Vùng lõi TP.HCM đóng vai trò 'thủ phủ tài chính và công nghệ cao'

Tại hội nghị “Hội nghị Gặp gỡ giữa Lãnh đạo Thành phố và Cộng đồng doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài năm 2025” ngày 30.10, ông Trương Trung Kiên – Phó giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc TP.HCM đã trình bày những định hướng chiến lược quan trọng, cụ thể hóa tầm nhìn phát triển mới của Thành phố trong giai đoạn tới.

Ông Trương Trung Kiên – Phó giám đốc Sở Quy hoạch – Kiến trúc TP.HCM

Dựa trên Quyết định số 1125/QĐ-TTg ngày 11.6.2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, Thành phố đặt mục tiêu trở thành đô thị toàn cầu, văn minh, hiện đại và nghĩa tình, có trình độ phát triển ngang tầm các siêu đô thị trên thế giới, là trung tâm kinh tế, tài chính, dịch vụ của khu vực châu Á.

Tư duy quy hoạch “đa cực – tích hợp – siêu kết nối”

Trong bối cảnh sắp xếp lại đơn vị hành chính và mở rộng địa giới, TP.HCM định hình lại không gian phát triển theo tư duy “đa cực – tích hợp – siêu kết nối”, vận hành dựa trên logic kinh tế – chức năng – chuỗi giá trị.

Theo đó, Thành phố phát triển theo mô hình “1 không gian – 3 vùng – 1 đặc khu”. Khu vực lõi TP.HCM cũ đóng vai trò “thủ phủ tài chính và công nghệ cao”, nơi tập trung các hoạt động thương mại, đổi mới sáng tạo và trung tâm điều hành.

Khu vực Bình Dương được định hướng trở thành “thủ phủ công nghiệp công nghệ cao”, phát triển sản xuất hiện đại và các khu công nghiệp xanh.

Khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu giữ vị trí “thủ phủ kinh tế biển”, là cửa ngõ cảng quốc tế, trung tâm năng lượng gió ngoài khơi và khu mậu dịch tự do.

Đặc khu Côn Đảo được quy hoạch trở thành trung tâm du lịch – nghỉ dưỡng – tâm linh – sinh thái, kết hợp phát triển bền vững với bảo tồn tự nhiên.

Thành phố cũng đặt chỉ tiêu quy mô dân số đến năm 2040 đạt khoảng 14 – 16 triệu người, với diện tích đất xây dựng đô thị từ 125.000 – 130.000 ha, đảm bảo cân bằng giữa tăng trưởng dân số và chất lượng sống đô thị.

Cấu trúc phát triển không gian theo 6 vùng và 9 trục xuyên tâm

Theo Quy hoạch TP.HCM thời kỳ 2021–2030, tầm nhìn đến năm 2050, cấu trúc không gian phát triển được xác định theo 06 phân vùng gắn với định hướng đa tâm – đa sinh thái, hình thành 09 trục xuyên tâm (gồm 5 trục Đông – Tây và 4 trục Bắc – Nam) cùng hai hành lang phát triển chiến lược:

Hành lang phát triển dọc sông Sài Gòn, kết nối các khu trung tâm, khu đô thị sáng tạo và các vùng sinh thái ven sông.

Hành lang kinh tế ven biển, mở rộng không gian đô thị về hướng Đông – Nam, gắn với cảng biển và các khu logistics.

Ngoài ra, trong Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung Thành phố đã định hướng quy hoạch 28 khu trọng điểm phát triển (trong đó có 11 khu thuộc địa bàn TP.Thủ Đức cũ đã được phê duyệt trong nội dung Đồ án quy hoạch chung TP.Thủ Đức).

Các khu trọng điểm là những khu vực có lợi thế nổi bật về vị trí, hạ tầng và khả năng kết nối, được định hướng phát triển thành trung tâm động lực của kinh tế – xã hội – môi trường đô thị.

Đối với 17 khu trọng điểm phát triển được định hướng cụ thể trong Đồ án Quy hoạch chung Thành phố (không tính phạm vi Quy hoạch chung TP.Thủ Đức cũ), tổng diện tích các khu vực trọng điểm phát triển là khoảng gần 18.400 ha - với đa dạng các tính chất như đô thị công nghiệp, đô thị giáo dục, đô thị dịch vụ, đô thị logistics, đô thị gắn với công viên trung tâm. Mục tiêu là tạo nên mạng lưới các trung tâm phát triển liên kết, hỗ trợ lẫn nhau, vừa phân tán áp lực dân cư, vừa thúc đẩy tăng trưởng cân bằng, bền vững.

Giao thông – nền tảng của siêu đô thị kết nối

Giao thông được xác định là yếu tố then chốt trong quy hoạch phát triển của TP.HCM. Thành phố đặt mục tiêu tỷ lệ đất giao thông trên đất xây dựng đô thị đạt 16% – 26%, ưu tiên phát triển giao thông công cộng (TOD) và logistics hiện đại.

Các dự án trọng điểm được triển khai gồm: Đường sắt kết nối sân bay Long Thành (trục Thủ Thiêm – Long Thành); Đường sắt vận chuyển hàng hóa (trục Bàu Bàng – Cái Mép – Thị Vải); Cùng các tuyến vành đai và cầu vượt chiến lược, tạo mạng lưới liên vùng thống nhất.

TP.HCM cũng nhấn mạnh huy động đa dạng nguồn lực đầu tư, đặc biệt khuyến khích khu vực tư nhân thông qua hợp tác công – tư (PPP) trong các dự án hạ tầng lớn. Đây được xem là yếu tố quyết định để hiện thực hóa tầm nhìn đô thị toàn cầu.

Ông Nguyễn Duy Thạch – Giám đốc Ban Chuẩn bị Đầu tư, Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP.HCM

Theo ông Nguyễn Duy Thạch – Giám đốc Ban Chuẩn bị Đầu tư, Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP.HCM, quy hoạch mạng lưới đường sắt đô thị mới gồm 27 tuyến với tổng chiều dài 1.012 km, chia thành ba khu vực chính: TP.HCM: 12 tuyến (582 km, 16 depot); Bình Dương: 12 tuyến; Bà Rịa – Vũng Tàu: 03 tuyến.

Cơ sở pháp lý của quy hoạch này dựa trên các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, gồm Quyết định 1125/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch chung TP.HCM, Quyết định 1711/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch TP.HCM, cùng các quyết định quy hoạch tỉnh Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu.

Quy hoạch các tuyến metro

Riêng tại khu vực TP.HCM, quy hoạch chi tiết 12 tuyến đường sắt đô thị có tổng chiều dài 582 km và sử dụng 16 depot. Các tuyến này bao gồm Tuyến metro số 1 (An Hạ - Suối Tiên), Tuyến metro số 2 (Thủ Thiêm - Củ Chi), Tuyến metro số 3 (An Hạ - Hiệp Bình Phước), Tuyến metro số 4 (Đông Thạnh - Hiệp Phước), Tuyến metro số 5 (Đa Phước - Long Trường), Tuyến metro số 6 (Vành đai trong), Tuyến metro số 7 (Tân Kiên - Long Bình), Tuyến metro số 8 (Đa Phước - Bình Mỹ), Tuyến metro số 9 (Tam Bình - An Hạ), Tuyến metro số 10 (Vành đai ngoài), Tuyến LRT số 11 dọc sông Sài Gòn, và Tuyến MRT/LRT 12 kết nối Cần Giờ.

Ông Thạch đã cung cấp thông tin chi tiết về các tuyến metro chính của TP.HCM. Tuyến metro số 1 (An Hạ - Suối Tiên) có tổng chiều dài 40,8 km, trong đó có 15,5 km đi ngầm và 25,3 km đi trên cao, với 30 ga dự kiến (14 ga ngầm và 16 ga trên cao), sử dụng Depot An Hạ và Depot Long Bình. Hướng tuyến được chia làm hai đoạn: Đoạn An Hạ - Bến Thành dài 21,1 km đi từ KCN An Hạ qua Lê Văn Quới, Hòa Bình, Ông Ích Khiêm, Lãnh Binh Thăng, Lý Thái Tổ, Ngã Sáu Cộng Hòa, Cống Quỳnh đến Chợ Bến Thành; và Đoạn Bến Thành – Suối Tiên dài 19,7 km đi từ Chợ Bến Thành qua Lê Lợi, Ga Ba Son, công viên Văn Thánh, Võ Nguyên Giáp, nút giao Thủ Đức đến Depot Long Bình.

Tuyến metro số 2 (Thủ Thiêm - Củ Chi) được quy hoạch với tổng chiều dài 62,17 km, bao gồm 12,83 km đi ngầm và 49,34 km đi trên cao, với 42 ga dự kiến (12 ga ngầm và 30 ga trên cao). Tuyến này sẽ sử dụng Depot Bình Mỹ (Củ Chi), Depot Tham Lương và Depot Phước Hiệp. Hướng tuyến bắt đầu từ Thủ Thiêm, đi qua Mai Chí Thọ, Hàm Nghi, Bến Thành, Lê Lai, Cách Mạng Tháng Tám, Trường Chinh, Bến xe An Sương, QL22, đến Đô thị Tây Bắc Củ Chi và có nhánh rẽ đi Cầu Phú Cường để kết nối với Bình Dương.

Tuyến metro số 3 (An Hạ - Hiệp Bình Phước) có tổng chiều dài 45,81 km, trong đó 16,05 km đi ngầm và 29,77 km đi trên cao. Tuyến được dự kiến có 35 ga (15 ga ngầm và 20 ga trên cao) và sử dụng các Depot An Hạ, Depot Tân Kiên, và Depot Hiệp Bình Phước. Hướng tuyến này sẽ đi từ KCN An Hạ, qua Lê Minh Xuân, Ga Tân Kiên, Kinh Dương Vương, Hồng Bàng, Hùng Vương, Ngã 6 Cộng Hòa, Nguyễn Thị Minh Khai, Xô Viết Nghệ Tĩnh, Quốc Lộ 13 và kết thúc tại Hiệp Bình Phước.

Tuyến metro số 4 (Đông Thạnh - Hiệp Phước) dự kiến dài 47,32 km (25,62 km đi ngầm và 21,7 km đi trên cao), có 37 ga (21 ga ngầm và 16 ga trên cao), sử dụng Depot Đông Thạnh (Hóc Môn) và Depot Hiệp Phước. Hướng tuyến đi từ Đông Thạnh (Hóc Môn), qua Hà Huy Giáp, Nguyễn Oanh, Nguyễn Kiệm, nhà ga T1, T2 Tân Sơn Nhất, Trường Sơn, Nguyễn Văn Trỗi, Hai Bà Trưng, Pasteur, Bến Thành, Nguyễn Thái Học, Tôn Đản, Nguyễn Hữu Thọ và đi theo đường mở mới đến Khu đô thị Hiệp Phước.

Cuối cùng, tuyến metro số 5 (Đa Phước - Long Trường) có tổng chiều dài 53,87 km (19,3 km đi ngầm và 34,57 km đi trên cao), với 42 ga (17 ga ngầm và 25 ga trên cao) và sử dụng Depot Đa Phước, Depot Long Trường. Hướng tuyến bắt đầu từ Đô thị Đại học Hưng Long, qua Bến xe Cần Giuộc mới, QL 50, Tùng Thiện Vương, Lý Thường Kiệt, Hoàng Văn Thụ, Phan Đăng Lưu, Bạch Đằng, Điện Biên Phủ, Xa Lộ Hà Nội, Liên Phường, Long Thuận, Long Phước và có hai nhánh đi Vinhomes Grand Park và Bến xe Sông Tắc (Depot Long Trường).

Quy hoạch cũng nhấn mạnh sự kết nối liên vùng mạnh mẽ. Khu vực Bình Dương được quy hoạch 12 tuyến bao gồm Tuyến metro số 1 (Tp mới Bình Dương – Ga Suối Tiên), Tuyến 1b (Tân Đông Hiệp – Gò Dưa), Tuyến 2 (Thủ Dầu Một – TP.HCM), Tuyến 2b (Thủ Dầu Một – Bến Cát), Tuyến 2c (Thủ Dầu Một – Củ Chi), Tuyến 3 (Tân Uyên – TP.HCM và Tân Uyên – Bắc Tân Uyên), Tuyến 3B (Thủ Dầu Một – Biên Hòa), Tuyến 4 (Tân Uyên – Bến Cát), Tuyến 5 (Bắc Tân Uyên – Bến Cát), Tuyến 6 (Thành phố mới – Bàu Bàng), Tuyến 7 (Bến Cát – Dầu Tiếng), và Tuyến 8 (Bắc Tân Uyên – Phú Giáo). Trong đó, Tuyến 2B (Thủ Dầu Một – Bến Cát) dài 6,5km, Tuyến 2C (Thủ Dầu Một – Củ Chi) dài 9,3km, và Tuyến 6 (Thành phố mới – Bàu Bàng) dài 26,1km, kết nối với KCN Bàu Bàng.

Tại khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu, 03 tuyến được quy hoạch, trong đó có tuyến kết nối TP Vũng Tàu (cũ) với Long Hải, Phước Hải và Bình Châu.

Bùi Tú