành. Tình trạng này ảnh hưởng trực tiếp đến việc vận hành chạy thử toàn bộ các hệ thống.

Đối với giai đoạn 2 (2021-2025), đến nay vẫn còn 9/12 dự án thành phần chưa hoàn thành lựa chọn nhà thầu cung cấp thiết bị. Các dự án gồm Bãi Vọt - Hàm Nghi, Hàm Nghi - Vũng Áng, Vạn Ninh - Cam Lộ, Hoài Nhơn - Quy Nhơn, Quy Nhơn - Chí Thạnh, Chí Thạnh - Vân Phong, Vân Phong - Nha Trang, Cần Thơ - Hậu Giang và Hậu Giang - Cà Mau.

Theo kế hoạch dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam thông xe trong năm nay nhưng hiện một số dự án thành phần vẫn đang trong quá trình hoàn thiện các hạng mục cuối. Ảnh: V.LONG

Để sớm hoàn thành đồng bộ và tổ chức thu phí trên toàn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, Bộ Xây dựng yêu cầu các Ban Quản lý dự án khẩn trương hoàn thiện các hạng mục còn lại. Đồng thời tổ chức vận hành chạy thử hệ thống thu phí, đánh giá các chỉ số kỹ thuật.

Với năm dự án thành phần giai đoạn 1, Bộ Xây dựng yêu cầu các Ban Quản lý dự án 2, 7, Thăng Long và Đường sắt hoàn thành dứt điểm các tồn tại. Các đơn vị phải khắc phục để đủ điều kiện vận hành chạy thử hệ thống thu phí.

Ngoài ra, các dự án phải lắp đặt bổ sung camera nhận diện biển số, bảo vệ hệ thống cáp quang dọc tuyến nhằm bảo đảm an toàn và ổn định trong quá trình khai thác.

Các Ban Quản lý dự án chủ trì, phối hợp Cục Đường bộ tổ chức chạy thử, đánh giá các chỉ số KPI. Trên cơ sở đó, các đơn vị báo cáo Bộ Xây dựng thời điểm thu phí chính thức. Cục Đường bộ có trách nhiệm kiểm tra, đánh giá và tiếp nhận bàn giao các hệ thống đủ điều kiện khai thác.

Đối với các dự án thuộc giai đoạn 2, Bộ Xây dựng yêu cầu bảo đảm triển khai thu phí chính thức từ ngày 1-3-2026 (vì một số dự án thành phần hiện nay vẫn đang xây dựng chưa thông xe đúng kế hoạch đề ra -PV). Các Ban Quản lý dự án chịu trách nhiệm toàn diện trước Bộ trưởng nếu tiếp tục chậm trễ, ảnh hưởng đến tiến độ thu phí.

Chưa “chốt” thời điểm thu phí giai đoạn 1

Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, một số Ban Quản lý dự án cho biết hạ tầng thu phí cơ bản đã được lắp đặt theo tiến độ. Tuy nhiên, quá trình vận hành hệ thống còn phát sinh một số vướng mắc, cần thêm thời gian xử lý.

Ông Phạm Quốc Huy, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án 7, cho biết đơn vị đang chỉ đạo nhà thầu đẩy nhanh tiến độ triển khai hệ thống BackEnd và hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu thanh toán điện tử giao thông đường bộ theo yêu cầu của Bộ Xây dựng.

Sau khi hoàn tất các hạng mục này, Ban sẽ tổ chức chạy thử thu phí tuyến cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết theo hình thức “0 đồng”. Đây là hình thức vận hành thử hệ thống thu phí không dừng nhằm đánh giá khả năng nhận diện phương tiện, kết nối dữ liệu và độ ổn định của toàn bộ hạ tầng kỹ thuật.

Dự án Diễn Châu - Bãi Vọt, thuộc tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam do tư nhân đầu tư đã thu phí hơn 1 năm nay. Ảnh: V.LONG

Theo ông Phạm Quốc Huy, thời điểm thu phí chính thức phụ thuộc vào quyết định của Bộ Xây dựng, căn cứ trên kết quả đánh giá quá trình vận hành thử hệ thống.

Tương tự, các dự án Phan Thiết - Dầu Giây, Mai Sơn - Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 - Nghi Sơn và Nghi Sơn - Diễn Châu cũng đang hoàn thiện những bước cuối cùng để tiến hành vận hành thử hệ thống thu phí. Thời điểm thu phí chính thức đến nay vẫn chưa thể “chốt”.

Mức phí trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam.

Về thủ tục triển khai thu phí, Bộ Xây dựng đã phê duyệt đề án khai thác tài sản kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ tại các dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc - Nam.

Theo đề án, các đoạn tuyến sẽ thu phí gồm: Mai Sơn – Quốc lộ 45, Quốc lộ 45 – Nghi Sơn, Nghi Sơn – Diễn Châu, Vĩnh Hảo – Phan Thiết, Phan Thiết – Dầu Giây, Bãi Vọt – Hàm Nghi; Hàm Nghi – Vũng Áng, Vũng Áng – Bùng, Bùng – Vạn Ninh, Vạn Ninh – Cam Lộ, Hòa Liên – Túy Loan, Quảng Ngãi – Hoài Nhơn, Hoài Nhơn – Quy Nhơn, Quy Nhơn – Chí Thạnh, Chí Thạnh – Vân Phong, Vân Phong – Nha Trang, Cần Thơ – Hậu Giang, Hậu Giang – Cà Mau.

Bộ Xây dựng cho biết, riêng đoạn Hòa Liên - Túy Loan và Phan Thiết - Dầu Giây áp dụng mức thu 1.300 đồng/PCU/km (mức 1). Các đoạn còn lại thu 900 đồng/PCU/km (mức 2). Mức phí được tính theo quãng đường thực tế phương tiện lưu thông.

VIẾT LONG