Vụ cá chết bất thường trên suối Nậm Huống (Quỳ Hợp): Phát hiện thêm lỗi vi phạm của Công ty TNHH Thiếc Hà An

Ngày 8/7, tại khu vực mỏ của Công ty TNHH Thiếc Hà An, đoàn công tác kiểm tra, xử lý vụ việc cá chết bất thường trên suối Nậm Huống chính thức thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh tại Công văn số 5603/UBND-NN ngày 4/7/2024. Thành viên đoàn gồm đại diện Chi cục Bảo vệ môi trường, Phòng Khoáng sản Sở Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường (đơn vị thực hiện nhiệm vụ phân tích mẫu môi trường); UBND huyện Quỳ Hợp, UBND hai xã Châu Thành, Châu Hồng.

Đoàn công tác kiểm tra nguồn nước xả vào hang casto. Ảnh: Huy Nhâm

Trước buổi làm việc, đoàn thực hiện kiểm tra thực tế tại khu vực suối Nậm Huống, bản Cải (xã Châu Thành), là nơi có phản ánh nước đục, cá chết đến khu vực thượng nguồn.

Qua kiểm tra hiện trường, Công ty TNHH Thiếc Hà An đang ngừng hoạt động. Tuy nhiên xác định, công ty này đã điều chỉnh mặt bằng tổng thể dự án khai thác mỏ thiếc (xây dựng thêm bãi thải quặng đuôi, khu xử lý nước thải sau tuyển, xưởng tuyển...) nhưng chưa báo cáo cơ quan có thẩm quyền để được xem xét, phê duyệt điều chỉnh.

Kiểm tra nguồn nước thải tại hầm số 1 của Công ty TNHH Thiếc Hà An. Ảnh: Huy Nhâm

Công ty TNHH Thiếc Hà An không tái sử dụng nước thải từ hầm lò như nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt và Giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường trước khi vận hành chính thức. Thay vào đó, đã bơm lắng lọc sơ bộ trước khi thải vào hang casto và để tự chảy ra điểm đầu suối Bắc, nhập vào suối Nậm Huống tại cầu tràn Trung Thành, xã Châu Thành.

Hành vi bơm nước thải hầm lò thải vào hang casto, sau đó tự chảy ra đầu nguồn Suối Bắc gây nước đục, có màu vàng sẫm đã được Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quỳ Hợp, UBND xã Châu Thành kiểm tra ghi nhận tại Biên bản làm việc ngày 02/7/2024, Công ty TNHH Thiếc Hà An công nhận là đúng sự thật.

Quang cảnh khu vực mỏ của Công ty TNHH Thiếc Hà An trên núi Lan Toong. Ảnh: Nhật Lân

Bên cạnh đó, khu vực quặng đuôi của Công ty TNHH Thiếc Hà An chưa được lót đáy; các công trình, thu gom xử lý nước thải và bùn thải cũng có nguy cơ tràn bờ thoát ra ngoài môi trường, nhất là trong trường hợp có mưa lớn dài ngày.

Tại buổi làm việc, Giám đốc Công ty TNHH Thiếc Hà An là ông Lê Tất Thành trình bày, Công ty đã dừng hoạt động khai thác tại mỏ thiếc Suối Bắc từ ngày 30/01/2024 để hoàn tất các thủ tục theo quy định của pháp luật.

Về nước phát sinh từ các hầm lò, theo thực tế là rất lớn, vượt quá nhu cầu sử dụng trong quá trình tuyển quặng của Công ty, không đúng với nội dung của báo cáo đánh giá tác động môi trường đã phê duyệt; bên cạnh đó, nước có hiện tượng bị nhiễm sắt, pH thấp nên Công ty phải tiến hành xử lý nước này trước khi xả thải. Do đó, đề nghị cơ quan chức năng tạo điều kiện để Công ty hoàn thiện các thủ tục liên quan trước khi sản xuất trở lại.

Sau khi kiểm tra hiện trường, Đoàn công tác tổ chức làm việc với Công ty TNHH Thiếc Hà An. Ảnh: Huy Nhâm

Tham dự buổi làm việc, Chủ tịch UBND xã Châu Thành Lương Văn Hải thông tin, thực hiện rà soát trong các ngày xảy ra hiện tượng cá chết thì chỉ có điểm khe tại điểm xả của Công ty TNHH Thiếc Hà An mới có hiện tượng nước màu vàng đục. Qua đó, nghi vấn việc Công ty TNHH Thiếc Hà An xả thải vào hang casto để chảy ra tự nhiên có ảnh hưởng đến chất lượng môi trường nước, là nguyên nhân gây ra hiện tượng cá chết.

Đoàn công tác của UBND huyện Quỳ Hợp kiểm tra tại vị trí khe, phía dưới mỏ của Công ty TNHH Thiếc Hà An trong ngày 2/7/2024. Ảnh: C.T.V

Ông Lương Văn Hải cũng thông tin, các điểm hố lắng của Công ty TNHH Thiếc Hà An là chưa đảm bảo an toàn; khi có trời mưa, các khe dưới các hồ lắng thường xuyên có hiện tượng bị đục. Hiện nay các hồ lắng có nhiều bùn, do đó, Công ty phải thực hiện các biện pháp phơi bùn, duy tu các bờ bao để đảm bảo không tràn nước, bùn xuống các khe. Đồng thời, ông đề nghị làm rõ nguyên nhân nước suối Nậm Huống có hiện tượng chuyển màu vàng đục; đối chiếu nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường để kiểm tra các ống dẫn thải trong khu vực mỏ…

Với Chủ tịch UBND xã Châu Hồng Trương Văn Hóa, cũng yêu cầu Công ty phải có biện pháp xử lý nước chảy từ hầm lò trước khi xả thải vào môi trường, vì suối Bắc là đầu nguồn nước, các hộ dân phía dưới sử dụng nguồn nước này để nuôi cá, một số hộ dân còn sử dụng làm nước sinh hoạt. Bên cạnh đó, ông Hóa chỉ rõ việc các bể lắng tại khu vực phía Nam mỏ đã gần đầy, đê chắn bể có hiện tượng sạt lở; vì vậy phải có biện pháp đắp đê, đảm bảo an toàn…

Ngày 5/7/2024, quản lý mỏ của Công ty TNHH Thiếc Hà An thừa nhận bơm nước từ bể chứa này ra hang casto để tự chảy ra môi trường. Ảnh: Nhật Lân

Về phía UBND huyện Quỳ Hợp, các ông Quán Vi Giang – Phó Chủ tịch UBND, ông Lê Sỹ Hào – Phó Phòng Tài nguyên và Môi trường nhắc lại công tác kiểm tra, xác minh ngày 1, 2/7/2024 của UBND huyện và UBND xã Châu Thành.Qua đó đề nghị Sở Tài nguyên và Môi trường kiểm tra làm rõ nguyên nhân nước đục, cá chết để làm cơ sở thông tin cho nhân dân được biết.

Là Trưởng phòng Kiểm soát ô nhiễm - Chi cục Bảo vệ môi trường, bà Nguyễn Thị Lan Anh chỉ ra một số tồn tại của Công ty TNHH Thiếc Hà An. Cụ thể, nước hầm lò số 1, khu vực khai thác số 2 được thu gom lắng vào 2 bể lắng, nhưng tại bể lắng số 2 còn tồn tại 1 ống dẫn thoát trực tiếp ra ngoài môi trường, đề nghị Công ty tiến hành bịt ống thoát này.

Các bể lắng phía Nam có bùn đã gần đầy, có hiện tượng sạt lở, cần phải phơi bùn, duy tu các bờ bao để đảm bảo không tràn nước, bùn xuống các khe tại khu vực; đồng thời, cần đào bỏ các đường ống không sử dụng cho hoạt động sản xuất, xử lý nước thải của Dự án.

Bà Nguyễn Thị Lan Anh cũng thông tin, theo Giấy xác nhận công trình bảo vệ môi trường của Công ty TNHH Thiếc Hà An thì nước hầm lò sau lắng sẽ sử dụng cho máy nghiền quặng. Vì vậy, Công ty phải nghiêm túc thực hiện, nếu có thay đổi phải báo cáo UBND tỉnh và chỉ được thực hiện khi được UBND tỉnh chấp thuận.

Để có cơ sở đánh giá, xử lý các nội dung liên quan theo quy định, Đoàn công tác đã tiến hành lấy 2 mẫu nước, trong đó một mẫu nước thải tại bể lắng cuối của hệ thống xử lý lắng, một mẫu nước mặt tại điểm xả thải cuối ra môi trường của nước thải từ moong khai thác.

Cán bộ Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường lấy mẫu nước tại bể xử lý nước thải của Công ty TNHH Thiếc Hà An. Ảnh: Huy Nhâm

Căncứ kết quả kiểm tra hiện trường và ý kiến của đại diện các bên, Đoàn công tác thống nhất kết luận:

Công ty TNHH Thiếc Hà An đã điều chỉnh mặt bằng tổng thể dự án khai thác mỏ thiếc (xây dựng thêm bãi thải quặng đuôi, khu xử lý nước thải sau tuyển, xưởng tuyển...) nhưng chưa thực hiện, báo cáo cơ quan có thẩm quyền xem xét, phê duyệt điều chỉnh như nội dung Công văn số 4243/STNMT-BVMT ngày 21/11/2022 của Sở Tài nguyên và Môi trường.

Nước thải từ hầm lò của Công ty bơm lắng lọc sơ bộ trước khi thải vào hang casto (moong cũ của Công ty Kim loại Màu nằm phía sườn Tây Bắc) và tự chảy ra tại điểm đầu suối Bắc, xã Châu Thành (nhánh suối này nhập vào suối Nậm Huống tại cầu tràn Trung Thành, xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp), không tái sử dụng như Giấy xác nhận hoàn thành công trình BVMT trước khi vận hành chính thức. Việc Công ty bơm nước thải hầm lò thải vào hang Casto, từ hang tự chảy ra đầu nguồn Suối Bắc làm ô nhiễm nguồn nước (gây nước đục, có màu vàng sẫm) đã được phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quỳ Hợp, UBND xã Châu Thành kiểm tra ghi nhận tại Biên bản làm việc ngày 02/7/2024, Công ty TNHH Thiếc Hà An công nhận là đúng sự thật.

Đối với quặng đuôi, Công ty đang xả thải ra môi trường nhưng khu vực xả thải chưa được lót đáy.

Các công trình, thu gom xử lý nước thải và bùn thải có nguy cơ tràn bờ thoát ra ngoài môi trường, nhất là trong trường hợp có mưa lớn dài ngày.

Với công suất khai thác lên đến hàng chục nghìn tấn quặng/năm, việc tổ chức xử lý chất thải của Công ty TNHH Thiếc Hà An trên núi cao luôn tiềm ẩn hiểm họa môi trường. Ảnh: Nhật Lân

Đoàn công tác đề nghị Công ty TNHH Thiếc Hà An hoàn tất hồ sơ, thủ tục liên quan của dự án theo quy định; thực hiện ngay các giải pháp thu gom triệt để các nguồn thải, đảm bảo an toàn, không để xảy ra sự cố; thực hiện các biện pháp thu gom, xử lý chất thải rắn, chất thải lỏng theo đúng báo cáo đánh giá tác động môi trường và giấy xác nhận hoàn thành công trình bảo vệ môi trường;

Bên cạnh đó, đề nghị UBND huyện Quỳ Hợp, UBND các xã: Châu Thành và Châu Hồng tăng cường giám sát việc xả thải của Công ty TNHH Thiếc Hà An, xử lý kịp thời theo thẩm quyền nếu phát hiện sai phạm.

Nhật Lân - Huy Nhâm