'Vòm Vàng' của Tổng thống Trump đối mặt trì hoãn vì thiếu kế hoạch chi tiêu

Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố dự án phòng thủ tên lửa "Vòm Vàng" (Golden Dome). Ảnh: White House/X

Chương trình lá chắn tên lửa “Vòm Vàng” (Golden Dome) của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang gặp nguy cơ chậm tiến độ nghiêm trọng, khi việc đóng cửa chính phủ kéo dài 43 ngày và sự thiếu rõ ràng trong kế hoạch sử dụng khoản 25 tỉ USD được phân bổ đầu năm 2025 khiến dự án đình trệ.

Các nguồn tin của Reuters cho biết đợt đóng cửa chính phủ đã làm chậm quy trình ký kết hợp đồng và tuyển dụng, khi nhiều nhân sự phải tạm rời nhiệm vụ thường ngày. Nghiêm trọng hơn, khoản tài chính gần 25 tỉ USD dành cho chương trình trong gói ngân sách thông qua hồi đầu năm vẫn chưa được chuyển thành kế hoạch chi tiêu cụ thể, khiến các cơ quan liên quan không thể bắt đầu giải ngân.

Tiến độ chậm chạp đang gây sức ép lên cam kết của Tổng thống Trump về việc triển khai hệ thống phòng thủ trị giá 175 tỉ USD này vào năm 2028. Một quan chức Mỹ cho biết họ chưa thấy nhiều tiến triển, nhưng nhấn mạnh tình hình chưa đến mức “tồi tệ”.

Bản kế hoạch chi tiêu theo yêu cầu của Quốc hội vốn phải được trình bởi Thứ trưởng Quốc phòng Steve Feinberg từ cuối tháng 8, nhưng hiện nay đã được tạm hoãn đến tháng 12. Trong khi đó, những trì hoãn trong ký kết hợp đồng, vốn không hiếm trong lĩnh vực quốc phòng, nay đã trở nên đặc biệt đáng lo ngại khi chương trình bị ràng buộc bởi mốc thời gian rất ngắn.

Một số hãng quốc phòng lo ngại các hợp đồng chủ chốt sẽ không kịp được phê duyệt trước thời hạn 31/12, kéo theo nguy cơ đội chi phí. Nhà Trắng khẳng định “Vòm Vàng” là dự án có tầm nhìn xa, trong khi Lầu Năm Góc cho biết họ đang bảo mật chặt chẽ tiến độ nhằm ngăn đối thủ khai thác thông tin.

Tướng Michael Guetlein đã trình bản kế hoạch triển khai vào giữa tháng 11 và đang chờ đánh giá. Tuy nhiên, các nguồn tin từ chính quyền cho biết cấu trúc kỹ thuật của hệ thống vẫn còn thay đổi và cần vài tuần nữa để hoàn thiện, khiến chương trình không thể tiến hành ký kết hợp đồng với các doanh nghiệp. Một số chuyên gia nhận định chương trình có thể cần ngân sách lớn hơn nhiều và thời gian kéo dài hơn so với tính toán ban đầu.

Ngoài khó khăn về thủ tục, “Vòm Vàng” còn vấp phải sự do dự của các nhà thầu lớn trước chi phí phát triển cao của hệ thống đánh chặn đặt trên quỹ đạo. Theo chương trình, doanh nghiệp phải tự chi phần lớn ngân sách nghiên cứu để tham gia đấu thầu, trong khi theo thông lệ thì chi phí này được chia sẻ với chính phủ. Một số lãnh đạo hãng sản xuất quốc phòng cho biết họ cân nhắc rút lui vì lo ngại chương trình có thể bị hủy bỏ nếu chính quyền tương lai thay đổi ưu tiên.

Các công ty được yêu cầu phát triển bốn loại tên lửa đánh chặn, bao gồm hai phiên bản đánh chặn trong giai đoạn tăng tốc, một phiên bản đánh chặn giữa hành trình và một biến thể dành cho tên lửa siêu vượt âm. Các cuộc thi được tổ chức theo nhóm, với mức thưởng tối đa 125 triệu USD cho đơn vị vượt qua thử nghiệm trên quỹ đạo và chi phí sản xuất hàng năm có trị giá có thể lên đến hơn 3 tỉ USD.

Dù vậy, Lầu Năm Góc đạt một số tiến triển khi bắt đầu hợp nhất các hệ thống cảnh báo sớm của các cơ quan tình báo khác nhau, nhằm tạo mạng lưới giám sát thống nhất phục vụ “Vòm Vàng”, từ theo dõi vệ tinh đến thu thập dữ liệu trên mặt đất.

Hải Trần/Báo Tin tức và Dân tộc