Xã Thanh Sơn (Phú Thọ): Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống gắn với phát triển kinh tế - xã hội

Lễ hội đâm đuống của người Mường Thanh Sơn

Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa gắn với phát triển kinh tế - xã hội

Trong quá trình phát triển và hội nhập của đất nước, Đảng ta luôn xác định văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển kinh tế. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII và các văn kiện trước đây đã khẳng định nhất quán quan điểm xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, để văn hóa từng bước trở thành nền tảng vững chắc của xã hội – là sức mạnh nội sinh quan trọng, bảo đảm sự phát triển bền vững của đất nước.

Bề dày lịch sử của dân tộc đã để lại cho hôm nay một kho tàng di sản văn hóa đồ sộ, phong phú, đa dạng và độc đáo. Hàng chục di sản văn hóa vật thể, phi vật thể và di sản thiên nhiên của Việt Nam đã được UNESCO vinh danh là di sản thế giới.

Hát Xoan Phú Thọ là di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận

Tỉnh Phú Thọ với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương và hát Xoan Phú Thọ là những di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận. Cùng với hệ thống di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, các lễ hội, làng nghề truyền thống, văn hóa ẩm thực của các vùng miền và di sản văn nghệ dân gian phát triển đa dạng, phong phú, ngày càng thu hút du khách trong và ngoài nước. Sức hấp dẫn của văn hóa, di sản đã tạo động lực phát triển du lịch, mang lại nhiều lợi ích về kinh tế - xã hội, thu nhập, việc làm và an sinh xã hội.

Báo cáo chính trị trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Phú Thọ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030 xác định mục tiêu phát triển văn hóa là: “Bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa; nâng cao toàn diện chất lượng cuộc sống Nhân dân; xã hội phát triển hài hòa, môi trường sinh thái trong lành, đáng sống.”

Sau khi sáp nhập, tỉnh Phú Thọ mở ra nhiều cơ hội, tiềm năng và không gian mới cho phát triển kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao hơn nữa vị thế và đóng góp vào sự phát triển chung của vùng Trung du và miền núi phía Bắc cũng như cả nước. Văn hóa chính là động lực của sự phát triển. Việc sáp nhập mở ra không gian văn hóa mới khi ba vùng đất (Hòa Bình, Phú Thọ, Vĩnh Phúc cũ) đều mang những dấu ấn đặc sắc của văn hóa truyền thống. Trong dòng chảy phát triển ấy, nhiệm vụ bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống không chỉ là giữ gìn hồn cốt, bản sắc địa phương mà còn là nguồn lực nội sinh mạnh mẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng đời sống Nhân dân và góp phần ổn định xã hội. Văn hóa truyền thống chính là nền tảng tinh thần của xã hội, là bản sắc riêng tạo nên sức mạnh nội sinh của mỗi địa phương.

Hát múa Về xứ Mường Thanh Sơn

Xã Thanh Sơn chú trọng công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc

Những năm qua, tỉnh Phú Thọ nói chung và xã Thanh Sơn nói riêng đã lãnh đạo, chỉ đạo đồng bộ nhiều chủ trương, giải pháp bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Các di sản vật thể và phi vật thể được gìn giữ, nâng tầm; các lễ hội truyền thống được tổ chức khoa học, trang trọng, thu hút đông đảo Nhân dân và du khách.

Nằm trong dòng chảy văn hóa của vùng Đất Tổ, xã Thanh Sơn có vị trí chiến lược quan trọng, nối liền Tây Bắc với đồng bằng châu thổ sông Hồng. Là vùng đất có bề dày lịch sử, văn hóa đặc sắc và truyền thống cách mạng, nơi đây là trung tâm phát triển kinh tế - xã hội; là nơi hội tụ, giao thoa và lan tỏa của những giá trị văn hóa phong phú, đa dạng, đặc sắc, góp phần quảng bá hình ảnh của địa phương.

Quá trình hình thành và phát triển của huyện Thanh Sơn cũ trải qua nhiều lần thay đổi về địa giới và đơn vị hành chính. Những năm qua, Đảng bộ huyện Thanh Sơn trước khi sáp nhập đã quan tâm chỉ đạo thực hiện tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống; ban hành Nghị quyết số 09-NQ/BCH về tiếp tục bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường và các dân tộc thiểu số khác trên địa bàn huyện giai đoạn 2021–2026, thực hiện Nghị quyết số 1676/NQ-UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 16/6/2025 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Phú Thọ.

Lễ hội Văn hóa Cồng chiêng của dân tộc Mường

Hiện nay, sau hợp nhất từ 5 đơn vị hành chính cấp xã cũ của huyện Thanh Sơn (gồm Thị trấn Thanh Sơn, Sơn Hùng, Giáp Lai, Thạch Khoán, Thục Luyện), xã Thanh Sơn có diện tích tự nhiên 84,548 km², dân số 38.776 người (trong đó 23,75% là đồng bào dân tộc thiểu số). Đảng bộ xã hiện có 104 tổ chức đảng trực thuộc với hơn 2.800 đảng viên.

Kế thừa và phát huy truyền thống của huyện Thanh Sơn cũ, Đảng bộ xã Thanh Sơn thường xuyên quan tâm, chú trọng công tác bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc; tập trung nguồn lực đẩy mạnh quy hoạch, trùng tu các di tích văn hóa, lịch sử; đồng thời đầu tư cơ sở vật chất phục vụ du lịch. Công tác bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa các dân tộc được chú trọng và nhận được sự đồng thuận, hưởng ứng của Nhân dân, đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận.

Xã đã tổ chức hoạt động của 185 câu lạc bộ văn hóa dân tộc Mường và các câu lạc bộ văn hóa khác; bảo tồn nhiều bộ nhạc cụ, trang phục, công cụ lao động, sản xuất, sinh hoạt của đồng bào; khôi phục nhà sàn truyền thống tại trung tâm xã, phục dựng 05 di sản văn hóa phi vật thể và vật thể của người Mường; đặc biệt phục dựng nghệ thuật diễn xướng “Chàm thau” (đánh trống đồng) của người Mường và xuất bản cuốn sách “Nét văn hóa truyền thống người Mường huyện Thanh Sơn”.

Bà Đào Thị Hồng Dung, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Thanh Sơn, cho biết: “Những cách làm sáng tạo trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, văn nghệ truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng, mô hình câu lạc bộ văn nghệ phục vụ du lịch cộng đồng đã được triển khai, bước đầu thu hút các nhà đầu tư xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm. Bên cạnh đó, xã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động, khuyến khích các tổ chức kinh tế, hộ gia đình tham gia Chương trình OCOP; hiện trên địa bàn có 24 sản phẩm OCOP (trong đó có 01 sản phẩm đạt OCOP 5 sao), đồng thời khuyến khích phát triển sản phẩm mới và đa dạng hóa sản phẩm gắn với quảng bá, phát triển du lịch địa phương, góp phần phát triển kinh tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho Nhân dân.”

Bà nhấn mạnh: “Có thể khẳng định, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn được Đảng bộ, chính quyền địa phương quan tâm và đã đạt nhiều kết quả quan trọng, nhất là chú trọng xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống các dân tộc thiểu số, gắn với di sản – sinh thái – cảnh quan thân thiện với môi trường. Với sự quyết tâm, nỗ lực, trong thời gian tới, xã Thanh Sơn phấn đấu trở thành trung tâm đô thị - dịch vụ, tổ chức các sự kiện của cụm xã vùng lân cận.”

Diễn tấu cồng chiêng của đồng bào dân tộc Mường Thanh Sơn

Một số giải pháp để du lịch Phú Thọ thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn

Theo bà Đào Thị Hồng Dung - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Thanh Sơn, để du lịch Phú Thọ thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn theo hướng “Du lịch chất lượng – Sản phẩm khác biệt – Hiệu quả bền vững”, đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa, phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao toàn diện chất lượng cuộc sống Nhân dân, cần tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Một là: Chú trọng đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng trọng điểm phục vụ kết nối vùng, liên vùng. Thực hiện các mô hình du lịch gắn với văn hóa của từng địa phương; xây dựng sản phẩm du lịch đặc thù, quảng bá sự khác biệt – góp phần bảo tồn những giá trị văn hóa đặc sắc, đa dạng của các dân tộc trong tỉnh.

Hai là: Huy động các nguồn lực cho công tác bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phục vụ du lịch và phát triển kinh tế - xã hội. Có chính sách phù hợp, đủ sức hấp dẫn để thu hút đầu tư xã hội hóa trong lĩnh vực văn hóa và du lịch. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quản lý và thực hiện công tác bảo tồn, kinh doanh du lịch, dịch vụ.

Ba là: Đẩy mạnh cải cách hành chính, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, minh bạch, thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa và phát triển du lịch, dịch vụ.

Bốn là: Các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương cần phát huy vai trò trong bảo vệ, bảo tồn, tôn tạo, giữ gìn và phát huy giá trị di sản văn hóa; tích cực tham gia các chương trình xúc tiến, quảng bá du lịch quốc gia. Trên cơ sở định hướng chung về thị trường và sản phẩm, cần có kế hoạch cụ thể để tổ chức các hoạt động quảng bá điểm đến, nâng cao hiệu quả xúc tiến du lịch và huy động sự tham gia của doanh nghiệp, đẩy mạnh xã hội hóa trong lĩnh vực này.

Mộc Miên