Xây dựng nông thôn mới: Gỡ từng chỉ tiêu khó

Yêu cầu cao

Theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM giai đoạn 2021-2025, các địa phương được công nhận đạt chuẩn NTM khi hoàn thành 19 tiêu chí, 56 chỉ tiêu (tăng 7 chỉ tiêu so với giai đoạn 2016-2020); đối với xã NTM nâng cao cần đạt 19 tiêu chí, 75 chỉ tiêu (tăng 26 chỉ tiêu so với giai đoạn 2016-2020). Mức độ đạt chuẩn các tiêu chí, chỉ tiêu cũng cao hơn giai đoạn trước. Ví như tiêu chí về thu nhập cần đạt từ 42 triệu đồng trở lên/người/năm; tiêu chí nghèo đa chiều quy định hộ nghèo ở nông thôn có thu nhập bình quân đầu người/tháng từ 1,5 triệu đồng trở xuống (quy định cũ là từ 700 nghìn đồng trở xuống); các tuyến đường giao thông được nâng cấp, mở rộng…

Người dân xã Tân Hiệp (Yên Thế) ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất nông nghiệp.

Điều này đáp ứng yêu cầu phát triển nông thôn ngày càng thực chất, bền vững, theo phương châm xây dựng NTM chỉ có điểm khởi đầu, không có điểm kết thúc. Tuy nhiên, khi thực hiện Chương trình xây dựng NTM theo Bộ tiêu chí giai đoạn 2021-2025, các địa phương gặp không ít khó khăn, thường vướng ở các tiêu chí: Giao thông; thủy lợi và phòng, chống thiên tai; môi trường và an toàn thực phẩm; cơ sở vật chất văn hóa; tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn; tiếp cận pháp luật; nghèo đa chiều; quốc phòng và an ninh.

Tìm hiểu tại xã Nghĩa Trung (thị xã Việt Yên), năm 2024 là năm thứ hai địa phương đăng ký về đích NTM nâng cao vì năm trước không đạt do không bảo đảm một chỉ tiêu trong tiêu chí quốc phòng và an ninh. Đây là tiêu chí “động” nên khó kiểm soát. Ngoài ra, trên địa bàn có kênh thủy lợi chảy từ nơi khác đến, còn tình trạng dồn ứ rác thải gây ô nhiễm môi trường, mất mỹ quan. Năm nay, thị xã Việt Yên chỉ đạo xã Nghĩa Trung khảo sát địa điểm để xây dựng hai bãi rác thải tập trung song địa phương vẫn chưa tìm được quỹ đất phù hợp.

Để đạt các chỉ tiêu của xã NTM, NTM nâng cao, kiểu mẫu cần nhiều nguồn lực. Bên cạnh nguồn ngân sách phân bổ từ T.Ư, tỉnh, huyện, các xã huy động nguồn thu khác, chủ yếu đến từ đấu giá quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, thời gian gần đây, các địa phương không chuyển đổi được mục đích sử dụng đất, thị trường bất động sản vùng nông thôn trầm lắng. Ngoài ra, tiêu chí văn hóa quy định ít nhất 70% thôn đạt chuẩn văn hóa và đạt chuẩn NTM; nhà văn hóa trung tâm của xã hoặc các thôn phải bố trí diện tích đủ lớn, khang trang, đầy đủ thiết chế văn hóa, lắp đặt các dụng cụ thể thao ngoài trời, có khu luyện tập và vui chơi riêng cho người già và trẻ em…

Qua đánh giá của Văn phòng Điều phối NTM tỉnh, đây là những nội dung khó hoàn thành đối với các xã miền núi như Vĩnh An, Đại Sơn (Sơn Động); Giáp Sơn, Nam Dương, Tân Sơn (Lục Ngạn); Tân Hiệp, Đồng Lạc (Yên Thế)…

Thực hiện thống nhất, đồng bộ

Năm 2024, huyện Yên Thế có hai xã Tân Hiệp, Đồng Hưu đăng ký về đích NTM; xã Đồng Lạc đăng ký về đích NTM nâng cao; xã An Thượng phấn đấu về đích xã NTM kiểu mẫu. Qua kiểm tra tiến độ công việc, Thường trực Huyện ủy Yên Thế kịp thời nắm bắt khó khăn tại các xã nói trên và chỉ đạo cả hệ thống chính trị vào cuộc để đưa các địa phương về đích đúng kế hoạch.

Ở xã Tân Hiệp, Đảng ủy, UBND xã xây dựng kế hoạch thực hiện các tiêu chí NTM ngay từ sớm, trong đó quan tâm thực hiện trước các nội dung cần ít hoặc không cần kinh phí như xây dựng chính quyền địa phương vững mạnh; tập thể cán bộ đoàn kết; vận động người dân tự nguyện hiến đất làm đường giao thông, nhà văn hóa. Khi được cấp trên phân bổ kinh phí, địa phương không mất thời gian giải phóng mặt bằng nên rút ngắn tiến độ xây dựng công trình. Thống kê từ năm 2021 đến nay, xã vận động 175 hộ tự nguyện hiến gần 8 nghìn m2 đất thổ cư, đất vườn đồi để mở rộng các tuyến đường trục xã; nay đường đã rộng đẹp, tạo thuận lợi cho người dân đi lại.

Với tinh thần quyết tâm về đích NTM nâng cao trong năm nay, Đảng ủy, UBND xã Nghĩa Trung đang tập trung thực hiện các phần việc cần nguồn lực lớn khi đã được phân bổ ngân sách từ cấp trên như cứng hóa kênh mương nội đồng; thay thế trạm biến áp, cột và dây điện cũ. Để tăng thu nhập cho người dân (mục tiêu năm 2024 là 55 triệu đồng/người/năm, tăng 4 triệu đồng so với năm 2023), UBND xã khuyến khích người dân trồng hoa, khoai tây, lạc, dưa các loại… cho thu nhập cao.

Cùng đó, địa phương quan tâm tuyên truyền vận động nhân dân tích cực giữ gìn vệ sinh môi trường, đóng góp ngày công chỉnh trang đường làng, ngõ xóm. Lực lượng công an vận động kinh phí lắp đặt 4 camera an ninh; phát huy sức mạnh toàn dân trong phòng, chống tội phạm; đến nay tình hình an ninh trật tự trên địa bàn cơ bản ổn định.

Bên cạnh sự vào cuộc tích cực của các cấp, ngành, địa phương, cơ chế chính sách cũng có nhiều thay đổi theo hướng tích cực. Ngày 1/3/2024, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 211/QĐ-TTg sửa đổi một số tiêu chí, chỉ tiêu của Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM, xã NTM nâng cao, huyện NTM, huyện NTM nâng cao giai đoạn 2021-2025; bổ sung tiêu chí huyện NTM đặc thù, không có đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2021-2025.

Theo đó, nhiều tiêu chí, chỉ tiêu được thay đổi nội hàm và cách diễn đạt nhằm tạo thuận lợi cho các địa phương; phù hợp với các văn bản, quy định mới ban hành. Cụ thể là sửa đổi 4 chỉ tiêu thuộc 4 tiêu chí xã NTM; 16 chỉ tiêu thuộc 9 tiêu chí xã NTM nâng cao; sửa đổi 6 chỉ tiêu của 5 tiêu chí huyện NTM; sửa đổi 5 chỉ tiêu thuộc 5 tiêu chí huyện NTM nâng cao.

Dẫn chứng cụ thể đối với xã NTM, nếu như quyết định cũ quy định tiêu chí tỷ lệ dân số có sổ khám chữa bệnh điện tử lớn hơn hoặc bằng 60% thì nay được sửa đổi là xã triển khai thực hiện sổ khám chữa bệnh điện tử được đánh giá đạt; xã có hợp tác xã hoạt động hiệu quả nay được sửa đổi là xã có hợp tác xã, tổ hợp tác hoạt động hiệu quả, có hợp đồng hợp tác, tiêu thụ sản phẩm chủ lực của địa phương…

Một số chỉ tiêu theo vùng do UBND tỉnh quy định cụ thể cũng được điều chỉnh phù hợp, kịp thời nhằm tạo thuận lợi cho cơ sở. Mới đây, UBND tỉnh Bắc Giang ban hành Quyết định số 503 ngày 28/5/2024 quy định một số tiêu chí, chỉ tiêu xã NTM nâng cao, huyện NTM, huyện NTM nâng cao giai đoạn 2024-2025 trên địa bàn tỉnh. Qua đó, nhiều tiêu chí, chỉ tiêu được sửa đổi sát thực tiễn như tiêu chí tổ chức sản xuất và phát triển kinh tế nông thôn, môi trường, chất lượng môi trường sống. Hiện các sở, ngành, địa phương đang tích cực rà soát, ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện các tiêu chí, chỉ tiêu nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ.

Bài, ảnh: Mạc Yến