Xây dựng lối sống 'xanh' từ phân loại rác tại nguồn

Kết quả thí điểm phân loại rác tại nguồn là tiền đề quan trọng để địa phương thực hiện tốt trong thời gian tới

Trong tháng 12/2024, Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp Tổ chức quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF - Việt Nam) tổ chức “Hội thảo phân loại rác tại nguồn - kết quả và bài học từ mô hình thí điểm ở khu vực nông thôn”. Theo Sở Tài nguyên và Môi trường, thời gian qua, tỉnh quan tâm vấn đề quản lý chất thải rắn sinh hoạt. Tỉnh ban hành nhiều kế hoạch, văn bản chỉ đạo thực hiện.

Đặc biệt, tỉnh được Tổ chức quốc tế về Bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam hỗ trợ xây dựng Đề án Quản lý chất thải rắn sinh hoạt và thực hiện các hoạt động thí điểm từ năm 2018.

Đề án sau đó được triển khai thí điểm ở khu vực đô thị, cụ thể tại phường 3, TP.Tân An và đạt kết quả khả quan. Từ kinh nghiệm thực hiện tại đây, tỉnh tiếp tục ban hành kế hoạch thực hiện dự án phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn ở khu vực nông thôn giai đoạn 2023-2024, thí điểm tại thị trấn Vĩnh Hưng và xã Thái Trị, huyện Vĩnh Hưng; trong đó, chú trọng vận hành dây chuyền sản xuất phân bón hữu cơ.

Hoạt động thí điểm phân loại rác tại nguồn được triển khai cho hơn 2.700 hộ dân trên địa bàn thị trấn Vĩnh Hưng và gần 700 hộ tại xã Thái Trị. Trong đó, chất thải sinh hoạt được phân thành 3 loại là rác hữu cơ, rác tái chế, rác còn lại.

Rác hữu cơ sau khi được phân loại sẽ được người dân bỏ vào thùng ủ phân bón hữu cơ cộng đồng hoặc thùng ủ phân bón hữu cơ người dân tự trang bị tại hộ gia đình. Đối với rác tái chế, người dân bán phế liệu hoặc tặng cho đội thu gom. Rác còn lại được phân loại, thu gom và vận chuyển về nhà máy để xử lý.

Dự án đã xây dựng hệ thống thu gom và quản lý phí rác thải thông qua phần mềm của GRAC cho khu vực thị trấn Vĩnh Hưng. Mô hình này có thể nâng cấp để tính phí thu gom rác theo thể tích hoặc khối lượng khi quy định việc phân loại rác có hiệu lực.

Qua thời gian thực hiện, dự án đã tổ chức tập huấn cho hơn 5.400 lượt người về các nội dung, kiến thức quản lý chất thải rắn sinh hoạt, phân loại tại nguồn và giảm thiểu rác thải nhựa; giải pháp xử lý rác hữu cơ tại chỗ như sản xuất vi sinh bản địa để xử lý rác hữu cơ; sử dụng trùn quế xử lý rác hữu cơ và lục bình; sử dụng thùng ủ cộng đồng và thùng ủ hộ gia đình;...

Thực hiện dự án, Tổ chức WWF - Việt Nam hỗ trợ tỉnh hơn 4.500 thùng rác để phát cho hộ gia đình và bố trí ở các địa điểm công cộng; 26 xe đẩy tay có dung tích 660 lít; 1 xe tải thùng; 1 xe tải 500kg; 1 dây chuyền sản xuất compost 5 tấn/ngày, 455 thùng ủ compost; 6 máy cắt cùng trang thiết bị phục vụ hoạt động giảm phát thải nhựa.

Qua hơn 1 năm triển khai, thực hiện, dự án thu gom riêng được khoảng 1,1-1,6 tấn rác hữu cơ về nhà máy mỗi ngày để làm phân bón hữu cơ và các phương án xử lý rác hữu cơ tại chỗ cho các hộ dân, trường học.

Quá trình triển khai dự án tạo được thói quen phân loại rác tại nguồn với khoảng 60-70% hộ gia đình trong khu vực thí điểm tham gia phân loại và giao rác đúng quy định.

Dự án cũng đã thành lập và trang bị kiến thức cho Tổ giám sát của địa phương có nhiệt huyết và quyết tâm trong triển khai mô hình phân loại rác. Hiện nay, người dân khu phố 4, thị trấn Vĩnh Hưng có thể tự ủ phân bón hữu cơ phục vụ trồng rau tại hộ gia đình.

Theo đánh giá, việc phân loại rác tại nguồn ở khu vực nông thôn được thực hiện thí điểm thời gian qua đã đạt một số kết quả tích cực. Tuy nhiên, quá trình thực hiện còn một số hạn chế, khó khăn.

Cụ thể, khoảng 20-30% hộ không tham gia phân loại rác hoặc phân loại đối phó, rác sau khi phân loại còn lẫn tạp chất,...

Tại hội thảo, Giám đốc Chương trình WWF Việt Nam - Nguyễn Thị Diệu Thúy cho biết: “Từ kết quả thí điểm, việc phân loại rác hoàn toàn có thể nhân rộng ở tỉnh. Hy vọng tỉnh tiếp tục duy trì và phát triển mô hình để góp phần thay đổi nhận thức, hành động của người dân”.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh - Nguyễn Minh Lâm đánh giá cao việc Tổ chức WWF đã tài trợ tỉnh thực hiện dự án thí điểm phân loại rác tại thị trấn Vĩnh Hưng và xã Thái Trị, huyện Vĩnh Hưng.

Ông nhấn mạnh, thời gian qua, tỉnh quan tâm chỉ đạo các cấp, các ngành, đoàn thể đẩy mạnh và đa dạng công tác tuyên truyền Luật Bảo vệ môi trường, trong đó có phân loại rác tại nguồn để người dân hiểu được mục đích, ý nghĩa và đồng thuận thực hiện.

Trong đó, thực hiện Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, từ ngày 01/01/2025 trở đi quy định rác thải phải được phân loại tại nguồn. Nếu các chủ nguồn thải không phân loại rác thải sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính.

Ông Nguyễn Minh Lâm cũng cho rằng, còn nhiều khó khăn nhưng những kết quả thí điểm phân loại rác tại nguồn là tiền đề quan trọng để địa phương thực hiện tốt công tác này trong thời gian tới. Qua đó, mong muốn WWF - Việt Nam tiếp tục đồng hành hỗ trợ tỉnh trong phân loại rác tại nguồn.

Ông Nguyễn Minh Lâm yêu cầu các cấp, các ngành, địa phương tiếp tục thực hiện tốt công tác phân loại rác tại nguồn; chú trọng nghiên cứu sử dụng phân bón hữu cơ vào sản xuất nông nghiệp.

Trong đó, quan tâm vận động các hợp tác xã tham gia hỗ trợ tiêu thụ, thử nghiệm phân bón hữu cơ vào sản xuất nông nghiệp nhằm quảng bá sản phẩm, tạo thị trường phân bón hữu cơ. Từ đó thu hút nhà đầu tư tham gia chuỗi tái chế rác thải, tận dụng tối đa nguồn lợi thu hồi từ rác thải, giảm kinh phí xử lý rác./.

Lê Đức