Cao Bằng tăng hiệu quả hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị ở vùng đồng bào dân tộc

Tạo sinh kế, hình thành vùng sản xuất hàng hóa

Nhằm thực hiện hiệu quả mục tiêu giảm nghèo bền vững, nâng cao đời sống người dân vùng dân tộc thiểu số, tỉnh Cao Bằng đã tập trung triển khai Dự án 9 với nhiều mô hình sản xuất theo hướng hàng hóa, gắn với chuỗi giá trị. Các mô hình này được lựa chọn dựa trên tiềm năng, lợi thế của từng địa phương, gắn với sản phẩm chủ lực và đặc sản vùng miền.

Ban Dân tộc HĐND tỉnh Cao Bằng giám sát việc thực hiện chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025. Ảnh: Đinh Huệ

Trong hai năm đầu triển khai, toàn tỉnh đã xây dựng hàng trăm mô hình phát triển sản xuất đa dạng: trồng cam, quýt, hồi, lúa đặc sản, mía tím, dược liệu; chăn nuôi trâu, bò, lợn đen bản địa; phát triển hợp tác xã nông nghiệp và tổ hợp tác sản xuất theo chuỗi. Những mô hình này bước đầu mang lại hiệu quả tích cực, giúp người dân tăng thu nhập, ổn định đời sống, đồng thời tạo ra các sản phẩm đặc trưng có khả năng mở rộng thị trường tiêu thụ.

Công tác tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn quy trình canh tác, chăn nuôi an toàn sinh học, liên kết sản xuất – tiêu thụ được quan tâm thực hiện. Nhờ đó, nhiều hộ dân đã chuyển đổi tư duy từ sản xuất tự cung tự cấp sang sản xuất hàng hóa, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm.

Một số hợp tác xã đã được thành lập mới, điển hình như Hợp tác xã trồng dược liệu ở Nguyên Bình, Hợp tác xã cam Quảng Hòa, hay tổ hợp tác chăn nuôi trâu sinh sản tại Hà Quảng. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy sự chuyển biến trong tư duy phát triển kinh tế nông thôn vùng dân tộc.

Từ năm 2022 đến nay, nhiều xã đã tập trung xây dựng các mô hình phát triển sản xuất gắn với sản phẩm đặc trưng như trồng dược liệu ở xã Vũ Minh, Yên Lạc, Đức Long; trồng cây ăn quả tại xã Quảng Hưng, Phúc Sen; phát triển chăn nuôi trâu, bò sinh sản tại các xã Kim Loan, Ngọc Động, Lương Thông. Nhiều hợp tác xã được hình thành, giúp người dân chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa, từng bước tham gia vào chuỗi giá trị nông sản.

Từ năm 2022 đến nay, trên địa bàn các xã Kim Loan, Ngọc Động, Lương Thông đã phát triển chăn nuôi trâu, bò sinh sản. Ảnh: Đinh Huệ

Sau 3 năm triển khai dự án nuôi bò sinh sản, nhiều hộ ở xã Quang Hán có nguồn thu ổn định, mỗi hộ có thu nhập 30 - 40 triệu đồng/năm từ bán bò con. Tại xã Lý Bôn, người dân nuôi bò cái sinh sản mang lại thu nhập 80 - 100 triệu đồng/năm. Bà Lý Thị Hoa, xã Lý Bôn vui mừng kể: Gia đình tôi được hỗ trợ vay 50 triệu đồng mua 2 con bò giống và tham gia lớp hướng dẫn kỹ thuật. Trước kia chỉ biết thả rông, giờ tôi đã biết làm chuồng trại, trồng cỏ và phòng bệnh. Sau 2 năm, bò phát triển tốt, đẻ 2 lứa, bán bò con thu được vốn và có thêm tiền để tái đầu tư. Nhờ vậy đời sống gia đình đã được nâng lên, không còn lo bữa no bữa đói như trước.

Ông Hoàng Văn Phúc, xã Thành Công chia sẻ: “Trước kia, gia đình tôi chỉ dựa vào trồng ngô, thu nhập không đáng kể. Từ khi được hỗ trợ vay vốn, tôi đầu tư vào trồng dong riềng và sản xuất miến cho tăng thu nhập rõ rệt. Giờ không chỉ đủ ăn, mà còn có tiền sửa sang nhà cửa”.

Các mô hình đã góp phần tạo sinh kế bền vững, đồng thời khơi dậy tinh thần chủ động, sáng tạo trong phát triển sản xuất của người dân. Một số sản phẩm như dược liệu, cam, lúa nếp đặc sản đang được xây dựng thương hiệu, từng bước khẳng định vị thế trên thị trường.

Còn nhiều vướng mắc cần tháo gỡ

Tuy đạt được kết quả ban đầu, Dự án 9 vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Qua giám sát mới đây của HĐND tỉnh Cao Bằng cho thấy, tiến độ giải ngân vốn ở một số huyện còn chậm; nhiều địa phương chưa thực sự chủ động xây dựng kế hoạch cụ thể; mô hình sản xuất vẫn nhỏ lẻ, manh mún, chưa hình thành được chuỗi giá trị bền vững.

Thanh viên Đoàn giám sát của Ban Dân tộc, HĐND tỉnh Cao Bằng phát biểu. Ảnh: Đinh Huệ

Bên cạnh đó, mức hỗ trợ còn thấp, trong khi giá vật tư, con giống tăng cao khiến người dân khó mở rộng sản xuất. Một số mô hình thiếu liên kết tiêu thụ sản phẩm sau hỗ trợ, dẫn đến khó duy trì lâu dài. Ngoài ra, việc áp dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi còn chậm; năng lực quản lý, điều hành của một số hợp tác xã còn yếu.

Cơ chế lồng ghép giữa các chương trình, dự án còn chồng chéo; việc xác định đối tượng thụ hưởng và phân bổ nguồn vốn đôi lúc chưa sát với nhu cầu thực tế. Công tác kiểm tra, giám sát tại cơ sở chưa thường xuyên, dẫn đến khó đánh giá đúng hiệu quả mô hình.

Từ thực tế giám sát, HĐND tỉnh Cao Bằng đề nghị UBND tỉnh và các sở, ngành tiếp tục rà soát, điều chỉnh kế hoạch thực hiện Dự án 9 theo hướng tập trung, tránh dàn trải; ưu tiên hỗ trợ mô hình có tiềm năng nhân rộng, gắn với sản phẩm chủ lực địa phương.

Bên cạnh đó, cần tăng cường phối hợp với các doanh nghiệp, hợp tác xã trong liên kết sản xuất – tiêu thụ, giúp người dân có đầu ra ổn định. Đồng thời, chú trọng phát triển sản phẩm OCOP, nâng cao chất lượng, mẫu mã để mở rộng thị trường.

Việc tập huấn, chuyển giao kỹ thuật cần được thực hiện sâu sát, phù hợp với đặc điểm của từng dân tộc, từng vùng sản xuất. Bên cạnh đó, cần hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

HĐND tỉnh cũng nhấn mạnh vai trò của công tác giám sát, đánh giá định kỳ nhằm bảo đảm hiệu quả sử dụng nguồn vốn, kịp thời tháo gỡ khó khăn, giúp chính sách thực sự đi vào cuộc sống, mang lại sinh kế bền vững cho người dân vùng dân tộc thiểu số.

Với định hướng đúng đắn và sự quyết tâm của các cấp, ngành, Dự án 9 đang dần phát huy hiệu quả, mở ra hướng phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị, gắn sản xuất với thị trường, góp phần giảm nghèo bền vững và nâng cao thu nhập cho người dân. Trong thời gian tới, Cao Bằng sẽ tiếp tục nhân rộng các mô hình hiệu quả, đẩy mạnh liên kết sản xuất, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển toàn diện vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Hải Thanh- Kim Huệ