Xây dựng nông thôn Việt Nam thịnh vượng, bao trùm và bền vững

PV: Ông đánh giá như thế nào về chặng đường hợp tác hơn 3 thập kỷ qua giữa IFAD và Việt Nam?

TS. Indran A. Naidoo: Hơn 3 thập kỷ qua, IFAD, đã hợp tác chặt chẽ với Việt Nam thông qua nhiều dự án đa dạng. Trong giai đoạn 2012 - 2024, IFAD đã tài trợ 500 triệu USD cho các dự án tại Việt Nam, giúp hàng trăm nghìn người dân nông thôn cải thiện sinh kế, củng cố hệ thống lương thực, mở rộng cơ hội thị trường cho nông dân và thúc đẩy các sáng kiến đổi mới được nhân rộng trên toàn quốc.

TS Indran

Kết quả đánh giá độc lập cho thấy, đầu tư của IFAD đã tạo ra tác động lâu dài đối với sinh kế nông thôn, giúp nông dân, quy mô nhỏ nâng cao năng suất, đa dạng hóa sinh kế và tăng khả năng chống chịu trước biến động khí hậu và thị trường.

Đặc biệt tại khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long, những thay đổi tích cực này được thể hiện rất rõ rệt khi các hộ gia đình, nông dân sản xuất nhỏ và dễ bị tổn thương trong biến đổi khí hậu đã có năng lực thích ứng tốt hơn nhiều so với trước đây. Các hoạt động sản xuất của họ đã thích ứng hơn với những thay đổi thời tiết như hạn mặn, lượng mưa thay đổi, biết sử dụng những ứng dụng trên điện thoại thông minh, hệ thống về cảnh báo sớm, dự báo thời tiết để đưa ra những hoạt động liên quan đến quản lý cây trồng và thời vụ một cách phù hợp, hiệu quả.

Chúng tôi cũng đã đến thăm một số mô hình trồng dừa và ấn tượng với cách mà người nông dân thích ứng và kinh doanh. Không chỉ có trái dừa tươi mà họ còn chế biến ra rất nhiều các sản phẩm khác và tất cả những phế phẩm, phụ phẩm như xơ dừa, vỏ dừa, cho đến thân dừa thậm chí là đọt dừa đều có thể chế biến thành những sản phẩm hữu ích và có một thị trường phát triển rất mạnh mẽ...

Điều này là minh chứng cho thấy rõ việc xây dựng chương trình chiến lược hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và IFAD là hiệu quả, đồng thời cũng thể hiện tất cả những định hướng chính sách của Chính phủ tại các chương trình dự án của IFAD được triển khai một cách hiệu quả và thiết thực ở các địa phương, mang lại những cái tác động cụ thể, rõ rệt đối với các đối tượng thụ hưởng của dự án.

Những phát hiện từ báo cáo đánh giá của chúng tôi, cùng thực tế tại khu vực Mê kông cho thấy mô hình phát triển nông thôn do địa phương làm chủ, thích ứng với khí hậu và bao trùm của Việt Nam có thể là hình mẫu cho các quốc gia khác đang hướng tới tăng trưởng bền vững.

Đoàn chuyên gia IFAD thăm một cơ sở sản xuất và chế biến các sản phẩm từ dừa tại Đồng bằng sông Cửu Long. Ảnh: IFAD

PV: Đâu là yếu tố làm nên sự thành công này, thưa ông?

TS. Indran A. Naidoo: Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cũng như việc triển khai phối hợp chặt chẽ với cấp địa phương là một trong những yếu tố thúc đẩy thành công. Một trong những điểm rất quan trọng nữa là chúng tôi đã huy động các đội ngũ chuyên gia, tư vấn là người địa phương, am hiểu về bối cảnh của địa phương cụ thể đó nên công tác triển khai thực tế và làm việc với đồng bào, các nhóm hưởng lợi ở địa phương được diễn ra một cách hiệu quả và suôn sẻ, đem lại kết quả tích cực.

PV: Được biết, IFAD cùng Bộ Tài chính đang xây dựng một Chiến lược quốc gia mới (COSOP 2026 - 2030). Xin ông cho biết những ưu tiên của IFAD trong giai đoạn hợp tác sắp tới tại Việt Nam?

TS. Indran A. Naidoo: Việt Nam và IFAD cùng chia sẻ một tầm nhìn chung, đó là xây dựng một khu vực nông thôn thịnh vượng, bao trùm và bền vững, nơi không ai bị bỏ lại phía sau. Giai đoạn tiếp theo sẽ tập trung nhân rộng các mô hình hiệu quả - bao gồm thích ứng khí hậu, chuyển đổi số và phát triển chuỗi giá trị bao trùm, đồng thời tiếp tục đặt phụ nữ, thanh niên và đồng bào dân tộc thiểu số ở vị trí trung tâm của quá trình thay đổi.

Chúng tôi đã vận hành ở trên 100 quốc gia và cách tiếp cận của chúng tôi cũng rất tương đồng với Chính phủ Việt Nam. Chúng tôi sẽ tiếp tục tập trung và hỗ trợ các nhóm yêu thế nhất, nhóm nghèo nhất, nhóm ở các cộng đồng sâu vùng xa và khó tiếp cận, đặc biệt các nhóm dễ bị tổn thương như phụ nữ, người dân tộc thiểu số. Đây cũng là một trong những định hướng rất phù hợp của Chính phủ Việt Nam. Hợp tác giữa Việt Nam và IFAD trong giai đoạn 2012 và 2019 cũng đã tập trung đến các khía cạnh này và đã có những kết quả cụ thể. Tuy nhiên trong giai đoạn tới, đây cũng sẽ là một trong những mục tiêu trong định hướng IFAD tiếp tục phát huy.

Rất hy vọng với những phát hiện từ các khuyến nghị và đánh giá vừa qua, chúng tôi sẽ tìm ra các cách tiếp cận phù hợp hơn và giải quyết những thách thức về khoảng cách địa lý, về khác biệt, về văn hóa, cũng như các rào cản với nhóm đối tượng này để hỗ trợ họ tham gia vào một tiến trình kinh tế năng động và bao trùm hơn. Tôi hy vọng trong các đoạn đánh giá tiếp theo, trong các giai đoạn mới từ 8 đến 10 năm nữa, chúng ta cũng sẽ nhận được những kết quả tích cực hơn.

Trong 2 thập kỷ vừa qua, các hoạt động, dự án triển khai của IFAD tại các tỉnh của Việt Nam đạt được những kết quả rất tích cực và đó là minh chứng cho việc kết hợp các bằng chứng, kinh nghiệm, kiến thức cấp quốc tế để cho việc triển khai thực hiện ở Việt Nam được phù hợp hơn. Văn phòng của IFAD khu vực đã được xây dựng gần Việt Nam nên việc huy động các nguồn lực quốc tế, kinh nghiệm quốc tế này cũng sẽ phù hợp hơn và sẽ hiệu quả hơn cho Việt Nam. Châu Á là khu vực chiếm phần lớn danh mục đầu tư của IFAD trên toàn cầu. Châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng là một trong những khu vực ưu tiên của chúng tôi.

PV: Xin cảm ơn ông!

Hà My