Vụ nguyên Giám đốc Công ty Cổ phần Tân Tân bị truy tố 'Trốn thuế': Trưng cầu giám định lại vì nhiều kết luận thuế mâu thuẫn

Liên tục trả hồ sơ và 8 bản kết luận điều tra

Cáo trạng mới nhất số 36/CT-VKS-KV16, do Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) Khu vực 16 – TP.HCM Huỳnh Trung Hiếu ký, bảo lưu quan điểm truy tố ông Trần Quốc Tân về các tội “Trốn thuế” và “Không chấp hành án”; truy tố ông Trần Quốc Tuấn và bà Châu Ngọc Phụng về tội “Không chấp hành án”.

Cáo trạng nêu rõ, căn cứ truy tố là 8 bản kết luận điều tra, trong đó kết luận đầu tiên số 475, ban hành ngày 25/12/2023 của Cơ quan Cảnh sát điều tra (CQĐT) Công an TP Dĩ An (cũ). Sau đó, hồ sơ vụ án bắt đầu một chu kỳ “chuyển – trả” kéo dài, cho thấy việc chứng minh hành vi phạm tội chưa đạt được sự thống nhất và vững chắc. Đến ngày 8/11/2025, CQĐT tiếp tục ban hành Kết luận điều tra số 2218/BKL-CSKT.

Chiều 29/7, TAND khu vực 16 - TP.HCM tuyên trả hồ sơ để điều tra bổ sung

Theo Cáo trạng, kết quả điều tra xác định bị can Trần Quốc Tân có hành vi cho thuê nhà xưởng và kho thuộc Công ty Cổ phần Tân Tân, phát sinh doanh thu nhưng không xuất hóa đơn, không kê khai, không báo cáo thuế từ tháng 7/2015 đến tháng 11/2022, với số tiền trốn thuế khoảng 1,9 tỷ đồng (làm tròn số).

Ngoài ra, Công ty Cổ phần Tân Tân còn bị cho là đã bán hàng hóa, nguyên vật liệu và thu phí gia công trong năm 2014, có xuất hóa đơn và kê khai thuế GTGT nhưng không ghi chép vào sổ kế toán các khoản thu liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế, dẫn đến số thuế trốn khoảng 1,5 tỷ đồng. Tổng số tiền trốn thuế được xác định là khoảng 3,4 tỷ đồng, đủ yếu tố cấu thành tội “Trốn thuế” theo quan điểm của VKS.

Cũng theo Cáo trạng, ông Trần Quốc Tân bị xác định đã cố ý không thực hiện Bản án dân sự đã có hiệu lực pháp luật, mặc dù có đầy đủ điều kiện thi hành. Cục Thi hành án dân sự tỉnh Bình Dương (cũ) đã triển khai quy trình buộc ông Tân và các thành viên Hội đồng quản trị (HĐQT) Công ty Cổ phần Tân Tân thi hành Bản án, nhưng các nghĩa vụ vẫn không được thực hiện.

Cùng bị truy tố về tội “Không chấp hành án” còn có ông Trần Quốc Tuấn và bà Châu Ngọc Phụng. Theo VKS, với vai trò là thành viên HĐQT, ông Tuấn và bà Phụng đã bỏ mặc Công ty cho ông Tân điều hành, dẫn đến các vi phạm nêu trên. Dù có đủ điều kiện, khả năng thực hiện nghĩa vụ theo luật định, các bị can vẫn cố tình không chấp hành.

Không giải thích được kết luận vì giám định viên thuế… đã nghỉ hưu

Một trong những điểm mấu chốt của vụ án là việc cơ quan Thuế ban hành nhiều kết luận giám định (KLGĐ) mâu thuẫn về nghĩa vụ thuế của Công ty Cổ phần Tân Tân trong các năm 2022–2023, nhưng các kết luận điều tra và cáo trạng trước đây lại dựa vào các KLGĐ này để quy kết trách nhiệm hình sự đối với ông Trần Quốc Tân.

Trong quá trình xét xử, TAND Khu vực 16 đã nhiều lần trả hồ sơ để điều tra bổ sung, yêu cầu CQĐT trưng cầu giám định kế toán – kiểm toán nhằm làm rõ các mâu thuẫn trong hoạt động giám định thuế.

Các luật sư nêu rõ nhiều kết luận giám định thuế mâu thuẫn, “sáng đúng, chiều sai” cần làm rõ

Tại KLGĐ ngày 26/8/2022, Cục Thuế tỉnh Bình Dương kết luận: “Công ty Cổ phần Tân Tân cho thuê nhà xưởng không xuất hóa đơn theo quy định, không kê khai thuế, dẫn đến số thuế trốn là khoảng 1,3 tỷ đồng trong thời gian từ tháng 7/2015 đến tháng 11/2020”. Trên cơ sở này, CQĐT đã khởi tố ông Tân về hành vi trốn thuế vào tháng 12/2022. Ngay sau đó, doanh nghiệp đã nộp đầy đủ các khoản thuế theo thông báo.

Tuy nhiên, sau đó cơ quan Thuế tiếp tục ban hành thêm hai KLGĐ khác với nhiều nội dung không thống nhất. Ngày 12/8/2025, CQĐT có Văn bản số A8045 đề nghị Thuế TP.HCM giải thích ba KLGĐ nói trên. Đáng chú ý, trong khi KLGĐ ngày 26/8/2022 thể hiện giám định viên chấp nhận số liệu kê khai thuế TNDN của doanh nghiệp, thì các KLGĐ sau lại có những đánh giá khác biệt.

Trước các mâu thuẫn này, ngày 29/9/2025, CQĐT buộc phải ban hành Quyết định trưng cầu giám định lại số A19192, với nhiều nội dung trọng tâm liên quan đến việc xác định nghĩa vụ thuế, căn cứ pháp lý và dấu hiệu trốn thuế trong giai đoạn từ tháng 12/2020 đến tháng 11/2022.

Đáng chú ý, Thuế TP.HCM có văn bản trả lời cho rằng giám định viên Huỳnh Văn Mộc đã nghỉ hưu từ ngày 1/4/2025, nên cơ quan Thuế “không có cơ sở để giải thích KLGĐ”.

Không phát sinh hồ sơ thanh tra, kiểm tra thuế

Một chi tiết khác gây nhiều băn khoăn là Công văn số 2711, ngày 20/9/2025 của Thuế TP.HCM, xác định: “Từ năm 2008 đến năm 2022, dữ liệu quản lý không phát sinh hồ sơ thanh tra, kiểm tra thuế đối với Công ty Cổ phần Tân Tân”. Tuy nhiên, trong hồ sơ vụ án lại xuất hiện các KLGĐ thuế năm 2022 và 2023, được sử dụng làm căn cứ khởi tố bị can.

Trong bối cảnh không có hoạt động thanh tra – kiểm tra thuế kéo dài nhiều năm, vấn đề đặt ra là căn cứ nào để cơ quan thuế xác định số liệu giám định? Việc xác định nghĩa vụ thuế theo luật định phải dựa trên hồ sơ kế toán, chứng từ và dữ liệu quản lý thuế. Khi các yếu tố này chưa được làm rõ, nguy cơ sai lệch trong kết luận là điều khó tránh.

Theo luật định, giám định phải bảo đảm tính khách quan, hợp pháp và nhất quán. Việc nhiều lần giám định cho ra các kết quả khác nhau, dẫn đến phải trưng cầu giám định lại, cho thấy độ tin cậy của chứng cứ vẫn còn là vấn đề cần tiếp tục làm rõ.

Tại các phiên tòa trước đó, các luật sư bào chữa cho rằng để cấu thành tội “Trốn thuế”, hành vi phải có thủ đoạn gian dối. Trong khi đó, hồ sơ vụ án chưa thể hiện doanh nghiệp có hành vi che giấu, lập chứng từ khống hay gian dối. Doanh nghiệp cũng đã nộp đầy đủ các khoản thuế trước thời điểm truy tố. Từ đó, việc quy kết hành vi “chưa nộp thuế” thành “trốn thuế” cần được xem xét thận trọng, bảo đảm đúng bản chất pháp lý của tội danh, tránh hình sự hóa các quan hệ kinh tế – thuế.

An Dương