Xây dựng nguyên tắc nhằm tránh lợi dụng chính sách phục hồi nhân văn để trục lợi

Các đại biểu tham dự Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 8, sáng 30/9.

Băn khoăn về tên gọi và gánh nặng chi phí phá sản

Phát biểu góp ý tại Hội nghị, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (Đoàn Ninh Bình) đánh giá cao dự thảo luật lần này khi đã sửa đổi một cách toàn diện, khắc phục được nhiều hạn chế, bất cập, mang tính chất đột phá. Đại biểu tin tưởng dự thảo sẽ giải quyết cơ bản tình trạng doanh nghiệp, hợp tác xã mất khả năng thanh toán, tái sinh những doanh nghiệp còn khả năng phục hồi, từ đó góp phần làm cho môi trường kinh doanh phát triển lành mạnh hơn.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa phát biểu góp ý tại Hội nghị.

Tuy nhiên, đại biểu Phương Hoa bày tỏ sự băn khoăn lớn nhất là về đề xuất thay đổi tên luật từ "Luật Phá sản" thành "Luật Phục hồi, Phá sản". Đại biểu đề nghị nên giữ nguyên tên gọi "Luật Phá sản". Đại biểu lập luận rằng Luật Phá sản 2014 đã có quy định về thủ tục phục hồi hoạt động kinh doanh, và việc xây dựng phương án phục hồi là điều doanh nghiệp phải làm trước khi nộp đơn phá sản; do đó, việc thay đổi thứ tự thủ tục không nhất thiết phải thay đổi tên luật.

Theo đại biểu, việc dẫn chứng xu thế thế giới chưa đủ thuyết phục khi chỉ nêu hai nước có tên gọi tương tự (Hàn Quốc và Ai Cập), trong khi nhiều nước khác vẫn giữ tên "Luật Phá sản". Hơn nữa, việc thay đổi tên sẽ dẫn đến lãng phí vì phải thay đổi hàng loạt luật và văn bản quy phạm pháp luật liên quan.

Về chi phí phục hồi phá sản và tạm ứng chi phí (Điều 20), đại biểu Phương Hoa đồng ý với quan điểm sử dụng ngân sách nhà nước để chi trả trong trường hợp doanh nghiệp không còn tài sản, chủ yếu liên quan đến người lao động và công đoàn. Tuy nhiên, đại biểu yêu cầu cơ quan soạn thảo phân tích và cung cấp thêm thông tin để Quốc hội có cơ sở thảo luận.

Cụ thể, cần làm rõ: Dự kiến số lượng đơn yêu cầu thủ tục phá sản sẽ tăng và chi phí chi trả từ ngân sách nhà nước sẽ tăng lên như thế nào? Ngân sách nhà nước có phù hợp để bảo đảm chi phí rất lớn cho quản tài viên và thẩm phán trong các vụ việc phức tạp không?

Cùng với đó, cần có số liệu về số vụ việc bị đình trệ do vướng chi phí từ năm 2014 đến nay, mức chi phí bình quân cho một vụ việc, và dự toán nguồn ngân sách; làm rõ khái niệm "doanh nghiệp, hợp tác xã không còn tài sản" để hạn chế việc ngân sách nhà nước bảo đảm chi trả trong những trường hợp nhất định (ví dụ: tài sản là quyền đòi nợ không tiến hành khởi kiện, tài sản có tranh chấp, hoặc nợ không thu hồi được).

Phải có tiêu chí cụ thể để tránh áp dụng tùy tiện

Phát biểu góp ý tại Hội nghị, đại biểu Thạnh Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) đánh giá cao những điểm tiến bộ của dự thảo luật, đặc biệt là việc bổ sung thủ tục phục hồi, thủ tục rút gọn và cơ chế giải quyết trên môi trường điện tử. Tuy nhiên, đại biểu đã chỉ ra nhiều điểm chưa đồng bộ hoặc còn quá khái quát, thiếu tiêu chí cụ thể.

Đại biểu Thạnh Phước Bình phát biểu góp ý tại Hội nghị.

Theo đó, về phạm vi điều chỉnh, theo đại biểu, việc loại trừ tổ chức tín dụng và doanh nghiệp bảo hiểm khỏi phạm vi phục hồi (Điều 2) có thể dẫn đến thiếu đồng bộ với Luật Các tổ chức tín dụng và Luật Kinh doanh bảo hiểm. Đại biểu đề xuất bổ sung nguyên tắc phối hợp giữa các luật.

Về chính sách Nhà nước (Điều 4), theo đại biểu, các quy định hỗ trợ về thuế, tín dụng, tài chính, đất đai còn quá khái quát. Cần phải có tiêu chí cụ thể để tránh áp dụng tùy tiện hoặc bị lợi dụng, đồng thời xác định rõ đối tượng được hỗ trợ (doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã), thời hạn và cơ quan chịu trách nhiệm giám sát.

Về xác định nguy cơ mất khả năng thanh toán (Điều 5), theo đại biểu, cách xác định doanh nghiệp không trả được nợ đến hạn trong 6 tháng là quá cứng nhắc. Đại biểu đề nghị bổ sung các căn cứ khác như chỉ số tài chính, báo cáo kiểm toán để việc xác định tình trạng doanh nghiệp linh hoạt hơn.

Về thẩm quyền và phối hợp Tòa án, theo đại biểu, Dự thảo thiếu quy định về cơ chế phối hợp giữa Tòa án, cơ quan thi hành án dân sự, cơ quan thuế và cơ quan bảo hiểm xã hội, vốn là khâu dễ phát sinh chồng chéo. Đại biểu đề nghị bổ sung một khoản riêng quy định trách nhiệm phối hợp liên ngành.

Về Quản tài viên, để khắc phục vấn đề cơ chế độc lập và tài chính chưa được bảo đảm, đại biểu Thạnh Phước Bình đề nghị quy định rõ cơ chế chỉ định luân phiên hoặc ngẫu nhiên từ danh sách quốc gia để tránh lợi ích nhóm, đồng thời bổ sung Quỹ tạm ứng chi phí phá sản từ ngân sách nhà nước.

Về Hội nghị chủ nợ (Điều 33, 34), tỉ lệ nghị quyết chỉ có hiệu lực khi đạt 65% tổng số nợ đồng ý là quá cao, đại biểu đề nghị cho phép biểu quyết bằng văn bản hoặc trực tuyến, và nên xem xét giảm tỷ lệ xuống còn khoảng 50% đến 60%.

Về Trách nhiệm nộp đơn, theo đại biểu, mặc dù dự thảo bổ sung trách nhiệm nộp đơn của cơ quan thuế và cơ quan bảo hiểm xã hội là tiến bộ, nhưng lại thiếu chế tài đối với các cơ quan này nếu chậm trễ hoặc không thực hiện, gây thiệt hại.

Sẽ xây dựng nguyên tắc để tránh trường hợp lợi dụng chính sách phục hồi nhân văn để trục lợi

Sau khi lắng nghe các ý kiến sâu sắc từ các đại biểu Quốc hội về dự thảo Luật Phá sản sửa đổi, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến đã phát biểu tiếp thu, giải trình và làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Văn Tiến phát biểu tiếp thu, giải trình và làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.

Theo đó, về tên gọi "Luật Phục hồi, Phá sản", Tòa án nhân dân (TAND) tối cao đề nghị giữ nguyên tên gọi này. Lý do chính là vì tâm lý "ngại phá sản" của doanh nghiệp Việt Nam và xã hội. Việc bổ sung "Phục hồi" nhằm khuyến khích doanh nghiệp tái sinh, tái cơ cấu, tạo ra môi trường kinh doanh lành mạnh. Phó Chánh án cho biết cơ quan thẩm tra và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản đã nhất trí với đề xuất này.

Về chi phí tạm ứng phá sản, TAND tối cao thừa nhận đây là một trong những tiền đề làm chậm giải quyết phá sản trên thực tế. TAND đồng ý dùng ngân sách nhà nước để ứng trước chi phí giải quyết kịp thời cho các vụ phá sản mà doanh nghiệp không còn tiền hoạt động. Đồng thời, cam kết rằng sau khi giải quyết và bán được tài sản, khoản tiền thu hồi được sẽ được ưu tiên hoàn trả ngay vào ngân sách nhà nước. TAND tối cao cũng tiếp thu ý kiến dự báo ngân sách cần thiết cho hoạt động này.

Các đại biểu tham dự Hội nghị.

Về thủ tục giải quyết trên môi trường điện tử, Phó Chánh án khẳng định việc thiết kế quy trình từ nộp đơn đến kết thúc giải quyết sẽ chủ yếu thực hiện trên nền tảng điện tử, theo đúng tinh thần Nghị quyết 68. TAND tối cao cũng tiếp thu và sẽ tiếp tục nghiên cứu việc lập Cổng thông tin điện tử quốc gia về phá sản.

Về cơ chế phối hợp liên ngành, để giải quyết vụ việc nhanh chóng, TAND tối cao nhận định sự phối hợp giữa Tòa án với Chính phủ, chính quyền và các cơ quan liên quan là giải pháp căn cơ. Cơ chế phối hợp đã được thiết kế tại nhiều điều khoản trong dự thảo (Điều 7, 12, 13, 15, 27, 40, 65).

Về tỷ lệ biểu quyết Hội nghị Chủ nợ, TAND tối cao sẽ tiếp tục nghiên cứu, cân nhắc giữa việc giữ tỷ lệ 65% hay hạ thấp xuống từ 51% đến 65%. Dự thảo đã bổ sung quy định về Hội nghị Chủ nợ trực tuyến nhằm tiết kiệm thời gian và tăng hiệu quả giải quyết.

Về chính sách hỗ trợ nhà nước (Điều 4), TAND tối cao sẽ tiếp thu và nghiên cứu thêm các nguyên tắc, tiêu chí, đối tượng hỗ trợ và cơ quan giám sát. TAND tối cao khẳng định xây dựng nguyên tắc tránh trường hợp lợi dụng chính sách phục hồi nhân văn để trục lợi, trốn tránh trách nhiệm hoặc nghĩa vụ trả nợ.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh kết luận nội dung thảo luận.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh ghi nhận và đánh giá cao tinh thần trách nhiệm, sự tham gia đầy đủ và đóng góp các ý kiến mang tính xây dựng cao, quan điểm rõ ràng, lập luận sâu sắc và toàn diện của các vị đại biểu Quốc hội chuyên trách.

Phó Chủ tịch Quốc hội yê cầu cơ quan chủ trì soạn thảo cần khẩn trương phối hợp chặt chẽ với Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính (cơ quan thẩm tra) và các cơ quan liên quan tiếp thu tối đa, giải trình đầy đủ ý kiến của đại biểu Quốc hội tại phiên họp, cũng như rà soát các vấn đề về mặt kỹ thuật để hoàn thiện dự thảo luật theo quy định để trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 10 sắp tới.

Vũ Cảnh