Xâm phạm sở hữu trí tuệ: Không còn là chuyện của một doanh nghiệp

Chiều 26/8, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp (Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI) phối hợp với Công ty TAT Law Firm và Tạp chí Sở hữu trí tuệ và Sáng tạo tổ chức Diễn đàn “Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ - Động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo”.

Quang cảnh diễn đàn.

Sự kiện quy tụ các chuyên gia, nhà quản lý, đại diện các Hiệp hội ngành hàng và đông đảo lãnh đạo doanh nghiệp cùng sự hiện diện của các luật sư, đại diện các văn phòng, hãng Luật, đại diện phòng pháp chế, truyền thông, thương hiệu của các tập đoàn, doanh nghiệp trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh và khu vực phía Nam.

Chờ được vạ thì má đã sưng

Chia sẻ tại diễn đàn, ông Bông Hoa Việt – Cố vấn Ban Giám đốc, Công ty Nhựa Bình Minh cho biết, nhiều năm trở lại đây từ chỗ “sinh ra để sản xuất, để phục vụ người tiêu dùng”, giờ đây, doanh nghiệp phải học cách “trở thành luật sư bất đắc dĩ chỉ để cố gắng bảo vệ cái tên do chính mình gây dựng”.

Ông Bông Hoa Việt – Cố vấn Ban Giám đốc, Công ty Nhựa Bình Minh nói về trường hợp mà công ty gặp phải trong quá trình kinh doanh.

“Từ dòng ống nhựa U-PVC, phụ kiện, keo dán đến logo (biểu tượng), kiểu dáng bao bì, nhiều doanh nghiệp khác đã sao chép gần như nguyên vẹn, chỉ biến đổi một vài ký tự. Có trường hợp còn đăng ký tên doanh nghiệp gần giống, rồi “mượn danh” Bình Minh đi tiếp cận đại lý, nhà thầu để ký hợp đồng cung ứng”, ông Việt nói.

Và rồi, đơn vị này nhận hàng chục phản ánh “Hàng Bình Minh gì mà dễ vỡ, rò nước?”, nhưng khi doanh nghiệp trực tiếp đến kiểm tra thì phát hiện, đó không phải hàng của đơn vị sản xuất, mà là hàng của doanh nghiệp khác, nhái nhãn hiệu, đã chôn sâu dưới đất, chỉ phát hiện khi hư hỏng. Cũng kể từ đây, doanh nghiệp chính thức bước vào “cuộc chiến” bảo vệ thương hiệu của chính mình.

Bà Lê Thị Đông Phương, Phó Giám đốc Chi nhánh Công ty Yến sào Khánh Hòa tại TP. Hồ Chí Minh chia sẻ câu chuyện của doanh nghiệp.

Tương tự, bà Lê Thị Đông Phương, Phó Giám đốc Chi nhánh Công ty Yến sào Khánh Hòa tại TP. Hồ Chí Minh cho biết, hiện nay, đơn vị dang phải đối mặt với sự bùng phát của các sản phẩm giả, hàng nhái danh hiệu “Yến sào Khánh Hòa”.

“Lợi dụng tâm lý chuộng hàng rẻ, một số sản phẩm yến lọ được bán với giá chỉ từ 9.000-15.000 đồng/lọ, mức giá không tương xứng với giá trị đã trở thành vấn nạn tổn hại nghiêm trọng đến uy tín thương hiện Yến sào Khánh Hòa, thiệt hại lớn về giá trị kinh tế”, bà Phương chia sẻ.

Theo đại diện của cả 2 doanh nghiệp, những sự việc có dấu hiệu vi phạm sở hữu trí tuệ, nhái thương hiệu nêu trên mặc dù đã được gửi tới các cơ quan chức năng, thậm chí khởi kiện đòi quyền lợi nhưng sau nhiều năm vẫn chưa có hồi kết. Doanh nghiệp cũng tiêu tốn hàng chục tỷ đồng để đeo đuổi, bảo vệ chính mình.

“Trong dân gian có câu “chờ được vạ thì má đã sưng”, chúng tôi đang ở chính trong tình cảnh này”, ông Bông Hoa Việt nói tại diễn đàn.

Nhiều kiến nghị hoàn thiện chính sách, bảo vệ doanh nghiệp

Theo số liệu từ Cục Sở hữu trí tuệ và lực lượng Quản lý thị trường cho thấy, tình trạng xâm phạm thương hiệu đang ngày càng nghiêm trọng. Năm 2022 có 1.430 vụ xâm phạm quyền về nhãn hiệu bị xử lý. Năm 2024 là 1.256 vụ hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử lý. Nửa đầu năm 2025, lực lượng chức năng đã xử lý vi phạm hành chính hơn 3.200 vụ liên quan hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành phát biểu tại sự kiện.

Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành cho biết, thời gian qua, Nhà nước đã ban hành và từng bước hoàn thiện khung khổ pháp luật về sở hữu trí tuệ. Việt Nam cũng đã có những cam kết quốc tế rất cao về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ khi tham gia WTO và các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Đây là động lực quan trọng để chúng ta nâng tầm hệ thống pháp luật, tiệm cận với chuẩn mực quốc tế.

Tuy nhiên, bên cạnh những tiến bộ, công tác quản lý và thực thi quyền sở hữu trí tuệ vẫn còn một số hạn chế như: Việc giám sát, phát hiện và xử lý vi phạm chưa thực sự kịp thời, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng; Chế tài xử phạt còn chưa đủ sức răn đe; Ý thức của doanh nghiệp và người tiêu dùng về bảo hộ tài sản trí tuệ còn hạn chế; Cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, tiếp cận công cụ pháp lý và tư vấn chuyên môn vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.

“Chính vì vậy, yêu cầu đặt ra hiện nay là phải tiếp tục hoàn thiện chính sách, tăng cường hiệu quả thực thi và xây dựng cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, hiệp hội, doanh nghiệp, giới luật sư và truyền thông”, Phó Chủ tịch VCCI Võ Tân Thành chia sẻ.

Luật sư Mai Thị Thảo, Công ty TAT Law Firm

Từ góc độ pháp lý, Luật sư Mai Thị Thảo, Công ty TAT Law Firm cho rằng, để khắc phục những điểm nghẽn hiện tại trong công tác bảo vệ thương hiệu, việc hoàn thiện chính sách và cơ chế thực thi là yêu cầu cấp bách.

Theo Luật sư Thảo, trước hết, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế vận hành của Tòa chuyên trách về sở hữu trí tuệ đã được quy định trong Nghị quyết số 81/2025/NQ-UBTVQH15. “Đây sẽ là nhân tố quan trọng bảo đảm cho quyền sở hữu trí tuệ đặc biệt là thương hiệu được bảo vệ hiệu quả trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt”, Luật sư Thảo đánh giá.

Song song với đó, cần xây dựng phát triển, mở rộng cơ chế giám định độc lập, phá thế độc quyền giám định khiến thủ tục xử lý bị chậm trễ, tạo ra “điểm nghẽn” cho doanh nghiệp.

Cùng với đó là nâng cao chế tài xử phạt hành chính, trong khi các mức phạt hiện nay quá thấp, không tương xứng với lợi nhuận mà các đối tượng thu được từ việc xâm phạm thương hiệu.

Các đại biểu dự sự kiện.

Đồng thời, tăng cường phối hợp liên ngành, sớm thiết lập một quy chế phối hợp rõ ràng giữa các cơ quan, đồng thời triển khai cơ sở dữ liệu chung về vi phạm sở hữu trí tuệ trên phạm vi toàn quốc. Từ đó sẽ giúp tăng tốc độ xử lý, tránh bỏ lọt vi phạm và bảo đảm tính nhất quán trong thực thi.

"Nếu các kiến nghị được triển khai đồng bộ, sẽ góp phần xây dựng một cơ chế bảo vệ thương hiệu hiệu quả hơn, qua đó không chỉ bảo vệ lợi ích chính đáng của doanh nghiệp mà còn củng cố niềm tin của người tiêu dùng và khẳng định năng lực cạnh tranh của Việt Nam trên trường quốc tế", Luật sư Mai Thị Thảo kỳ vọng.

Bài và ảnh: Nguyễn Ngọc