Xanh hóa đô thị và tái thiết môi trường Thủ đô từ tư duy tổng thể

Nhóm tác giả đoạt giải Nhất tại Cuộc thi viết về “Bảo vệ môi trường trên địa bàn TP Hà Nội năm 2025”.

Hành trình từ chiến lược đến thực tiễn

Trao đổi bên lề Lễ tổng kết Chương trình truyền thông và trao giải Cuộc thi viết về Bảo vệ môi trường trên địa bàn TP Hà Nội năm 2025, phóng viên Lại Quang Tấn (Báo Kinh tế & Đô thị) - đại diện nhóm tác giả đoạt giải Nhất cuộc thi viết chia sẻ, loạt bài “Hà Nội trong hành trình xanh hóa: Quy hoạch, con người và văn hóa đô thị” được thực hiện với mong muốn nhìn nhận quá trình phát triển xanh của Thủ đô như một chỉnh thể, thay vì những mảnh ghép rời rạc. Trong bối cảnh Hà Nội đang đứng trước yêu cầu cấp thiết về phát triển bền vững, xanh hóa không còn là lựa chọn mang tính khuyến nghị, mà đã trở thành một hướng đi tất yếu gắn với quy hoạch, quản trị và chất lượng sống đô thị.

Ngay từ đầu, loạt bài được xác định theo cấu trúc 5 bài, triển khai theo một mạch xuyên suốt. Bài mở đầu đặt vấn đề từ tầm nhìn quy hoạch và khung hành động, làm rõ cách Hà Nội tiếp cận phát triển xanh ở cấp độ chiến lược. Từ nền tảng đó, các bài tiếp theo đi sâu vào những trụ cột cụ thể, cho thấy xanh hóa không chỉ tồn tại trên giấy tờ, mà đang được hiện thực hóa thông qua các chính sách, dự án và cách tổ chức không gian đô thị.

Một điểm nhấn quan trọng của loạt bài là cách tiếp cận đa chiều. Thay vì chỉ tập trung vào các chỉ số môi trường hay các công trình xanh đơn lẻ, loạt bài mở rộng góc nhìn sang không gian sống, quản trị đô thị và hành vi của con người. Điều này xuất phát từ thực tế rằng, sự bền vững của một đô thị không chỉ phụ thuộc vào hạ tầng hay công nghệ, mà còn nằm ở cách con người sử dụng, gìn giữ và tương tác với không gian đô thị hằng ngày.

Trong quá trình thực hiện, mỗi bài viết được xây dựng như một mắt xích trong chỉnh thể chung. Nội dung các bài có sự phân tầng rõ ràng, tránh trùng lặp, nhưng vẫn bổ trợ cho nhau. Từ quy hoạch tổng thể, định hướng phát triển bền vững, công trình xanh, không gian sống đến văn hóa đô thị, loạt bài tạo nên một hành trình liền mạch, phản ánh quá trình xanh hóa của Hà Nội từ chiến lược đến thực tiễn.

Loạt bài cũng đặt trọng tâm vào tính thực tiễn. Các vấn đề được nêu ra đều xuất phát từ bối cảnh phát triển hiện nay của Thủ đô, với những thuận lợi, thách thức và điểm nghẽn cụ thể. Thay vì né tránh khó khăn, loạt bài lựa chọn cách tiếp cận thẳng thắn nhưng chừng mực, nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện cơ chế, nâng cao hiệu quả quản lý và tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong quá trình xanh hóa đô thị.

Một thông điệp xuyên suốt của loạt bài là xanh hóa đô thị cần được nhìn nhận như một quá trình dài hạn. Không có giải pháp tức thời hay mô hình áp dụng máy móc cho mọi không gian. Mỗi bước đi cần được đặt trong bối cảnh riêng của Hà Nội, tôn trọng quy luật tự nhiên, giá trị lịch sử và đặc thù văn hóa đô thị. Khi quy hoạch, quản trị và con người cùng vận hành theo một hướng chung, quá trình xanh hóa mới có thể đạt được hiệu quả bền vững.

Thông qua loạt bài, điều được kỳ vọng không chỉ là sự quan tâm của bạn đọc, mà còn là việc các vấn đề đặt ra tiếp tục được thảo luận, hoàn thiện và cụ thể hóa trong quá trình phát triển Hà Nội theo hướng xanh, bền vững và đáng sống hơn trong thời gian tới.

Bài toán không thể xử lý đơn lẻ

Cùng nhìn nhận từ góc độ khác, Nhà báo Nguyễn Tiến Nguyên - Trưởng ban Thư ký, Tạp chí điện tử Kinh tế Môi trường cho biết, tuyến bài 5 kỳ dự thi đoạt giải Nhì với chủ đề: “Tái thiết môi trường liên vùng Thủ đô: Từ quy hoạch chiến lược đến giải pháp hành động”, mỗi bài viết trong tuyến là một mảnh ghép trong bức tranh toàn cảnh về môi trường Hà Nội nói riêng và Vùng Thủ đô nói chung, từ thực trạng đến giải pháp đồng bộ có tính liên vùng.

Nhóm tác giả đoạt giải Nhì tại Cuộc thi viết về “Bảo vệ môi trường trên địa bàn TP Hà Nội năm 2025”.

Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng và áp lực phát triển kinh tế ngày càng gia tăng, vấn đề môi trường Thủ đô và vùng phụ cận đang nổi lên như một thách thức mang tính sống còn. Từ chất lượng không khí, nguồn nước, rác thải, cho tới sự mất cân bằng sinh thái, tất cả đều cho thấy một yêu cầu cấp thiết: Hà Nội không thể chỉ xử lý đơn lẻ từng vấn đề, mà cần một tầm nhìn liên vùng, thống nhất và dài hạn. Việc tái thiết môi trường Vùng Thủ đô, vì thế, không chỉ là câu chuyện của quy hoạch, mà còn là thước đo cho năng lực quản trị, cho sự đồng thuận của cộng đồng và cho khả năng hiện thực hóa khát vọng phát triển bền vững.

Tuyến bài của Tạp chí Kinh tế Môi trường tập trung vào nhìn nhận thực tế vấn đề ô nhiễm môi trường tại Hà Nội và Vùng Thủ đô trong mối quan hệ tương hỗ không thể tách rời; đi sâu phân tích các chính sách, mô hình và giải pháp cụ thể trong quản lý môi trường đô thị tại Hà Nội và liên vùng Thủ đô. Năm bài viết trong tuyến bài này khắc họa rõ những vấn đề then chốt, từ quy hoạch tổng thể, phối hợp giữa các địa phương, cho tới các sáng kiến thực tiễn.

Đồng thời, nhóm tác giả đã mạnh dạn đưa ra một số đề xuất để chính quyền, doanh nghiệp, nhà khoa học và cộng đồng cùng đi. Qua đó, nhóm tác giả mong muốn góp phần đưa ra cái nhìn toàn diện, đồng thời khơi gợi thảo luận xã hội về những bước đi cần thiết để Thủ đô Hà Nội - trung tâm chính trị, văn hóa, kinh tế của cả nước - cùng Vùng Thủ đô phát triển xanh, hài hòa và bền vững cho các thế hệ mai sau.

Không chỉ dừng ở góc nhìn chính sách và quản lý, Cuộc thi năm nay còn cho thấy sự lan tỏa mạnh mẽ tới cộng đồng doanh nghiệp. Đại diện Công ty CP Tập đoàn Mai Hoa - đơn vị đạt giải Khuyến khích cho biết, trong bối cảnh các đô thị lớn đang chịu nhiều sức ép về môi trường và chất lượng sống, doanh nghiệp không thể đứng ngoài quá trình bảo vệ môi trường. Tham gia vào hành trình sống xanh không chỉ là trách nhiệm xã hội, mà còn là yêu cầu tất yếu để doanh nghiệp phát triển bền vững trong dài hạn.

Việc doanh nghiệp lựa chọn vật liệu thân thiện môi trường, ứng dụng công nghệ xanh và hướng tới các giải pháp tiết kiệm năng lượng trong không gian sống chính là cách đóng góp thiết thực, bắt đầu từ những điều nhỏ nhất nhưng có tác động lâu dài. Khi sản phẩm và dịch vụ được thiết kế theo hướng bền vững, lợi ích không chỉ dừng ở môi trường, mà còn trực tiếp nâng cao chất lượng sống của người sử dụng.

Đại diện doanh nghiệp này cũng nhấn mạnh, quá trình xanh hóa đô thị không thể chỉ dựa vào chính sách hay nỗ lực của cơ quan quản lý, mà cần sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp. Doanh nghiệp, với vai trò là chủ thể trực tiếp tạo ra sản phẩm, không gian và dịch vụ cho xã hội, cần chủ động thay đổi tư duy phát triển, coi yếu tố môi trường là một phần trong chiến lược kinh doanh, chứ không phải là chi phí phát sinh.

Từ góc nhìn của Mai Hoa, khi doanh nghiệp tham gia bảo vệ môi trường bằng những hành động cụ thể, bền bỉ và có trách nhiệm, “sống xanh” sẽ không còn là khẩu hiệu, mà từng bước trở thành thói quen trong đời sống đô thị. Đây cũng là nền tảng quan trọng để các mục tiêu phát triển xanh của đô thị được hiện thực hóa từ thực tiễn.

Thành Luân - Hà Vân. Ảnh: Thanh Hải