Xây dựng công viên bãi giữa sông Hồng: hướng tới không gian xanh, phát triển bền vững

Một góc bãi giữa sông Hồng, Hà Nội. Ảnh: Triệu Tâm

Kỳ vọng vào những ý tưởng xanh

Thực hiện chủ trương, chỉ đạo của Thành ủy, UBND TP Hà Nội về việc lập đề án “Phát triển bãi nổi giữa và ven sông Hồng thành Công viên văn hóa đa chức năng”, cuộc thi tuyển ý tưởng Quy hoạch Công viên văn hóa đa chức năng tại khu vực bãi nổi giữa và bãi ven sông Hồng được tổ chức nhằm tìm kiếm ý tưởng thiết kế sáng tạo độc đáo, khai thác hiệu quả quỹ đất khu vực bãi nổi giữa và bãi bồi ven sông Hồng thuộc địa bàn 4 quận: Hoàn Kiếm, Long Biên, Ba Đình, Tây Hồ thành công viên văn hóa xứng tầm tại khu vực; nhằm khai thác hiệu quả quỹ đất, lợi thế tiềm năng, cải thiện cảnh quan, vệ sinh môi trường, phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng.

Đây cũng sẽ là cơ sở xác định các mục tiêu xây dựng Đề án “Phát triển bãi nổi giữa và bãi ven sông Hồng thành Công viên văn hóa đa chức năng”, gồm: quy mô, ranh giới, diện tích nghiên cứu, trình tự triển khai, quản lý sử dụng đất đai, cơ chế đầu tư, các hạng mục công trình và di tích; khớp nối tiếp nhận, tham khảo, nghiên cứu xử lý hài hòa các sản phẩm nghiên cứu ý tưởng của các đơn vị đã tiếp cận nghiên cứu đối với khu vực này.

Theo Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Dương Đức Tuấn, bãi nôỉ̀ giữa cùng bãi ven sông Hồng là không gian duy nhất còn lại để tạo dựng không gian công cộng và văn hóa gắn bó mật thiết với môi trường sinh thái. Đồng thời, kết nối đồng bộ với “khu phố cổ”, “khu phố cũ” thuộc quận Hoàn Kiếm, Ba Đình và các làng trồng hoa tại quận Tây Hồ, Long Biên, góp phần đẩy lùi nạn lấn chiếm đất tại hai khu vực trên.

Bởi lẽ, trên thực tế, nhiều hoạt động tự phát diễn ra trên đa số các diện tích đất hoang hóa do chưa được Nhà nước đưa vào khai thác. Bà Nguyễn Thị Lan Hương, Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội, chia sẻ: “Bãi nổi giữa và bãi ven sông Hồng chủ yếu là đất trồng rau màu, cây cảnh và một phần đất ở trái phép của một bộ phận dân ngụ cư. Bên cạnh đó, khu vực này còn được người dân sử dụng phục vụ mục đích vui chơi giải trí”.

Hiện nay, với việc Hà Nội tham gia Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO, việc khai thác và phát triển sông Hồng thành trục cảnh quan quan trọng, đặc biệt là khu vực bãi giữa sông Hồng, nhằm tạo lập không gian kiến trúc cảnh quan, trong đó có các không gian văn hóa sáng tạo và phát triển kinh tế-xã hội của Thủ đô đang được đẩy mạnh.

Kết nối cộng đồng với thiên nhiên

Việc quy hoạch Công viên văn hóa đa chức năng tại khu vực bãi giữa và bãi ven sông Hồng sẽ góp phần thúc đẩy các hoạt động thiết kế sáng tạo trong cộng đồng, hướng tới hình thành các không gian xanh, các không gian nền tảng, tạo động lực phát triển công nghiệp văn hóa và phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử.

Gợi mở ý tưởng cho xây dựng công viên tại khu vực bãi nổi giữa và bãi ven sông Hồng, ThS-KTS. Nguyễn Toàn Thắng, Trưởng phòng Quản lý đô thị quận Hoàn Kiếm trình bày một số chức năng của công viên như các hoạt động trải nghiệm ẩm thực, khám phá văn hóa – tín ngưỡng của đồng bằng Bắc Bộ hoặc công viên rừng, hoa…Trong đó, chú trọng phát triển mô hình xanh và tạo lập không gian xanh.

Cũng liên quan đến vấn đề này, KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho biết, việc xây dựng công viên văn hóa, cảnh quan bãi giữa sông Hồng là công việc cần thiết, có cơ sở pháp lý, có định hướng khung. Song để cụ thể hóa rất cần có tầm nhìn đồng bộ và rộng. Hơn nữa, cần có phối hợp trong triển khai và lựa chọn dự án thí điểm. Ứng dụng khoa học - công nghệ trong tổ chức không gian, vật liệu xây dựng, cây xanh, hạ tầng kỹ thuật để thích ứng với biến đổi mực nước.

Bên cạnh đó, ThS. Lê Quang Bình, Điều phối viên của Mạng lưới Vì một Hà Nội đáng sống, nhấn mạnh, địa điểm bãi nổi giữa sông Hồng tập trung đông dân cư bao gồm 6 nhóm: canh tác nông nghiệp, chăn nuôi; kinh doanh nhà hàng, du lịch sinh thái; mua đất để nghỉ dưỡng; nhóm người lao động nghèo sống tạo xóm Phao; kết nối thiên nhiên với các hoạt động thể dục, thể thao và cuối cùng là nhóm thực hiện các chuyến du lịch tại bãi giữa.

Vì vậy, ThS. Lê Quang Bình đề xuất xây dựng công viên gắn với bảo tồn thiên nhiên, tổ chức các hoạt động văn hóa, du lịch và xem xét chuyển đổi sinh kế bền vững cho người dân tại khu vực trên. Việc chuyển đổi bãi giữa, bãi nổi sông Hồng thành công viên văn hóa đa chức năng, nhưng chú trọng đến bảo lưu yếu tố xanh – sinh thái, nếu được hoạch định một cách hợp lý và dựa trên cơ sở khoa học, sẽ góp phần “đánh thức” một không gian công cộng, không gian văn hóa tiềm năng của đô thị Hà Nội.

Cuộc thi tuyển ý tưởng quy hoạch công viên văn hóa đa chức năng tại khu vực bãi nổi giữa và bãi ven sông Hồng có tổng giá trị giải thưởng lên tới 1 tỷ đồng, gồm 1 giải Nhất, 1 giải Nhì và 1 giải Ba. Cuộc thi dành cho các tổ chức, cá nhân uy tín trong lĩnh vực tư vấn thiết kế sáng tạo trong nước và quốc tế. Lễ trao giải và công bố kết quả dự kiến diễn ra tháng 10/2024.

Triệu Tâm