WHO khuyến nghị siết chặt khung pháp lý về thuốc lá thế hệ mới

Một năm sau khi Quốc hội thông qua nghị quyết mang tính lịch sử về cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam nhấn mạnh để bảo vệ hiệu quả sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là thanh thiếu niên, lệnh cấm cần được thể hiện nhất quán trong toàn bộ hệ thống pháp luật.

WHO khuyến nghị Quốc hội đưa hoạt động kinh doanh các sản phẩm thuốc lá mới vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh trong Luật Đầu tư sửa đổi và không chấp nhận bất kỳ ngoại lệ nào, kể cả việc cho phép sản xuất để xuất khẩu. Tổ chức cho rằng các ngoại lệ có thể tạo ra rủi ro pháp lý, làm suy yếu mục tiêu bảo vệ sức khỏe và khiến việc quản lý, kiểm soát trở nên phức tạp.

Theo WHO, việc cho phép sản xuất sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng để xuất khẩu sẽ tạo ra sự thiếu thống nhất trong hệ thống pháp luật và khiến hoạt động thực thi gặp nhiều thách thức. Tiếp cận hiệu quả nhất, theo thực tiễn quốc tế, là áp dụng lệnh cấm đồng bộ trong mọi quy định pháp luật nhằm bảo đảm tính chặt chẽ và tránh tình trạng sản phẩm quay trở lại thị trường nội địa.

WHO khuyến nghị Quốc hội đưa hoạt động kinh doanh các sản phẩm thuốc lá mới vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh trong Luật Đầu tư sửa đổi và không chấp nhận bất kỳ ngoại lệ nào, kể cả việc cho phép sản xuất để xuất khẩu. Ảnh: Bộ Y tế

Tiến sĩ Angela Pratt, Trưởng Đại diện WHO tại Việt Nam, cho biết: “Từ khi Quốc hội bỏ phiếu thông qua lệnh cấm, Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế đánh giá cao về vai trò tiên phong trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Đây là quyết định có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với thế hệ trẻ.”

Bà nhấn mạnh để duy trì những kết quả đạt được, việc đưa thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh trong Luật Đầu tư sửa đổi là bước đi cần thiết nhằm bảo đảm tính nhất quán và củng cố quyết tâm bảo vệ sức khỏe người dân.

Trong năm qua, quá trình thực thi lệnh cấm đã ghi nhận những tín hiệu tích cực. Theo Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, số ca cấp cứu liên quan đến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng giảm gần 70% trong 10 tháng kể từ khi lệnh cấm có hiệu lực. Các hoạt động quảng cáo sản phẩm bởi người nổi tiếng và người có ảnh hưởng trên mạng xã hội cũng gần như chấm dứt, góp phần hạn chế sự tiếp cận của giới trẻ với các sản phẩm gây hại này.

Trên bình diện quốc tế, Việt Nam được xếp vào nhóm các quốc gia đi đầu trong việc áp dụng lệnh cấm toàn diện đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Hiện nay, có 42 quốc gia cấm thuốc lá điện tử và 24 quốc gia cấm thuốc lá nung nóng. Trong khu vực ASEAN, ngoài Việt Nam, Singapore, Thái Lan, Lào và Campuchia đã cấm cả hai loại sản phẩm. Brunei cấm thuốc lá điện tử và Malaysia dự kiến áp dụng lệnh cấm từ năm 2026. Các quốc gia này đều lựa chọn cách tiếp cận thống nhất trong hệ thống pháp luật, không cho phép sản xuất nhằm mục tiêu xuất khẩu vì lo ngại nguy cơ rò rỉ sản phẩm và tác động tiêu cực đến công tác quản lý.

Những nỗ lực mạnh mẽ của Việt Nam trong năm 2024 đã nhận được sự ghi nhận rộng rãi từ cộng đồng quốc tế. Tại Đại hội đồng Y tế Thế giới tháng 5/2025, Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus đã biểu dương Việt Nam về quyết định mang tính tiên phong và có ảnh hưởng lớn đến mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Tiến sĩ Angela Pratt khẳng định: “WHO cam kết đồng hành cùng Bộ Y tế và các cơ quan của Việt Nam trong việc xây dựng một khung pháp lý toàn diện, nhất quán và hiệu quả nhằm đảm bảo lệnh cấm của Quốc hội đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng được phản ánh đầy đủ trong các sửa đổi của Luật Đầu tư. Đây là nền tảng quan trọng để bảo vệ sức khỏe và tương lai của người dân Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ.”

Tùng Lâm