Xây dựng đô thị thông minh: Cần lộ trình bài bản và giải pháp thực hiện đồng bộ

Thành phố Hồ Chí Minh phấn đấu trở thành đô thị thông minh vào năm 2030.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu xây dựng đô thị thông minh, các đô thị ở Việt Nam, trong đó có Thành phố Hồ Chí Minh cần đưa ra lộ trình bài bản, và có các giải pháp thực hiện đồng bộ.

Yêu cầu cấp thiết

Trong kỷ nguyên phát triển mới, với sự bùng nổ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc xây dựng đô thị thông minh không còn là ý tưởng trong tương lai mà trở thành một yêu cầu cấp thiết, một động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển bền vững của các đô thị Việt Nam.

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, địa phương này đưa ra mục tiêu phấn đấu trở thành đô thị thông minh vào năm 2030, là hạt nhân tạo sức lan tỏa, đầu tàu phát triển kinh tế cả khu vực phía nam cũng như cả nước.

Các đại biểu tham quan các gian hàng trưng bày giải pháp chuyển đổi số tại ngày hội chuyển đổi số được tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, Thành phố Hồ Chí Minh có ba chương trình đột phá và một chương trình trọng điểm phát triển thành phố, trong đó Chương trình đột phá đầu tiên là Chương trình đột phá đổi mới quản lý Thành phố Hồ Chí Minh.

Với mục tiêu thành phố thực hiện nhanh chuyển đổi số, hoàn thiện chính quyền số, xây dựng thành phố trở thành đô thị thông minh, địa phương này đưa ra hai chương trình cụ thể: Đề án Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh và Chương trình Chuyển đổi số của Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo Đề án Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh, thành phố đưa ra tầm nhìn: “Thành phố Hồ Chí Minh sẽ phát triển kinh tế tương đối cao, bền vững, trên nền tảng khai thác tốt nhất các nguồn lực, với người dân là trung tâm của đô thị”.

Trong đó, xác định bốn đối tượng phục vụ chính: Với chính quyền thành phố, đô thị thông minh sẽ đáp ứng nhu cầu dự báo phát triển chính xác hơn và thông qua xây dựng chính quyền điện tử đặt nền móng về kết nối chia sẻ thông tin dữ liệu nhằm gia tăng hiệu quả điều hành trên các mặt và lĩnh vực hoạt động.

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng cho mục tiêu đô thị thông minh của Thành phố Hồ Chí Minh.

Đối với người dân, đô thị thông minh giúp cung cấp các tiện ích hỗ trợ người dân ra quyết định một cách tối ưu hơn, tăng cường sự tương tác giữa chính quyền và người dân để người dân tham gia quản lý thành phố như các “cảm biến xã hội”.

Với doanh nghiệp, đô thị thông minh sẽ kiến tạo môi trường hoạt động minh bạch đơn giản, thuận tiện, cung cấp nhiều thông tin để doanh nghiệp có những quyết định kinh doanh chính xác, qua đó tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp so với các khu vực khác...

Với các tổ chức xã hội, tạo ra kênh kết nối phản hồi thông tin để các đơn vị này có thể tham gia một cách hiệu quả hơn vào quá trình cung cấp các dịch vụ cho đô thị.

Theo ông Võ Minh Thành, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, để xây dựng thành phố trở thành đô thị thông minh, thành phố xác định bốn giải pháp mang tính trọng tâm, trụ cột: Xây dựng kho dữ liệu dùng chung và phát triển hệ sinh thái dữ liệu mở của thành phố; xây dựng Trung tâm mô phỏng dự báo xây dựng chiến lược phát triển kinh tế xã hội của thành phố; xây dựng Trung tâm điều hành đô thị thông minh; thành lập Trung tâm An toàn thông tin cho thành phố.

Cần giải pháp đồng bộ

Để xây dựng thành phố thông minh, hiện các đô thị ở Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức. Cụ thể, thiếu hành lang pháp lý chuyên ngành; việc xây dựng cơ sở dữ liệu khó khăn; thiếu nguồn nhân lực “thông minh”; hạn chế về kinh phí…

Học sinh Thành phố Hồ Chí Minh tham gia cuộc thi xây dựng trường học thông minh Thành phố Hồ Chí Minh.

Kiến trúc sư Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng: Để quy hoạch xây dựng và vận hành đô thị thông minh cần phải có công nghệ thông minh, con người thông minh và tương tác thông minh.

Con người “thông minh” phải làm chủ công nghệ hiện đại để phát triển và vận hành các dịch vụ công cộng thông minh, có kiến thức chuyên sâu về công nghệ thông tin và truyền thông, có khả năng quản lý dữ liệu và phân tích dữ liệu…

Ngoài ra, các nhân lực này cần có khả năng thích nghi với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ và môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, thị trường lao động tại Việt Nam đang thiếu trầm trọng lao động chất lượng cao có trình độ đại học và giáo dục nghề nghiệp có kỹ năng thực hành về “số”. Năng suất lao động cũng không đạt hiệu quả cao cho dù được đánh giá là có óc sáng tạo thông minh và cần cù.

Trưng bày các giải pháp công nghệ 4.0 tại Công ty TMA, Khu Công viên phần mềm Quang Trung, Thành phố Hồ Chí Minh.

Khắc phục những hạn chế trên, các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần xây dựng bộ quy chuẩn tiêu chuẩn cho việc lập quy hoạch và phát triển đô thị theo tiêu chí “thông minh”, xây dựng đơn giá lập quy hoạch thông minh.

Bộ tiêu chí này sẽ là công cụ định hướng và đánh giá thống nhất trên toàn quốc giúp các địa phương tránh được tình trạng đầu tư manh mún theo phong trào và không đồng bộ; đồng thời, xây dựng nền tảng cơ sở dữ liệu dùng chung cấp quốc gia, có phân chia thành từng lĩnh vực, mang tính mở; mạnh dạn tạo lập môi trường thử nghiệm các phòng thí nghiệm về mô hình đô thị (sand box).

Để khuyến khích đổi mới, các cơ quan liên quan cần lập các khung chính sách thử nghiệm có kiểm soát. Đây là những môi trường pháp lý an toàn cho phép các doanh nghiệp, viện nghiên cứu và các nhóm khởi nghiệp có thể thử nghiệm các sản phẩm dịch vụ và mô hình kinh doanh mới dựa trên công nghệ số mà không bị ràng buộc bởi các quy định hiện hành.

Kiến trúc sư Ngô Anh Vũ cũng cho rằng: Quy hoạch “thông minh” hiện nay không còn là một lựa chọn mà là một yêu cầu tất yếu đối với Việt Nam trong giai đoạn phát triển tiếp theo tương ứng với sự phát triển của thời đại “số”.

Quy hoạch thông minh chính là đòn bẩy chiến lược giúp Việt Nam giải quyết các thách thức cố hữu của đô thị hóa, tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Khách tham quan, trải nghiệm các công nghệ ảo được tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh.

CAO TÂN