Vướng mắc thuế GTGT làm chậm nhịp sản xuất nông, lâm, thủy sản

Doanh nghiệp gặp khó khi áp dụng quy định thuế GTGT mới

Ông Nguyễn Hoài Nam - Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, cùng là sản phẩm nuôi trồng hoặc đánh bắt chưa qua chế biến sâu, nhưng doanh nghiệp thủy sản phải áp dụng hai mức thuế khác nhau. Một số sản phẩm thuộc diện không chịu thuế (theo khoản 1, Điều 5) trong khi các sản phẩm khác lại bị áp thuế suất 5% (theo điểm d, khoản 2, Điều 9). Sự chồng chéo này khiến doanh nghiệp phải tạm nộp thuế và chờ hoàn, trong khi thủ tục hoàn thuế còn phức tạp, gây áp lực lớn về dòng tiền.

Chia sẻ về những trở ngại của ngành, ông Ngô Sỹ Hoài - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (VIFOREST) phản ánh, việc chưa có hướng dẫn cụ thể về định nghĩa “gỗ sơ chế thông thường” đang gây lúng túng trong kê khai và hoàn thuế. Điều này dẫn đến tình trạng hàng nghìn tỷ đồng bị ứ đọng, ảnh hưởng đến vốn lưu động, tiến độ sản xuất và xuất khẩu của doanh nghiệp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ sản xuất, giao hàng và xuất khẩu.

Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cũng bày tỏ lo ngại về việc chuyển mặt hàng gạo từ diện không chịu thuế sang chịu thuế GTGT 5% theo quy định mới. Thay đổi này khiến các doanh nghiệp bị tồn đọng lượng vốn lớn tương ứng với phần thuế GTGT chờ hoàn, trong khi nguồn vốn lưu động bị hạn chế, làm giảm hiệu quả sản xuất - kinh doanh và khả năng thu mua lúa của nông dân. Bên cạnh đó, thủ tục hoàn thuế kéo dài không chỉ gây gián đoạn trong việc thực hiện các hợp đồng xuất khẩu, mà còn có thể làm biến động giá lúa gạo trong nước, tác động trực tiếp đến đời sống người nông dân.

Phó Hiệp hội Cà phê - Ca cao Việt Nam (VICOFA) Thái Như Hiệp cho rằng, cần làm rõ khái niệm “sơ chế thông thường” để tránh việc các sản phẩm như cà phê nhân xanh - sản phẩm chưa qua chế biến sâu nhưng có giá trị xuất khẩu cao bị áp thuế GTGT 5% không phù hợp. Theo ông Hiệp, cà phê nhân xanh nên được đưa vào nhóm hàng không chịu thuế GTGT, không phải kê khai, nộp thuế ở các khâu thương mại, nhằm tránh gian lận, bảo đảm công bằng cho doanh nghiệp và thúc đẩy xuất khẩu, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng của Chính phủ. Cùng quan điểm, Hiệp hội Chè Việt Nam cũng đề nghị làm rõ khái niệm “chè sơ chế và chè thành phẩm”, đồng thời kiến nghị mức thuế là 0% nhằm đảm bảo cạnh tranh và duy trì chuỗi cung ứng nông sản xuất khẩu.

Sau khi Luật Thuế GTGT có hiệu lực, mặt hàng hồ tiêu và các loại gia vị bản địa tại Việt Nam chịu thuế suất 5%. Ông Nguyễn Tấn Hiên - Phó Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA) cho rằng, việc áp thuế này chưa phù hợp, có thể ảnh hưởng đến các mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Việt Nam sản xuất khoảng 200 ngàn tấn hồ tiêu mỗi năm nhưng tiêu thụ nội địa chỉ chiếm 4%, trong khi phần lớn sản lượng phục vụ xuất khẩu. Việc áp thuế GTGT 5% khiến chi phí giá thành xuất khẩu tăng ngay lập tức, doanh nghiệp phải huy động vốn lớn để nộp thuế và chờ khấu trừ, trong khi chưa có hướng dẫn rõ ràng về thủ tục và thời hạn hoàn thuế. Ông Hiên cho biết, hiện nay nhiều doanh nghiệp chưa được hoàn thuế dù đã nộp đủ hồ sơ, dẫn đến vốn bị ứ đọng, rủi ro tài chính tăng cao, buộc một số đơn vị phải thu hẹp hoạt động hoặc tạm ngừng thu mua. Quy trình hoàn thuế kéo dài và giới hạn không vượt quá 10% doanh thu được đánh giá là chưa phù hợp với đặc thù mùa vụ, ảnh hưởng trực tiếp đến tính thanh khoản và năng lực cạnh tranh của ngành hồ tiêu.

Trong khi đó, Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi Việt Nam phản ánh tình trạng một số địa phương vẫn áp thuế suất 5% đối với nguyên liệu dùng để sản xuất thức ăn chăn nuôi, dù Luật GTGT đã quy định rõ đây là đối tượng không chịu thuế. Việc áp sai thuế suất khiến chi phí sản xuất tăng, đẩy giá thành sản phẩm nội địa cao hơn so với hàng nhập khẩu, ảnh hưởng trực tiếp đến người chăn nuôi - nhóm chịu thiệt hại lớn nhất khi chi phí thức ăn chiếm tới 70% giá thành sản phẩm chăn nuôi.

Hiệp hội VASEP cho biết, cùng là sản phẩm nuôi trồng hoặc đánh bắt chưa qua chế biến sâu nhưng doanh nghiệp thủy sản phải áp dụng hai mức thuế khác nhau

Cần giải pháp đồng bộ, kịp thời để chính sách đi vào cuộc sống

Trước những vướng mắc về thuế, hiệp hội ngành hàng thống nhất kiến nghị Chính phủ và Bộ Tài chính cần xem xét điều chỉnh chính sách thuế GTGT, đưa các sản phẩm nông, lâm, thủy sản chưa qua chế biến (bao gồm nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn nuôi) trở lại diện không phải kê khai, tính thuế, tương tự như quy định tại Nghị định số 209/2013/NĐ-CP trước đây. Bên cạnh đó cần đơn giản hóa, rút ngắn thủ tục hoàn thuế, đồng thời ban hành hướng dẫn chi tiết, thống nhất để đảm bảo thực hiện đồng bộ tại các địa phương, tránh tình trạng “mỗi nơi một kiểu”.

Nhìn nhận khó khăn thực tế của doanh nghiệp, TS. Nguyễn Minh Thảo, Viện Nghiên cứu chính sách và chiến lược (Bộ Tài chính) cho rằng, thuế là vấn đề muôn thủa của doanh nghiệp. Hiện nay những vướng mắc về thuế cũng gây ra những thiệt hại rất lớn đối với doanh nghiệp về cơ hội kinh doanh, cơ hội đầu tư và tìm kiếm thị trường mới. Tuy nhiên, để tháo gỡ được những vướng mắc, bà Thảo cho rằng, các ngành hàng cần có những thông tin chi tiết về những thiệt hại và lợi ích khi áp dụng Luật Thuế giá trị gia tăng, từ đó thông qua VCCI kiến nghị Chính phủ và các cơ quan chức năng nhằm tháo gỡ vướng mắc.

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI nhấn mạnh: “Luật Thuế GTGT mới ra đời với nhiều kỳ vọng cải cách, nhưng những vướng mắc hiện nay nếu không được tháo gỡ, hướng dẫn sớm theo hướng phù hợp với thực tiễn sản xuất kinh doanh thì sẽ trở thành rào cản đáng kể. Những khó khăn mà doanh nghiệp phản ánh không chỉ là vấn đề kỹ thuật pháp lý mà còn là vấn đề về dòng tiền, năng lực cạnh tranh và sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp Việt Nam”.

Thái Thu