Vượt nhiều 'chông gai', thế mạnh Việt băng băng lên đỉnh lịch sử

Xuất khẩu lập kỷ lục lịch sử

Theo thống kê, gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam năm 2025 đã có mặt tại hơn 160 quốc gia và vùng lãnh thổ. Trong đó, Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và EU là 5 thị trường chủ lực, chiếm hơn 90% tổng kim ngạch xuất khẩu toàn ngành.

Đáng chú ý, bất chấp nhiều “chông gai” liên quan đến truy xuất nguồn gốc, gỗ bất hợp pháp, các vụ điều tra chống bán phá giá hay chính sách thuế đối ứng của Mỹ, ngành gỗ Việt Nam vẫn thu về 16,3 tỷ USD khi năm 2025 còn chưa kết thúc.

Con số này giúp ngành gỗ tiếp tục giữ vị trí số 1 trong lĩnh vực nông nghiệp, đồng thời lọt vào top 7 mặt hàng xuất khẩu có kim ngạch lớn nhất cả nước.

Việt Nam cũng vươn lên đứng thứ 5 thế giới về tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và đứng thứ 2 thế giới (chỉ sau Trung Quốc) về nhóm sản phẩm đồ gỗ có giá trị gia tăng cao (đồ mộc trong nhà và ngoài trời).

Theo Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), trong hơn 24 năm tham gia xuất khẩu, ngành gỗ Việt Nam duy trì đà tăng trưởng liên tục và nhiều lần phá kỷ lục. Kim ngạch xuất khẩu đồ gỗ từ mức 219 triệu USD năm 2000 đã tăng lên 16 tỷ USD vào năm 2022.

Sau khi giảm mạnh xuống 13,5 tỷ USD năm 2023 do tác động hậu đại dịch Covid-19, xuất khẩu ngành gỗ bật tăng trở lại trong năm 2024 và đạt mức cao nhất lịch sử.

Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TPHCM (HAWA) dự báo kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này có thể đạt 17,3 tỷ USD trong năm 2025.

Theo đó, xuất siêu gỗ và sản phẩm gỗ duy trì ở mức cao. Cụ thể, năm 2023 xuất siêu đạt 11,33 tỷ USD; sang năm 2024 tăng lên 13,55 tỷ USD, chiếm gần 75,7% thặng dư thương mại toàn ngành nông nghiệp. Tính đến hết ngày 15/12/2025, xuất siêu ngành này đạt 13,3 tỷ USD.

Doanh nghiệp linh hoạt xoay chuyển tình thế

Các chuyên gia cho rằng, thành quả trên đến từ việc ngành gỗ Việt Nam đã hình thành được chuỗi sản xuất tương đối hoàn chỉnh. Thay vì xuất khẩu nguyên liệu thô như nhiều nhóm nông sản khác, ngành gỗ tập trung chế biến sâu để xuất khẩu sản phẩm hoàn chỉnh.

Không chỉ vậy, gỗ nguyên liệu nhập khẩu và gỗ nguyên liệu trong nước dùng cho chế biến đã có sự đảo chiều. Các sản phẩm gỗ tiêu dùng Việt Nam phần lớn có nguyên liệu từ gỗ rừng trồng, hạn chế gỗ nhập khẩu, nghiêm cấm khai thác gỗ rừng tự nhiên.

Đáng chú ý, trong bối cảnh biến động toàn cầu, đặc biệt là chính sách thuế đối ứng của Mỹ, doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam cho thấy khả năng thích ứng cao. Nhiều doanh nghiệp chấp nhận giảm biên lợi nhuận để duy trì đơn hàng, đồng thời đẩy mạnh bán hàng qua các sàn thương mại điện tử quốc tế.

Doanh nghiệp cần liên kết để xây dựng kênh phân phối mạnh cho sản phẩm gỗ từ nội địa đi quốc tế.

Ông Huỳnh Lê Đại Thắng, Giám đốc Công ty TNHH Đồ gỗ Nghĩa Sơn chia sẻ, 4 năm trước, doanh nghiệp này tự tìm hiểu việc kinh doanh nội thất trên các sàn thương mại điện tử (TMĐT) lớn như Amazon, Walmart hay Wayfair. Sau thời gian ngắn, việc chuyển đổi giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, từ đó, tăng doanh số bán hàng.

Năm 2025, doanh số xuất khẩu của Nghĩa Sơn tăng 40%, riêng thị trường Mỹ tăng rất mạnh. Công ty đã xuất khẩu hơn 1.000 container hàng trong năm và lượng đơn hàng đặt đã có tới tháng 5/2026.

Theo ông Thắng, phần lớn doanh nghiệp gỗ trong nước đang bán sỉ B2B. Tuy nhiên, khi thị trường khó khăn, khách hàng B2B quốc tế ngày càng ép giá đơn vị sản xuất. Do đó, doanh nghiệp sản xuất trong nước chỉ như một đơn vị làm công, không có thương hiệu riêng.

“Nếu nghiêm túc đầu tư vào thương mại điện tử, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể mở rộng quy mô và tạo đột phá”, ông Thắng nói, đồng thời dẫn chứng một doanh nghiệp gỗ Trung Quốc đã nâng doanh thu trên các sàn TMĐT từ con số 0 lên khoảng 400 triệu USD chỉ trong vòng 4 năm.

Ông Nguyễn Chánh Phương, Phó Chủ tịch HAWA, nhấn mạnh, muốn bán hàng tốt trên các sàn thương mại điện tử, doanh nghiệp cần thực hiện hai yếu tố là thương hiệu và thiết kế. Bởi, khi đã làm TMĐT, sản phẩm phải khác biệt chứ không thể sao chép thiết kế hoặc gia công.

Về lâu dài, cộng đồng doanh nghiệp cần liên kết để xây dựng kênh phân phối mạnh cho sản phẩm gỗ từ nội địa đi quốc tế. Trong tương lai, ngành sẽ hình thành các công ty chuyên thực hiện chức năng về thương mại điện tử, giúp doanh nghiệp quản trị tốt hoạt động phân phối.

Ngoài những vấn đề trên, để doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn mới, đặc biệt là yêu cầu về gỗ hợp pháp và các rào cản kỹ thuật liên quan đến nguồn gốc xuất xứ và phát thải, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Quốc Trị cho rằng, các hiệp hội và doanh nghiệp cần đổi mới tư duy, phương thức hoạt động và đẩy nhanh tiến độ triển khai các kế hoạch.

Đối với nhiệm kỳ 2025-2030, Thứ trưởng đề xuất hiệp hội ngành hàng tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp gỡ các khó khăn; tham gia sâu hơn vào việc xây dựng chính sách; xúc tiến mở rộng thị trường và thúc đẩy doanh nghiệp phát triển các sản phẩm giá trị cao, định hình ngành sản xuất và chế biến gỗ minh bạch, thân thiện với môi trường, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế.

Hà Giang