WHO đề xuất Việt Nam 'mạnh tay' điều chỉnh thuế thuốc lá

Đây là bản tư vấn chính sách dựa trên các bằng chứng quốc tế và sử dụng mô hình mô phỏng tác động thuế để đánh giá tác động của các lựa chọn thuế khác nhau đối với sức khỏe và nền kinh tế Việt Nam.

WHO đề xuất tăng thuế thuốc lá tại Việt Nam nhằm hướng tới một tương lai vững mạnh hơn vào năm 2030.

Theo ước tính của Nghiên cứu Gánh nặng Bệnh tật Toàn cầu mới nhất, mỗi năm ở Việt Nam có hơn 100.000 người tử vong do thuốc lá, trong đó có 84.500 ca là những người hút thuốc và 18.800 ca là những người đã phải hút thuốc lá thụ động. Sử dụng thuốc lá là yếu tố nguy cơ chính gây ra các bệnh tim mạch và hô hấp, hơn 20 loại ung thư và nhiều bệnh tật nghiêm trọng khác. Hầu hết trường hợp tử vong do hút thuốc nằm ở nhóm nam giới đang trong độ tuổi sung sức; họ bỏ lại vợ, con, cha mẹ, bạn bè và công việc.

Một trong những lý do khiến tỷ lệ sử dụng thuốc lá ở Việt Nam còn cao là do giá thành của các sản phẩm này quá rẻ bởi mức thuế thấp. Thuế thuốc lá ở Việt Nam chỉ chiếm 36% giá bán lẻ, trong khi đó mức thuế trung bình toàn cầu là 62% và mức khuyến nghị của WHO là ít nhất 75% giá bán lẻ.

Việc tăng đáng kể mức thuế và giá thuốc là là biện pháp hiệu quả nhất để giúp giảm tỷ lệ hút thuốc.

Trong giai đoạn 2010-2022, GDP bình quân đầu người của Việt Nam đã tăng gấp ba lần, trong khi đó giá của nhãn hiệu thuốc lá bán chạy nhất chỉ tăng 55%. Việc tăng đáng kể mức thuế và giá thuốc là là biện pháp hiệu quả nhất để giúp giảm tỷ lệ hút thuốc. Việc tăng thuế thuốc là sẽ đóng vai trò như một “tín hiệu giá” – khi chúng ta tăng giá thuốc lá, người hút thuốc sẽ nhận thấy họ nên tiêu thụ ít hơn hoặc bỏ thuốc. Việc sử dụng thuế thuốc lá như một đòn bẩy cũng là một biện pháp được nêu cụ thể trong Công ước Khung về Kiểm soát thuốc lá của WHO, một hiệp ước quốc tế mà Việt Nam đã phê chuẩn.

Đây là lý do WHO đề xuất Việt Nam tăng thuế thuốc lá với một lộ trình chuyển đổi bền vững từ nay đến năm 2030, phù hợp với Chiến lược Quốc gia về phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2030 được Chính phủ ban hành năm 2023.

Theo đó, việc tăng thuế thuốc lá theo khuyến nghị của WHO và Bộ Y tế sẽ giúp Việt Nam: giảm số lượng người hút thuốc xuống còn 3,2 triệu người vào năm 2030; tăng thu ngân sách thêm 30.000 tỷ/năm vào năm 2030; cứu được hơn hơn 1,6 triệu người tử vong sớm do thuốc lá trong tương lai.

Sơn Hà