WHO kêu gọi tăng giá đồ uống có đường, rượu và thuốc lá

Lon bia được trưng bày trong một cửa hàng ở Ciudad Juarez, Mexico. Ảnh: Reuters

Đây được cho là động thái mạnh mẽ nhất từ trước đến nay của WHO nhằm mục tiêu ứng phó với các vấn đề sức khỏe cộng đồng trong bối cảnh hiện nay.

Theo WHO, các loại bệnh không truyền nhiễm chiếm tới hơn 75% số ca tử vong trên toàn cầu, trong đó chỉ riêng thuốc lá đã cướp đi sinh mạng của 7 triệu người mỗi năm.

Cơ quan y tế của Liên hợp quốc cho biết động thái này sẽ giúp cắt giảm mức tiêu thụ các sản phẩm này, vốn góp phần gây ra các bệnh như tiểu đường và một số bệnh ung thư, cũng như gây quỹ vào thời điểm viện trợ phát triển đang giảm và nợ công tăng cao.

"Thuế y tế là một trong những công cụ hiệu quả nhất mà chúng ta có. Đã đến lúc hành động", Jeremy Farrar, Trợ lý Tổng Giám đốc của WHO, phụ trách về sức khỏe, phòng ngừa và kiểm soát bệnh tật cho biết.

Sáng kiến này mang tên “3 by 35”, được WHO công bố tại Hội nghị thượng đỉnh của Liên hợp quốc về tài trợ cho phát triển toàn cầu lần thứ tư tại thành phố Seville (Tây Ban Nha).

WHO ước tính, nếu các nước thực hiện, chính sách này có thể giúp tạo ra 1.000 tỉ USD vào năm 2035, dựa trên các bằng chứng từ các quốc gia đã áp dụng thuế sức khỏe như Colombia, Nam Phi.

WHO đã ủng hộ áp thuế thuốc lá và tăng giá trong nhiều thập kỷ, kêu gọi tiếp tục áp thuế rượu và đồ uống có đường trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên cơ quan này đề xuất mục tiêu tăng giá cho cả ba sản phẩm.

Phát biểu tại hội nghị, Tổng giám đốc WHO, Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết các loại thuế có thể giúp các chính phủ "điều chỉnh theo thực tế mới" và củng cố hệ thống y tế bằng số tiền quyên góp.

Nhiều quốc gia có thu nhập thấp và trung bình đang phải đối mặt với việc cắt giảm chi tiêu viện trợ do Mỹ dẫn đầu, quốc gia không tham dự hội nghị Seville.

Từ 4 đô la lên 10 đô la

Sáng kiến này sẽ đẩy giá sản phẩm từ 4 đô la hiện nay lên 10 đô la vào năm 2035, có tính đến lạm phát, theo chuyên gia kinh tế y tế của WHO Guillermo Sandoval.

WHO cho biết thêm rằng gần 140 quốc gia đã tăng thuế thuốc lá và do đó giá thuốc lá tăng trung bình hơn 50% trong giai đoạn 2012-2022.

Bà Sandoval nhấn mạnh WHO hiện đang xem xét các khuyến nghị về thuế rộng hơn, bao gồm cả đối với thực phẩm siêu chế biến, sau khi cơ quan này hoàn thiện định nghĩa về loại thực phẩm đó trong những tháng tới.

Tổng thư ký Liên minh Thực phẩm và Đồ uống Quốc tế, Rocco Renaldi, cho biết trong một tuyên bố rằng họ hoan nghênh nỗ lực của WHO nhằm tăng cường hệ thống y tế nhưng "cảnh báo không nên xếp đồ uống có đường cùng với các mặt hàng có hại như thuốc lá".

Phát biểu tại hội nghị, Tổng Giám đốc WHO - ông Tedros Adhanom Ghebreyesus - khẳng định các khoản thuế này có thể giúp các chính phủ điều chỉnh theo thực tế mới và củng cố hệ thống y tế của đất nước.

Ông Tedros Adhanom Ghebreyesus nhận định chính sách này có thể giúp các chính phủ thích nghi với thực tế mới và củng cố hệ thống y tế bằng số tiền thu được, đặc biệt là đối với các quốc gia thu nhập thấp và trung bình đang chịu ảnh hưởng từ việc các nước lớn như Mỹ cắt giảm ngân sách viện trợ.

Trong giai đoạn 2012 - 2022, gần 140 nước đã tăng thuế đánh vào thuốc lá, khiến giá của mặt hàng này tăng trung bình 50%. Điều này cho thấy thay đổi ở quy mô lớn là hoàn toàn khả thi.

Đây là lần đầu tiên WHO đặt mục tiêu tăng giá rõ ràng áp dụng đồng thời cho cả ba nhóm sản phẩm thuốc lá, rượu và đồ uống có đường.

WHO cũng đang xem xét khả năng mở rộng chính sách thuế sang nhóm thực phẩm siêu chế biến (ultra-processed food), sau khi hoàn tất định nghĩa chính thức trong vài tháng tới.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo WHO có thể sẽ phải đối mặt với sự phản đối từ các ngành công nghiệp có liên quan.

ĐỨC DUY