'Vòm Vàng' - tấm khiên toàn diện cho nước Mỹ?

Vào ngày 20-5, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố bản thiết kế dự án “Golden Dome” (Vòm Vàng) - một hệ thống tên lửa phòng thủ ngoài không gian có thể bảo vệ nước Mỹ trước các cuộc không kích hiện đại tầm xa.

Dự án có mức vốn đầu tư là 175 tỉ USD để nghiên cứu, phát triển và triển khai theo lộ trình không quá ba năm, được tích hợp hàng loạt hệ thống và chương trình phòng thủ tiên tiến nhất từ mảng công nghệ quốc phòng Mỹ, theo tờ The Hill.

Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố dự án hệ thống phòng thủ Vòm Vàng tại Nhà Trắng. Ảnh: Chip Somodevilla/Getty Images

Lớp khiên chắn toàn diện

Theo thông tin sơ bộ, Vòm Vàng là một hệ thống phòng thủ tân tiến có khả năng phối hợp hoạt động của các hệ thống phòng thủ trên bộ của Mỹ cùng hàng trăm, hàng nghìn vệ tinh ngoài không gian.

Dự án sẽ là “một hệ thống của nhiều hệ thống" tên lửa phòng thủ Mỹ, theo lời tướng Chance B. Saltman - Trưởng các hoạt động không gian của Lực lượng Không gian Mỹ.

Hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Vàng bao gồm các chòm vệ tinh gồm hàng trăm đến hàng nghìn vệ tinh do thám nhỏ ngoài không gian, có khả năng cảm biến tinh vi các loại tên lửa cùng thiết bị phóng của chúng trên đất liền, ngoài biển, thậm chí trên không.

Theo yêu cầu từ Lầu Năm Góc, chòm vệ tinh sẽ có khả năng định vị chính xác tên lửa đối thủ đang trong “đà tăng tốc” sau khi phóng (quá trình tên lửa bay chậm dần lên bầu khí quyển), trong khi các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại chỉ có thể định vị tên lửa đối phương sau khi chúng đã tiến vào không gian.

Sau khi định vị thành công tên lửa đối thủ, Vòm Vàng sẽ điều phối một chòm vệ tinh khác gồm 200 vệ tinh có chức năng tấn công bằng tên lửa hoặc tia laser để bắn hạ tên lửa đối thủ trước khi chúng tiến vào không gian, hoặc bắn hạ chúng bằng các hệ thống tên lửa đánh chặn trên bộ trong quá trình tên lửa di chuyển trong không gian.

Vòm Vàng cũng sẽ điều phối hoạt động của các hệ thống tên lửa phòng không của Mỹ thành nhiều lớp, gồm: Hệ thống tên lửa đánh chặn trên mặt đất (GMD) chống tên lửa tầm xa; Hệ thống phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) chống tên lửa tầm ngắn; Hệ thống tên lửa Đất đối không tiên tiến (NAMAS) chống tên lửa tầm trung; cùng hệ thống Aegis được lắp trên các tàu chiến và tàu khu trục Mỹ.

Tướng Saltzman cho biết Vòm Vàng sẽ tạo ra một “cấu trúc vận hành mới” trong các hệ thống này, giúp “bảo vệ [toàn vẹn lãnh thổ] Mỹ khỏi tên lửa đạn đạo, tên lửa siêu thanh, tên lửa hành trình tiên tiến và các cuộc tấn công trên không thế hệ tiếp theo khác từ các đối thủ ngang hàng, gần ngang hàng, và bất hảo”.

Đồng thời, sắc lệnh hành pháp hôm 16-1 của Tổng thống Trump cũng cho thấy Vòm Vàng sẽ được mở rộng để bảo vệ các lực lượng quân đội Mỹ ở nước ngoài và các đồng minh tại châu Âu và châu Á của Mỹ. Ông Trump cho biết Canada sẽ phối hợp cùng Mỹ trong dự án hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Vàng.

Những cái tên tham gia phát triển dự án

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1-2025, Tổng thống Trump đã đề xuất ý tưởng xây dựng một hệ thống tên lửa phòng thủ tân tiến tương tự như hệ thống “Iron Dome” (Vòm Sắt) của Israel.

Chính quyền Trump rất xem trọng mối đe dọa từ các hệ thống vũ khí tân tiến của những nước đối thủ với Mỹ. Những quốc gia này đều có thể tấn công Mỹ bằng hàng loạt hệ thống tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM), tên lửa hành trình tầm xa, tên lửa chiến lược và tên lửa liên thanh, thậm chí bao gồm các hệ thống mang đầu đạn hạt nhân lên không gian, theo báo cáo từ Cơ quan tình báo Quốc phòng Mỹ.

Phát biểu tại Nhà trắng hôm 21-5, Tổng thống Trump cho biết dự án hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Vàng vô cùng quan trọng, ảnh hưởng đến “sự thành công và sinh tồn” của nước Mỹ, nhấn mạnh rằng “ngoài kia là một thế giới vô cùng hiểm ác”.

“Sau khi hoàn thành xây dựng, Vòm Vàng sẽ có khả năng ngăn chặn tên lửa kể cả khi chúng được bắn từ phía bên kia của thế giới, hay từ ngoài không gian và chúng ta sẽ có một hệ thống tốt nhất từng được chế tạo” - ông Trump cho biết.

Thế nhưng, Vòm Sắt của Israel chỉ có nhiệm vụ bảo vệ những khu vực đông cư dân có kích cỡ tương đương tiểu bang New Jersey (Mỹ) khỏi các tên lửa tầm ngắn trong khu vực. Còn Vòm Vàng lại yêu cầu một hệ thống tên lửa phòng thủ phức tạp ngoài không gian, có khả năng bảo vệ toàn bộ nước Mỹ khỏi các mối đe dọa tân tiến hơn từ các nước ngang hàng với Mỹ về mặt quân sự.

Đài CNN dẫn nguồn rằng chính phủ Mỹ đã cho phép các cơ quan ban ngành và công ty công nghệ quốc phòng tư nhân tham gia đấu thầu để có thể xây dựng một hệ thống tên lửa phòng thủ phức tạp và tân tiến như hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Vàng trong một khoảng thời gian hạn chế.

Trong số đó, công ty tên lửa và vệ tinh SpaceX của tỉ phú Elon Musk đang dẫn đầu trong hơn 180 công ty công nghệ quốc phòng tham gia đấu thầu xây dựng các bộ phận cho hệ thống phòng thủ tên lửa Vòm Vàng.

Trước đó, công ty của ông Musk cũng đã hợp tác với hai doanh nghiệp công nghệ quốc phòng mới nổi để đấu thầu mảng thiết kế và phóng hàng loạt vệ tinh có chức năng do thám và định vị, với số lượng được ước tính từ 400 đến hơn 1.000 vệ tinh, theo hãng tin Reuters.

Một số quan chức và chuyên gia quốc phòng Mỹ khẳng định với CNN rằng SpaceX đã cho thấy được công nghệ cảm biến tinh vi cần thiết cho Vòm Vàng.

“Đúng vậy, SpaceX có thể là ứng cử viên hàng đầu, vì chỉ có họ là đã thực hiện được [một trong số các công nghệ lõi cho Vòm Vàng]” - nguồn tin của CNN cho biết.

Tổng thống Trump cho biết một số công ty công nghệ quốc phòng như Lockheed Martin, Raytheon, và L3 Harris cũng tham gia vào dự án. Các công ty này làm chủ công nghệ lõi về cảm biến theo dõi tên lửa siêu thanh và đạn đạo.

Mỹ thử nghiệm tên lửa chống đạn đạo tại căn cứ quân sự ở Guam vào tháng 12-2024. Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ

Vẫn có hạn chế

Giám đốc dự án tên lửa phòng thủ của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) - ông Tom Karado cho biết dự án Vòm Vàng của Tổng thống Trump không phải không thực hiện được, nhưng lộ trình 3 năm của ông Trump sẽ “cần bổ sung một giai đoạn nhiều pha” để liên tục bổ sung các tính năng chính.

Ông Karado chia sẻ rằng hệ thống tên lửa phòng thủ Vòm Vàng có thể đã “quá hạn” khi xét đến các hệ thống tên lửa thế hệ mới được tích hợp kèm nhiều tính năng riêng biệt.

Để ngăn chặn một số lượng lớn ICBM, các tên lửa từ ngoài không gian cần phải phản ứng cực nhanh để có thể cản tốc độ gần như siêu thanh của ICBM, chưa kể đến các tính năng ngụy trang và đánh lừa của chúng.

Chuyên gia vật lý Laura Grego cảnh báo một hệ thống vệ tinh quỹ đạo sẽ vô cùng đắt đỏ và phức tạp, đồng thời rất dễ bị phá hủy bởi các cuộc phản kích. Hệ thống mạng lưới của Vòm Vàng có thể bị phá vỡ trước các cuộc không kích liên hoàn gây nhiễu cảm biến, hoặc trước các cuộc tấn công nhằm vào các vệ tinh của Vòm Vàng.

Tuy nhiên, Vòm Vàng cũng có thể là một tấm khiên lớn cho nước Mỹ trong bối cảnh các loại tên lửa và vũ khí có thể tấn công mọi lúc, mọi hướng từ ngoài không gian đang dần được phát triển.

MINH CHIẾN