WHO: Bệnh đậu mùa khỉ đã lan ra 30 quốc gia với hơn 550 ca mắc
Một bệnh nhân mắc bệnh đậu mùa khỉ. Ảnh: Reuters/TTXVN
* Chuyên gia Anh cảnh báo "các sự kiện siêu lây lan" bệnh đậu mùa khỉ
Ngày 31/5, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết virus gây bệnh đậu mùa khỉ đã lan ra 30 quốc gia trên thế giới với hơn 550 ca mắc đã được ghi nhận.
Trao đổi với báo giới, TS Rosamund Lewis, chuyên gia phụ trách các bệnh đậu mùa trong chương trình khẩn cấp của WHO, cho biết: "Hiện nay chúng tôi đã thống kê được hơn 550 ca mắc bệnh đậu mùa khỉ được xác nhận ở 30 quốc gia trên 4 trong 6 khu vực của WHO".
Bà nhận định bệnh đậu mùa khỉ đang cùng một lúc bùng phát ở nhiều nơi, trong thời gian tương đối ngắn. Chỉ trong vài ngày và vài tuần, số ca mắc đã tăng vọt lên hơn 500 ca và đây là điều chưa từng được ghi nhận trước đây.
TS Lewis cho biết ở thời điểm hiện tại, WHO không tin rằng đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ bên ngoài châu Phi sẽ dẫn đến một đại dịch. WHO đang xem xét liệu xu hướng bùng phát bệnh đậu mùa khỉ có được coi là tình trạng y tế công cộng khẩn cấp gây quan ngại quốc tế (PHEIC) như với dịch COVID-19 hay Ebola hay không, qua đó giúp đẩy nhanh quá trình nghiên cứu và tài trợ để ngăn chặn bệnh dịch.
Cùng ngày, Văn phòng WHO tại châu Phi cho biết từ đầu năm tới nay, có 7 quốc gia trong khu vực đã ghi nhận 44 ca mắc bệnh đậu mùa khỉ và 1.392 ca nghi mắc. Các ca bệnh được báo cáo từ Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Cộng hòa Dân chủ Congo, Liberia, Nigeria, Cộng hòa Congo và Sierra Leone. Tổng số ca mắc và nghi mắc thấp trong 5 tháng đầu năm nay thấp hơn khoảng 50% so với năm 2021.
Giám đốc WHO khu vực châu Phi Matshidiso Moeti đã nhấn mạnh rằng cần phải tránh đưa ra 2 phản ứng khác nhau trong việc đối phó với bệnh đậu mùa khỉ - một là ở các nước phương Tây hiện bệnh này đang lây lan và một là ở châu Phi.
Ông cho rằng các nước trên thế giới cần hợp tác và tham gia các nỗ lực toàn cầu bao gồm chia sẻ kinh nghiệm, chuyên môn và nhu cầu của châu Phi. Đây là cách duy nhất để đảm bảo thế giới tăng cường giám sát và hiểu rõ hơn về diễn biến của bệnh đậu mùa khỉ, đồng thời nâng cao năng lực sẵn sàng ứng phó nhằm ngăn căn bệnh này lây lan.
Cũng theo bà Moeti, châu Phi đã thành công trong việc ngăn chặn các đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ. Điều quan trọng là châu lục này cần được tiếp cận bình đẳng với các loại vắc xin phòng bệnh đậu mùa khỉ hiệu quả, cũng như cần đảm bảo các chế phẩm này đến tay mọi cộng đồng có nhu cầu.
Bệnh đậu mùa khỉ lần đầu tiên được phát hiện ở người vào năm 1970 tại châu Phi và kể từ đó, hầu hết các trường hợp mắc bệnh được báo cáo đều tập trung ở các vùng nông thôn và rừng nhiệt đới. Trong nhiều thập niên, chỉ có một số trường hợp được báo cáo lẻ tẻ.
Sau đó, vào năm 2017, đã có một sự gia tăng đột biến với hơn 2.800 ca nghi mắc được ghi nhận ở 5 quốc gia. Sự gia tăng này tiếp tục đạt đỉnh vào năm 2020 với hơn 6.300 ca nghi mắc, trong đó CHDC Congo chiếm 95% số ca. Con số này sau đó đã giảm vào năm 2021 xuống còn khoảng 3.200 ca nghi mắc.
* Giới chuyên gia Anh cảnh báo các lễ hội âm nhạc có thể là "sự kiện siêu lây lan bệnh đậu mùa khỉ trong mùa hè", sau khi Vương quốc Anh xác nhận 106 trường hợp mắc bệnh này, đồng thời nhấn mạnh rằng ai cũng có thể là mục tiêu của virus gây bệnh.
Theo các quan chức y tế, số bệnh nhân ngày càng gia tăng cho thấy virus đang lan truyền trong cộng đồng. TS Will Nutland thuộc trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London cho biết bệnh đậu mùa khỉ có thể lây lan tại các lễ hội và "tiềm ẩn nguy cơ" phát tán xa hơn.
Ông đồng thời lấy ví dụ cụ thể về lễ hội nhạc pop Mighty Hoopla diễn ra tại công viên Brockwell (thuộc khu vực phía nam của thủ đô London) trong hai ngày 27-28/5 vừa qua - một sự kiện "thu hút rất nhiều người đồng tính", mặc dù ban tổ chức lễ hội này khẳng định "cam kết làm việc theo hướng dẫn của chính phủ về y tế liên quan đến an toàn cho cộng đồng tại các sự kiện".
Hồi đầu tháng 5, TS Hans Kluge, Giám đốc phụ trách khu vực châu Âu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) bày tỏ lo ngại rằng "các cuộc tụ tập đông người, lễ hội và tiệc tùng", có thể làm tăng tốc độ lây truyền của bệnh đậu mùa khỉ. Ông đồng thời nêu rõ các trường hợp mắc bệnh được xác định "là những người có tham gia hoạt động tình dục".
Trong khi đó, ông Mateo Prochazka - nhà dịch tễ học thuộc Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh - nhấn mạnh mọi người không nên chủ quan cho rằng bệnh đậu mùa khỉ chỉ là mối đe dọa đối với cộng đồng LGBTQ+. Theo ông, căn bệnh này có thể lây truyền cho bất cứ ai thông qua tiếp xúc gần - bao gồm cả tiếp xúc với các vật dụng mà người bệnh từng sử dụng.
Nhóm Giám sát nguy cơ và các bệnh lây nhiễm từ động vật sang người (HAIRS) - một nhóm cố vấn khoa học cho Chính phủ Vương quốc Anh - đã kêu gọi tiến hành cách ly trong vòng ba tuần đối với các vật nuôi như hamster, thỏ hay các loài gặm nhấm khác của những người mắc bệnh đậu mùa khỉ.
Theo HAIRS, loài gặm nhấm là những động vật có nguy cơ lây nhiễm virus cao nhất và chúng có thể lan truyền căn bệnh này tới các quần thể động vật hoang dã. Nếu giả thuyết này xảy ra, đậu mùa khỉ sẽ trở thành một căn bệnh đặc hữu và khó có thể xóa sổ, như trường hợp của các khu vực Tây và Trung Phi.
Trong khuyến nghị ban hành ngày 27/5, HAIRS cho biết: 'Dựa trên những bằng chứng hiện có, các hộ gia đình có người nhiễm bệnh nên tạm thời cách ly (đưa ra khỏi nhà) các vật nuôi là động vật gặm nhấm trong vòng 21 ngày, đồng thời tiến hành xét nghiệm đối với vật nuôi để loại trừ nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt là khi người bệnh đã có tiếp xúc trực tiếp và trong thời gian dài với vật nuôi hoặc vật liệu lót chuồng của chúng”.
Các vật nuôi khác như chó, mèo... không cần thực hiện cách ly, nhưng phải "được khám thú y thường xuyên" để đảm bảo chúng không nhiễm virus.
Bà Justine Shotton, Chủ tịch Hiệp hội Thú y Anh cho biết hiệp hội đang theo sát các diễn biến của bệnh đậu mùa khỉ. Tuy tin rằng nguy cơ lây nhiễm cho vật nuôi vẫn ở mức thấp, nhưng bà "ủng hộ một cách tiếp cận thận trọng" trong khi các cơ quan chức năng tìm hiểu về loại virus này.
Bà Shotton khẳng định: 'Sẽ là một quyết định hợp lý nếu bạn giữ khoảng cách với vật nuôi trong khi bị cách ly. Nếu tôi bị chẩn đoán mắc bệnh đậu mùa khỉ, tôi sẽ làm bất cứ điều gì có thể để hạn chế tiếp xúc, chẳng hạn như nhờ bạn bè hoặc người thân chăm sóc. Hiện tại không có bằng chứng về sự lây truyền giữa người và chó hay mèo, nhưng chúng tôi biết thỏ và các loài gặm nhấm là những động vật dễ mắc bệnh".
Các quan chức tin tưởng rằng đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ sẽ không phát triển theo cấp số nhân như COVID-19, đồng thời cho rằng nguy cơ đối với công đồng vẫn ở mức thấp.
Tuy nhiên, họ đã khuyến cáo người dân, đặc biệt là những người có quan hệ tình dục đồng giới nam, lưu ý khi xuất hiện bất cứ nốt phát ban, vết loét hoặc mụn nước nào trên cơ thể. Những người có nguy cơ cao được khuyến cáo nên tự cách ly tại nhà trong ba tuần và tránh tiếp xúc với trẻ em.
Bệnh đậu mùa khỉ có thời gian ủ bệnh lên đến 21 ngày, có nghĩa là có thể mất ba tuần để các triệu chứng xuất hiện. Các triệu chứng bao gồm sốt, nhức đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh và kiệt sức.
Phát ban có thể sẽ xảy ra, thường bắt đầu trên mặt, sau đó lan sang các bộ phận khác của cơ thể - bao gồm cả bộ phận sinh dục. Phát ban có thể trông giống như bệnh thủy đậu hoặc bệnh giang mai, có thể hình thành vảy nến và sau đó bong ra.
