Xây dựng 'Nghị quyết sandbox thể chế', nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế cho TP.HCM

Chiều ngày 27/11, Hội thảo "Cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội thu hút đầu tư và nhà đầu tư chiến lược vào TP.HCM" đã diễn ra dưới sự chủ trì của Thành ủy, UBND TP.HCM phối hợp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương.

Trong bối cảnh nền kinh tế đầu tàu của cả nước đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải làm mới động lực tăng trưởng, hội thảo đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới chuyên môn và các nhà hoạch định chính sách. Không chỉ dừng lại ở việc nhận diện khó khăn, hội thảo trở thành diễn đàn của những ý tưởng đột phá, hướng tới việc biến TP.HCM thành một "phòng thí nghiệm thể chế" thật sự.

TP.HCM cần có cơ chế mới, vượt trội, linh hoạt, đủ tầm cạnh tranh quốc tế. Ảnh: Getty Images.

Đột phá với "Nghị quyết sandbox thể chế"

Trình bày tham luận tại hội thảo, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương, đã đưa ra những con số và nhận định đáng suy ngẫm. Ông cho rằng, tuy vẫn giữ vị thế số 1 về kinh tế, song tốc độ tăng trưởng của TP.HCM đang giảm dần và chưa có dấu hiệu phục hồi rõ nét.

"TP.HCM vẫn mắc kẹt trong mô hình tăng trưởng cũ đã hết dư địa và chưa tìm kiếm, xây dựng được động lực tăng trưởng mới; chưa chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng mới dựa trên nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, năng lực cạnh tranh, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Thành phố vẫn là đầu tàu kinh tế cả nước nhưng động cơ đã lạc hậu, nếu tiếp tục như thế sẽ không còn đủ lực để kéo kinh tế cả nước phát triển", TS Nguyễn Đình Cung thẳng thắn nhìn nhận.

TS Nguyễn Đình Cung chia sẻ tại hội thảo. Ảnh: Quang Phúc/SGGP.

Ông nhấn mạnh rằng bối cảnh quốc tế thay đổi khiến cách thức tăng trưởng dựa vào FDI và xuất khẩu không còn phù hợp, tạo nên áp lực thay đổi mang tính lịch sử "bây giờ, hoặc không bao giờ" đối với TP.HCM.

Để giải quyết bài toán trên, giải pháp được nhiều chuyên gia đồng thuận nhất chính là sự mạnh dạn trong thử nghiệm thể chế. Các đại biểu kiến nghị xây dựng "Nghị quyết sandbox thể chế" cho phép TP.HCM được thử nghiệm, điều chỉnh linh hoạt các chính sách phát triển, gắn với cơ chế đánh giá, giám sát rủi ro định kỳ.

Với tầm nhìn xây dựng TP.HCM thành siêu đô thị sáng tạo, GS.TS Vũ Minh Khương, Trường Chính sách công Lý Quang Diệu (Đại học Quốc gia Singapore), đề xuất nhiều nội dung nâng cấp Nghị quyết số 98. Theo ông, cần bảo đảm các nhà đầu tư chiến lược vào TP.HCM được hưởng các ưu đãi ở mức cạnh tranh với Singapore, Dubai, Ireland và các khu thương mại tự do của Trung Quốc.

Đáng chú ý, GS.TS Vũ Minh Khương nhấn mạnh việc "cho phép TP.HCM tạo nguồn thu mới gắn với phát triển nội sinh, thí điểm cơ chế sandbox, thiết lập cơ chế 'đồng hành và đồng kiến tạo' trong phát triển Thành phố và hệ sinh thái với 20-50 tập đoàn hàng đầu thế giới trong các lĩnh vực chiến lược".

GS.TS Vũ Minh Khương. Ảnh: Quang Phúc/SGGP.

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Đình Cung cũng kiến nghị "xây dựng 'Nghị quyết sandbox thể chế' cho phép Thành phố được thử nghiệm, điều chỉnh linh hoạt các chính sách phát triển, gắn với cơ chế đánh giá, giám sát rủi ro định kỳ để đưa Thành phố thật sự trở thành 'phòng thí nghiệm thể chế' của Việt Nam, dẫn dắt đổi mới và phát triển quốc gia".

Đa dạng hóa các hiến kế thực thi

Không chỉ dừng lại ở khung thể chế chung, các chuyên gia còn đi sâu vào các giải pháp kỹ thuật cụ thể để tháo gỡ khó khăn cho nhà đầu tư.

TS Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Nghị quyết số 98/2023/QH15, nhấn mạnh vai trò then chốt của nhà đầu tư chiến lược. Ông nêu 3 kiến nghị chính gồm: mở rộng danh mục ngành, lĩnh vực thu hút nhà đầu tư chiến lược; linh hoạt hơn trong quy trình lựa chọn nhà đầu tư chiến lược; thiết kế chính sách ưu đãi vượt trội theo nhóm dự án.

TS Trần Du Lịch phát biểu. Ảnh: Quang Phúc/SGGP.

Từ góc độ doanh nghiệp công nghệ, ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn CMC, đề nghị bổ sung các lĩnh vực công nghệ trọng điểm như trung tâm dữ liệu, AI, IoT, an ninh mạng và hạ tầng cáp quang biển... vào danh mục thu hút đầu tư. Ông cũng kiến nghị "linh hoạt điều kiện về vốn chủ sở hữu cho các dự án công nghệ cao và xây dựng bộ tiêu chí sơ tuyển minh bạch".

Ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn CMC. Ảnh: Quang Phúc/SGGP.

TS Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công thương nêu 5 đề xuất quan trọng cho TP.HCM gồm: kiến tạo mô hình khu thương mại tự do thế hệ mới gắn liền với Cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ và khu vực Cái Mép Hạ; thiết lập cơ chế Quỹ hỗ trợ đầu tư chiến lược phi thuế quan với khả năng thực thi linh hoạt; xây dựng quy trình hành chính "fast-track" 48 giờ đi kèm cơ chế miễn trừ trách nhiệm cho cán bộ thực thi; phát triển hạ tầng năng lượng xanh theo cơ chế mua bán điện trực tiếp thí điểm; xây dựng hệ sinh thái nhân tài bán dẫn vượt trội.

Cân nhắc xem xét các kiến nghị

Lắng nghe và ghi nhận các ý kiến tâm huyết, ông Nguyễn Thanh Nghị, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương, khẳng định các ý kiến đều thống nhất về yêu cầu cấp bách phải có cơ chế mới, vượt trội, linh hoạt, đủ tầm cạnh tranh quốc tế cho TP.HCM.

"Nghị quyết 98 cần được nâng cấp theo hướng mở rộng hơn, trao quyền thực chất hơn cho TP.HCM và tính ổn định, dự đoán của chính sách là yếu tố then chốt trong thu hút nhà đầu tư chiến lược", ông Nguyễn Thanh Nghị nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Thanh Nghị, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương. Ảnh: Quang Phúc/SGGP.

Nhìn lại bức tranh kinh tế TP.HCM hiện nay, khi những động lực cũ đã dần tới giới hạn và các vấn đề đô thị như tắc nghẽn giao thông, ngập úng vẫn là thách thức lớn, những ý kiến đóng góp tại hội thảo mang ý nghĩa vô cùng thiết thực và cấp bách. Việc định vị lại nhà đầu tư chiến lược như những "đối tác kiến tạo phát triển" và mạnh dạn áp dụng các mô hình thử nghiệm (sandbox) cho thấy một tư duy quản trị mới, đầy cởi mở và cầu thị.

Khép lại hội thảo, ông Nguyễn Thanh Nghị nêu rõ: "Các bài trình bày, ý kiến phát biểu của các đại biểu sẽ được Ban Tổ chức tổng hợp để xây dựng báo cáo kiến nghị gửi các cấp có thẩm quyền, góp phần vào quá trình ban hành Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 98/2023/QH15".

Đây chính là cơ sở vững chắc để kỳ vọng vào một "cú hích" thể chế mạnh mẽ, đưa TP.HCM trở lại đường đua với vị thế của một siêu đô thị cạnh tranh tầm cỡ khu vực và quốc tế.

Nguyễn Bảo