Vụ án Ngân 98 sản xuất và buôn bán hàng giả: Những người liên quan có bị xử lý?

Võ Thị Ngọc Ngân cùng tang vật. Ảnh Công an cung cấp

Mẹ ruột đứng tên đại diện công ty

Liên quan vụ án Võ Thị Ngọc Ngân, tức Ngân 98 bị khởi tố, bắt tạm giam, Công an TP Hồ Chí Minh đang mở rộng điều tra sai phạm trong hoạt động kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe tại hộ kinh doanh ZuBu Shop do Mã Tuấn Vũ đứng tên và Công ty TNHH TMDV ZuBu do bà Trần Thị Thạnh (mẹ Ngân 98) làm Giám đốc.

Ngày 14/10, Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an TP Hồ Chí Minh đã triệu tập, lấy lời khai bà Trần Thị Thanh, mẹ ruột của Ngân 98 để làm rõ vai trò liên quan trong đường dây sản xuất, buôn bán thực phẩm giả.

Theo kết quả điều tra, Ngân 98 lập 2 pháp nhân kinh doanh, gồm: Công ty TNHH Thương mại dịch vụ ZuBu (đứng tên giám đốc là mẹ ruột của Ngân, bà Trần Thị Thanh) và hộ kinh doanh ZuBu Shop (đứng đại diện pháp luật là người tên Mã Tuấn Vũ). Ngân 98 được xác định bán thuốc giảm cân kèm "viên Collagen" có chất cấm ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe người tiêu dùng.

Tuy nhiên, Ngân cho rằng không biết sản phẩm trên sai phạm pháp luật, mà tin tưởng vào các giấy tờ, kiểm nghiệm được công bố do đơn vị sản xuất đưa cho. Hàng hóa được vận chuyển từ Hà Nội vào cho công ty, còn mình thì vì tin nên bán. Ngân 98 còn khai "bản công bố đó nhà máy gửi thẳng cho mẹ em. Em nhờ mẹ ký, rồi mẹ gửi lại cho họ".

Trên thực tế, cơ quan điều tra xác định, Ngân 98 là người điều hành toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh, tài chính và hưởng lợi. Nói về lý do để bà Trần Thị Thanh đứng tên đại diện công ty, Ngân 98 khai rằng, bản thân thường lưu diễn, khi đối tác đưa giấy tờ không kịp ký, nên để mẹ đứng tên, ký giùm giấy tờ.

Trong các vụ án mà chủ mưu "đứng sau" điều hành và dùng người khác "đứng tên", trách nhiệm pháp lý sẽ được xác định dựa trên bằng chứng chứng minh mối liên hệ giữa người đứng tên và hành vi phạm tội: biết rõ và giúp sức sẽ dẫn đến trách nhiệm hình sự với vai trò đồng phạm; không biết và không có lỗi thì không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng vẫn có thể chịu trách nhiệm hành chính/dân sự liên quan đến tư cách đại diện.

Luật sư Nguyễn Tiến Hùng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội.

Trách nhiệm pháp lý của những người liên quan

Trước thông tin này, nhiều bạn đọc thắc mắc: vậy những người như bà Trần Thị Thạnh, ông Mã Tuấn Vũ có bị xử lý hay không?

Đối với thắc mắc về trách nhiệm pháp lý của người đại diện theo pháp luật là bà Trần Thị Thạnh - Giám đốc Công ty TNHH TMDV ZuBu và người đứng tên hộ kinh doanh là ông Mã Tuấn Vũ - chủ ZuBu Shop, trong vụ án Ngân 98, luật sư Nguyễn Tiến Hùng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho rằng, các cá nhân này có thể bị xử lý tùy thuộc vào kết quả điều tra, cụ thể là mức độ "biết rõ" và "giúp sức" cho hành vi vi phạm pháp luật của Võ Thị Ngọc Ngân.

Theo luật sư Nguyễn Tiến Hùng, nguyên tắc trong tố tụng hình sự là trách nhiệm cá nhân đối với hành vi phạm tội. Cơ quan điều tra sẽ tập trung chứng minh vai trò, hành vi, động cơ và mức độ lỗi của từng cá nhân liên quan.

Trước đó, Ngân 98 bị khởi tố, bắt tạm giam với vai trò được xác định là người chủ mưu, thành lập và điều hành toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh, tài chính và hưởng lợi, mặc dù không trực tiếp đứng tên.

Còn bà Trần Thị Thạnh là Giám đốc, người đại diện theo pháp luật của Công ty TNHH TMDV ZuBu có thể bị truy cứu nếu cơ quan điều tra chứng minh được bà biết rõ công ty đang sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm nhưng vẫn ký giấy tờ, giúp sức cho Ngân 98 thực hiện hành vi phạm tội với vai trò đồng phạm.

Theo đó, lời khai của Ngân 98 về việc "mẹ không biết gì về kinh doanh, chỉ ký giùm do tin tưởng con" hay "mẹ bị mất trí nhớ" sẽ được cơ quan điều tra xác minh. Nếu chứng minh được bà Thạnh thực sự không biết về bản chất hành vi vi phạm thì bà có thể không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Tuy nhiên, theo luật sư Nguyễn Tiến Hùng, dù không bị truy cứu hình sự, với tư cách là người đại diện theo pháp luật đứng tên trên giấy phép kinh doanh, bà Thạnh vẫn có thể phải chịu trách nhiệm hành chính hoặc dân sự liên quan đến các sai phạm trong hoạt động của công ty.

Cụ thể, Điều 4 Nghị định 168/2025/NĐ-CP quy định: "Người thành lập doanh nghiệp tự kê khai hồ sơ đăng ký doanh nghiệp, chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính hợp pháp, trung thực, chính xác của các thông tin".

Hành vi nhờ người khác đứng tên trên giấy phép kinh doanh công ty là khai báo không trung thực trong hồ sơ đăng ký doanh nghiệp, sai với quy định pháp luật. Đối chiếu quy định tại Điều 43 Nghị định 122/2021/NĐ-CP, hành vi trên có thể bị phạt 20-30 triệu đồng.

Nếu hành vi nhờ đứng tên nhằm che giấu hoạt động phạm tội thì người điều hành thực tế vẫn bị xem là người phạm tội chính, còn người đứng tên hộ có thể bị xem là đồng phạm hoặc giúp sức. Căn cứ Điều 43 Nghị định 122/2021/NĐ-CP, nếu cá nhân đứng tên hộ làm đại diện pháp luật trên giấy phép kinh doanh sẽ bị coi là hành vi gian dối, không trung thực khi đăng ký kinh doanh và sẽ bị phạt 10-15 triệu đồng.

Tương tự, ông Mã Tuấn Vũ có thể bị truy cứu nếu cơ quan điều tra xác định ông biết rõ hoạt động sản xuất, buôn bán hàng giả của ZuBu Shop nhưng vẫn đứng tên chủ hộ, chủ tài khoản và thực hiện các hành vi nhằm che giấu, giúp Ngân 98 thực hiện hành vi phạm tội, với vai trò đồng phạm.

Nếu ông Vũ được xác định chỉ là nhân viên hoặc người được thuê đứng tên, không biết về bản chất hàng giả hoặc vi phạm pháp luật, ông có thể không bị xử lý hình sự. Tuy nhiên, việc được giao quyền sử dụng tài khoản công ty có thể là một tình tiết cần làm rõ để xác định vai trò.

Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an TP Hồ Chí Minh thông tin, cơ quan công an đã phải sử dụng nhiều biện pháp nghiệp vụ, công nghệ hiện đại để theo dõi nghi can nhằm phát hiện những chứng cứ bị che giấu. Thủ đoạn phạm tội của đối tượng là hết sức tinh vi nhằm đối phó với cơ quan điều tra, thoắt ẩn thoắt hiện. Ngay cả khi được triệu tập về làm việc, đối tượng cũng không hợp tác, chống đối quyết liệt, la hét, cản trở quá trình thực thi pháp luật.

Ngọc Dung