Vụ kiện rò rỉ tài sản trí tuệ làm sáng tỏ căng thẳng trong chuỗi cung ứng chip Trung - Hàn

Văn phòng Sở hữu Trí tuệ Hàn Quốc và Văn phòng Công tố quận Daejeon vừa thông báo rằng 6 người (chưa được xác định danh tính) sẽ hầu tòa vì đã làm rò rỉ công nghệ sản xuất chip lõi cho Trung Quốc. Các bên Trung Quốc liên quan đến vụ việc cũng không được xác định.

Trích dẫn thông tin từ các công tố viên Hàn Quốc, tờ The Dong-A Ilbo đưa tin nghi phạm chính (chỉ được xác định là A) đã bị buộc tội đánh cắp dữ liệu bí mật từ chủ lao động Hàn Quốc của mình. Anh ta đã tải dữ liệu, gồm cả các bí mật thương mại liên quan đến công nghệ đánh bóng cơ học hóa học (CMP), cho một công ty Trung Quốc.

Các nghi phạm khác bao gồm đồng nghiệp cũ của A, các nhân viên, nhà nghiên cứu trước đây lẫn hiện tại từ các tập đoàn bán dẫn Hàn Quốc và các đối tác của họ, theo mạng truyền hình Korean Broadcasting System (Hàn Quốc).

Chưa có báo cáo từ phương tiện truyền thông Trung Quốc về vụ kiện.

CMP là bước cuối cùng quan trọng trong quá trình sản xuất các đĩa bán dẫn (wafer) silicon, trong đó một miếng đánh bóng và dung dịch sệt được sử dụng để loại bỏ các điểm bất thường trên bề mặt đĩa bán dẫn. Theo báo cáo của Viện nghiên cứu Reportrc.com của Trung Quốc, nước này có “tỷ lệ sản xuất địa phương thấp trong công nghệ CMP”.

Applied Materials (có trụ sở tại bang California, Mỹ), một trong những nhà cung cấp thiết bị sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới, gồm cả máy đánh bóng đĩa bán dẫn CMP, đã thu được gần 1/3 doanh thu năm 2022 từ thị trường Trung Quốc.

Vụ kiện cáo buộc đánh cắp sở hữu trí tuệ diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ chuỗi cung ứng giữa Trung Quốc và Hàn Quốc trong lĩnh vực chất bán dẫn không được "thoải mái". Bắc Kinh đang trải thảm đỏ cho những gã khổng lồ chip Hàn Quốc như Samsung Electronics và SK Hynix xây dựng các nhà máy bán dẫn ở Trung Quốc. Trong khi Hàn Quốc chịu áp lực từ Mỹ để tham gia Liên minh Chip 4 với Mỹ, Nhật Bản và Đài Loan, nhằm mục đích loại trừ Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng chất bán dẫn.

Chen Jia, nhà nghiên cứu của Viện Tiền tệ Quốc tế (tổ chức tư vấn tại Đại học Nhân dân Trung Quốc), cho biết Hàn Quốc đã “điều chỉnh đáng kể” các khoản đầu tư vào Trung Quốc trong 3 năm qua.

Theo Chen Jia, Hàn Quốc và Nhật Bản đã “làm việc chăm chỉ để phòng ngừa tác động đến chuỗi cung ứng chip sau những điều chỉnh trong mối quan hệ địa chính trị giữa các cường quốc”.

“Trong Liên minh Chip 4, Hàn Quốc là bên ủng hộ vững chắc nhất chuỗi công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc, còn Nhật Bản đã trải qua một sự thay đổi lớn trong quan điểm của mình dưới áp lực từ Mỹ”, ông nói.

Các vấn đề địa chính trị, gồm cả việc Trung Quốc gần đây tạm dừng cấp thị thực nhập cảnh cho công dân Hàn Quốc và thỏa thuận giữa Nhật Bản - Hà Lan nhằm hỗ trợ các hạn chế thương mại của Mỹ với Trung Quốc, đã đặt ra dấu hỏi về sự ổn định của chuỗi cung ứng chip Trung - Hàn, Chen Jia nói thêm.

Trung Quốc là nhà nhập khẩu chip lớn nhất của các công ty Hàn Quốc như Samsung Electronics và SK Hynix. Đây là hai hãng có nhà máy bán dẫn ở Trung Quốc.

Park Soon-ae (trái), Phó thủ tướng phụ trách các vấn đề xã hội của Hàn Quốc, thăm phòng thí nghiệm bán dẫn tại Đại học Quốc gia Chungnam - Ảnh: Yonhap

Thỏa thuận giữa Mỹ, Nhật Bản và Hà Lan nhằm hạn chế xuất khẩu một số thiết bị sản xuất chip tiên tiến sang Trung Quốc dẫn đến cuộc tranh luận về mức độ tác động đến nỗ lực tự cung tự cấp chất bán dẫn của Bắc Kinh, với hàng tỉ USD các khoản đầu tư bị đe dọa.

Thỏa thuận đó đã đạt được trong các cuộc đàm phán kết thúc ở Mỹ vào ngày 27.1, tạo ra một liên minh mạnh mẽ nhằm cắt giảm tham vọng của Trung Quốc trong việc xây dựng năng lực chip nội địa, theo một báo cáo từ Bloomberg. Tuy nhiên, chi tiết của thỏa thuận vẫn chưa được biết đến. Theo báo cáo, không có kế hoạch thông báo công khai về các hạn chế và việc triển khai thực tế có thể mất vài tháng khi Nhật Bản và Hà Lan hoàn tất các thỏa thuận pháp lý.

Mao Ninh, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho biết hôm 30.1 tại cuộc họp ngắn rằng thỏa thuận do Mỹ dẫn đầu không chỉ gây hại cho tất cả các bên liên quan mà còn đe dọa sự ổn định của chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu.

Một lãnh đạo Naura Technology Group cho biết liên minh mới thể hiện sự leo thang đáng kể từ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đơn phương của Mỹ, đặc biệt nếu bất kỳ thiết bị xử lý in thạch bản 28 nanomet nào trên thị trường bị đưa vào lệnh cấm. Naura Technology Group là nhà cung cấp thiết bị sản xuất chất bán dẫn hàng đầu Trung Quốc.

Theo báo cáo từ nhà phân tích Edison Lee của hãng Jefferies, thiết bị in khắc tia cực tím, sử dụng công nghệ laser để khắc một mạch được thiết kế sẵn lên một đĩa bán dẫn, là trung tâm của hiệp ước kiểm soát xuất khẩu chung giữa ba nước.

ASML (Hà Lan) thống trị thị trường này, với gần 90% thị phần nhờ vào các máy quang khắc cực tím (EUV) cực kỳ tiên tiến của mình.

“EUV là thứ bắt buộc phải có với công nghệ bán dẫn 5 nanomet trở xuống và Hà Lan đã đồng ý không bán EUV cho Trung Quốc kể từ năm 2019”, Edison Lee nói.

ASML đã xác nhận trong một tuyên bố hôm 29.1 rằng phạm vi kiểm soát xuất khẩu đã được thống nhất có thể vượt xa công nghệ in thạch bản tiên tiến. Công ty Hà Lan cho biết trước khi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu có hiệu lực, “nó phải được quy định chi tiết và triển khai thành luật, việc này sẽ mất thời gian”.

Các nhà cung cấp thiết bị in thạch bản thay thế là Nikon Corp và Canon của Nhật Bản, vốn sản xuất các hệ thống in thạch bản tia cực tím sâu (DUV) kém tiên tiến hơn ASML. Có một số phiên bản DUV và phiên bản tiên tiến nhất được gọi là ArF Immersion DUV, cho phép các nút xử lý công nghệ chip trong khoảng từ 45 nanomet đến 7 nanomet.

Nếu ArF Immersion DUV bị hạn chế 100% không được bán cho Trung Quốc, các xưởng đúc chip ở Trung Quốc như Semiconductor Manufacturing International Corp, Hua Hong Semiconductor, Shanghai Huali Microelectronics Corp và ChangXin Memory Technologies “sẽ gặp khó khăn trong việc mở rộng công suất ở các nút trưởng thành” như 28 nanomet, Edison Lee nói.

Edison Lee chỉ ra rằng nếu lệnh cấm chỉ áp dụng cho công nghệ xử lý chip 14 nanomet trở xuống thì “có thể khó thực thi vì việc theo dõi những gì máy được sử dụng theo thời gian là một thách thức”.

Đồng tình với nhận xét đó, Nicolas Gaudois, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu công nghệ châu Á - Thái Bình Dương tại UBS (ngân hàng đầu tư đa quốc gia và công ty dịch vụ tài chính của Thụy Sĩ), cho biết: “Thật khó để các công ty cung cấp thiết bị sản xuất chip chứng minh rằng máy móc được vận chuyển thực sự không rơi vào phạm vi hạn chế”.

Suy đoán về thỏa thuận giữa Mỹ - Nhật Bản - Hà Lan phản ánh sự không chắc chắn ngày càng gia tăng với tham vọng bán dẫn của Trung Quốc, vài tháng sau khi chính quyền ông Biden triển khai các bản cập nhật nhằm hạn chế hơn nữa khả năng của Bắc Kinh trong việc có được chip tiên tiến, phát triển và bảo trì siêu máy tính cũng như sản xuất chất bán dẫn tiên tiến.

Jefferies Lee nhận định: “Chúng tôi tin rằng việc thiếu các thông báo chính thức và thông tin chi tiết có thể đồng nghĩa Nhật Bản và Hà Lan mới chỉ đồng ý về nguyên tắc chứ chưa đi vào chi tiết. Điểm vướng mắc lớn nhất có thể là loại máy in thạch bản nào nên bị hạn chế”.

Theo Arisa Liu, nhà nghiên cứu chất bán dẫn cấp cao tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Đài Loan, những hạn chế hơn nữa với DUV có thể làm giảm sản lượng của Trung Quốc trong các công nghệ chip trưởng thành.

Tuy nhiên, nhập khẩu máy in thạch bản của Trung Quốc đã tăng lên khoảng 4 tỉ USD vào năm 2022, tăng từ 1,3 tỉ USD vào 2017, theo báo cáo của Jefferies.

Báo cáo cho biết số liệu thống kê nhập khẩu chỉ ra Trung Quốc ngày càng phụ thuộc vào các nhà cung cấp Nhật Bản, với nhập khẩu máy in thạch bản từ họ tăng từ 27% vào năm 2017 lên 33% trong năm ngoái.

Sơn Vân