Vũ khí 'thầm lặng' phía sau Su-35 vẫn khiến Nga không thể dừng sản xuất

Khi nói đến sức mạnh của các tiêm kích hiện đại như Su-35, phần lớn sự chú ý thường dồn vào radar mảng pha, tên lửa tầm xa hay hệ thống tác chiến điện tử. Tuy nhiên, thông báo mới nhất từ tập đoàn Kalashnikov cho thấy một thực tế ít được nhắc tới - những hệ thống “cổ điển” như pháo hàng không gắn trong thân máy bay vẫn giữ vai trò then chốt đối với khả năng sẵn sàng chiến đấu của không quân Nga.

Ngày 12.12, Kalashnikov xác nhận đã hoàn tất toàn bộ các đơn hàng giao pháo hàng không GSh-301 trong năm 2025 đúng tiến độ, đồng thời bắt đầu triển khai kế hoạch sản xuất cho năm 2026. Động thái này không nhằm giới thiệu một loại vũ khí mới, mà tập trung bảo đảm khả năng duy trì và khai thác các phi đội tiêm kích hiện có trong bối cảnh cường độ hoạt động cao kéo dài.

Vũ khí “thầm lặng” nhưng không thể thiếu

GSh-301, còn được biết đến với tên Gryazev–Shipunov GSh-30-1, là pháo hàng không cỡ 30mm, sử dụng đạn 30×165mm - chuẩn đạn phổ biến của Liên Xô và Nga. Đây là pháo nòng đơn, hoạt động theo cơ chế giật ngắn, được đánh giá cao nhờ sự cân bằng giữa khối lượng tương đối nhẹ và tốc độ bắn cao, thường đạt 1.500 - 1.800 viên/phút tùy cấu hình.

Đối với máy bay chiến đấu, nơi mọi kilogram và từng centimet không gian đều có giá trị, sự cân bằng này mang ý nghĩa sống còn. So với các hệ thống pháo nặng hơn hoặc đa nòng, GSh-301 cho phép tích hợp dễ dàng trong thân máy bay mà không ảnh hưởng quá lớn đến tính khí động học hay tải trọng vũ khí khác.

Pháo hàng không GSh-301 cỡ 30mm mang lại cho các tiêm kích và máy bay tiến công một vũ khí gắn trong thân có trọng lượng nhẹ, tốc độ bắn cao, cho phép tung ra các loạt bắn ngắn, chính xác vào mục tiêu trên không và mặt đất ở cự ly gần, cung cấp phương án tác chiến linh hoạt và tức thời, không phụ thuộc vào hệ thống tên lửa - Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga

Trong tác chiến hiện đại, pháo hàng không không còn là vũ khí chính trong không chiến tầm xa. Tuy nhiên, GSh-301 vẫn mang lại cho phi công một lựa chọn hỏa lực tức thời ở cự ly gần - không phụ thuộc vào đầu tự dẫn, liên kết dữ liệu hay số lượng tên lửa còn lại trên giá treo.

Khi được tích hợp với hệ thống điều khiển hỏa lực hiện đại, pháo có thể được kích hoạt thông qua HUD và các cảm biến trên máy bay, cho phép phi công tung ra các loạt bắn ngắn, chính xác chỉ trong vài giây sau khi bắt được nghiệm bắn. Trong không chiến, pháo đóng vai trò “phương án cuối cùng” hoặc vũ khí kết liễu khi khoảng cách bị rút ngắn. Trong nhiệm vụ đối đất, nó lại trở thành công cụ hiệu quả để tấn công xe bọc nhẹ, trận địa pháo, radar hoặc mục tiêu lộ thiên trong những cửa sổ thời gian rất ngắn.

Đạn 30×165mm của GSh-301 bao gồm nhiều biến thể như nổ mạnh, gây cháy và đạn vạch đường, với vận tốc đầu nòng cao, giúp quỹ đạo tương đối thẳng trong cự ly ngắn và tạo động năng lớn khi trúng mục tiêu. Điều này đặc biệt quan trọng trong các đòn đánh chính xác, hạn chế thiệt hại ngoài dự kiến.

Phục vụ duy trì lực lượng, không phải “đổi mới”

Kalashnikov không công bố khách hàng cụ thể trong đợt giao hàng này, nhưng giới quan sát nhận định việc tiếp tục sản xuất GSh-301 chủ yếu nhằm bảo đảm khả năng sẵn sàng chiến đấu của các phi đội hiện có, thay vì phục vụ một chương trình máy bay mới.

Ngoài Su-35, GSh-301 là trang bị tiêu chuẩn trên hàng loạt dòng máy bay chủ lực khác của Nga, từ MiG-29, MiG-29K/KUB cho đến các biến thể Su-27, Su-30, và cả oanh tạc cơ tiền tuyến Su-34. Trên những nền tảng này, pháo gắn trong thân máy bay đóng vai trò bổ trợ cho vũ khí dẫn đường, cung cấp phương án tác chiến chi phí thấp và linh hoạt hơn trong nhiều tình huống, đặc biệt khi quy tắc tác chiến yêu cầu xác nhận trực quan hoặc sử dụng hỏa lực tương xứng.

Trong bối cảnh hoạt động quân sự cường độ cao, tuổi thọ nòng pháo, tồn kho phụ tùng và năng lực bảo dưỡng định kỳ có ảnh hưởng trực tiếp đến số lần xuất kích. Do đó, việc bảo đảm nguồn cung pháo và linh kiện thay thế mang ý nghĩa chiến lược không kém các chương trình vũ khí “đình đám”.

Kalashnikov nhấn mạnh rằng họ hiện là nhà sản xuất pháo hàng không duy nhất của Nga. Điều này cho thấy mức độ tập trung cao của phân khúc này trong nền công nghiệp quốc phòng, đồng thời làm nổi bật tầm quan trọng của việc duy trì dây chuyền sản xuất liên tục.

Theo tập đoàn này, việc áp dụng thiết bị sản xuất hiện đại, thép hợp kim chất lượng cao và các quy trình cải tiến đã giúp sản lượng tăng lên trong những năm gần đây. Trong bối cảnh nhu cầu vận hành kéo dài, khả năng duy trì sản xuất ổn định không chỉ bảo đảm cho không quân Nga mà còn giúp giảm áp lực lên hệ thống bảo dưỡng và sửa chữa.

Tiêm kích Su-35

Su-35 là tiêm kích đa nhiệm thế hệ 4++ do Nga phát triển, được xem là phiên bản hoàn thiện nhất của dòng Su-27 huyền thoại. Máy bay được thiết kế để duy trì ưu thế trên không trong giai đoạn chuyển tiếp, khi Nga chưa đưa vào biên chế rộng rãi các tiêm kích thế hệ mới. Thay vì tập trung vào tàng hình, Su-35 ưu tiên sức mạnh động cơ, khả năng cơ động và hỏa lực mạnh.

Hoàng Vũ