WHO khuyến nghị Quốc hội Việt Nam 'luật hóa' quy định cấm thuốc lá mới vào Luật Đầu tư (sửa đổi)

Một năm sau khi Quốc hội thông qua nghị quyết mang tính lịch sử về cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam nhấn mạnh, để bảo vệ hiệu quả sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thanh thiếu niên, lệnh cấm cần được thể hiện nhất quán trong toàn bộ hệ thống pháp luật.

Trưởng Đại diện của WHO tại Việt Nam, Tiến sĩ Angela Pratt cho biết: “Kể từ khi bỏ phiếu thông qua lệnh cấm cách đây một năm, Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận về vai trò tiên phong trong việc cấm các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Đây là một quyết định có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với sức khẻ cộng đồng, và đặc biệt là trong việc bảo vệ sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ.”

“Để lệnh cấm của Quốc hội đối với các sản phẩm nguy hại này có thể được thực thi hiệu quả, cần phải đảm bảo rằng việc kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng phải được đưa vào danh mục ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh trong Luật Đầu tư sửa đổi (Điều 6) và không có bất kỳ ngoại lệ nào. Điều này là cần thiết để bảo vệ những thành tựu về sức khỏe cộng đồng đã đạt được và đồng thời củng cố uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế với tư cách là một quốc gia tiên phong bảo vệ sức khỏe cho người dân”- bà Angela Pratt nêu rõ.

Cũng theo Tiến sĩ Angela Pratt, trong năm qua mặc dù việc triển khai và thực thi Nghị quyết 173 của Quốc hội đối với các sản phẩm thuốc lá mới vẫn đang trong giai đoạn đầu, nhưng những bằng chứng hiện có cho thấy lệnh cấm bước đầu đã tạo ra các tác động tích cực một cách rõ rệt.

Theo số liệu từ Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, số ca cấp cứu liên quan đến việc sử dụng các sản phẩm này - đặc biệt ở giới trẻ - đã giảm gần 70% trong 10 tháng sau khi Nghị quyết 173 được thực thi so với cùng kỳ giai đoạn trước đó. Bên cạnh đó, nhờ Nghị quyết được ban hành, hoạt động quảng cáo cho các sản phẩm này bởi những người nổi tiếng, những người có sức ảnh hưởng dường như đã chấm dứt.

Theo WHO, nếu cho phép sản xuất sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng để xuất khẩu sẽ tạo ra sự thiếu thống nhất trong hệ thống pháp luật và khiến hoạt động thực thi gặp nhiều thách thức. Tiếp cận hiệu quả nhất, theo thực tiễn quốc tế, là áp dụng lệnh cấm đồng bộ trong mọi quy định pháp luật nhằm bảo đảm tính chặt chẽ và tránh tình trạng sản phẩm quay trở lại thị trường nội địa.

Trên thế giới hiện nay, có 42 quốc gia đã ban hành lệnh cấm với thuốc lá điện tử, 24 quốc gia đã cấm thuốc lá nung nóng. Trong khu vực ASEAN thì ngoài Việt Nam, 4 quốc gia khác đó là Singapore, Thái Lan, Lào và Campuchia đã cấm cả hai loại sản phẩm này; Brunei đã cấm thuốc lá điện tử; và Malaysia cũng sẽ áp dụng lệnh cấm với thuốc lá điện tử từ năm 2026.

Thực hành quốc tế tốt nhất hiện nay là các quốc gia ban hành lệnh cấm một cách nhất quán trong hệ thống pháp luật, và không cho phép ngoại lệ đối với việc sản xuất để xuất khẩu.

Cũng theo Trưởng Đại diện của WHO tại Việt Nam, những nỗ lực mạnh mẽ của Việt Nam trong năm 2024 đã nhận được sự ghi nhận rộng rãi từ cộng đồng quốc tế. Tại Đại hội đồng Y tế Thế giới tháng 5/2025, Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus đã biểu dương Việt Nam về quyết định mang tính tiên phong và có ảnh hưởng lớn đến mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tiến sĩ Angela Pratt khẳng định: “WHO cam kết đồng hành cùng Bộ Y tế trong việc kêu gọi xây dựng một cách tiếp cận pháp lý toàn diện và nhất quán để bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người dân Việt Nam - đặc biệt là thế hệ trẻ của đất nước, bằng cách đảm bảo rằng lệnh cấm của Quốc hội đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng được phản ánh đầy đủ trong các sửa đổi của Luật Đầu tư".

Thanh Hà