Xây dựng thôn thông minh: Ứng dụng hiệu quả công nghệ mới

Một số tiêu chí đạt thấp

Theo quy định của UBND tỉnh, xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu giai đoạn 2022-2025 cần bảo đảm nhiều tiêu chí, chỉ tiêu; trong đó có chỉ tiêu xây dựng ít nhất một mô hình thôn thông minh. Cụ thể là bảo đảm tỷ lệ người dân sử dụng định danh điện tử lớn hơn hoặc bằng 25% trong tổng số nhân khẩu đủ độ tuổi theo quy định; có mô hình sản xuất ứng dụng quản lý nông nghiệp thông minh hoặc mô hình triển khai các ứng dụng giao dịch trực tuyến trên các sàn điện tử.

Người dân thôn Nội Quan, xã Mai Trung (Hiệp Hòa) sử dụng mạ khay, máy cấy trong vụ chiêm xuân 2025.

Trong năm 2025, toàn tỉnh có 4 xã đăng ký về đích nông thôn mới kiểu mẫu gồm: Mai Trung, Đông Lỗ, Hợp Thịnh (Hiệp Hòa); Hương Mai (thị xã Việt Yên). Các xã này đều lựa chọn thôn để thực hiện mô hình thôn thông minh. Về cơ bản, tỷ lệ người dân sử dụng định danh điện tử ở các thôn vượt chỉ tiêu đề ra. Khó thực hiện nhất vẫn là nội dung sản xuất nông nghiệp công nghệ cao và chuyển đổi số.

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường, toàn tỉnh hiện có 6/10 đơn vị cấp huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới; 119/143 xã đạt chuẩn nông thôn mới; 53/119 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; 13/119 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu (mỗi xã có ít nhất một mô hình thôn thông minh).

Xã Hương Mai về đích nông thôn mới nâng cao năm 2021, để đạt xã về đích nông thôn mới kiểu mẫu, địa phương lựa chọn thôn Tam Hợp xây dựng mô hình thôn thông minh. Ông Diêm Công Liên, Bí thư Chi bộ thôn cho biết, người dân trong thôn chủ yếu làm nông nghiệp quy mô nhỏ, đất canh tác manh mún nên khó thực hiện tiêu chí có mô hình sản xuất công nghệ cao. Để đạt tiêu chí này, thôn vận động, tuyên truyền hộ gia đình anh Nguyễn Khắc Mạnh tham gia Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) với sản phẩm rượu men lá. Tuy nhiên, do vốn ít, chủ thể chưa đầu tư thỏa đáng cho in ấn bao bì, tem nhãn nên mất nhiều thời gian hoàn thiện hồ sơ.

Các thôn Nội Quan, xã Mai Trung; Khoát, xã Đông Lỗ; Trung Tâm, xã Hợp Thịnh cũng đang thực hiện các nội dung về thôn thông minh. Thời điểm này, việc chuẩn bị sắp xếp đơn vị hành chính cũng ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ, việc bố trí kinh phí thực hiện mô hình. Bên cạnh đó, hầu hết các thôn đã và đang phấn đấu trở thành thôn thông minh đều chưa phát huy được sản phẩm thế mạnh, đặc trưng của địa phương. Nhiều sản phẩm OCOP chưa được chủ thể quan tâm giới thiệu, quảng bá trên sàn điện tử trong khi đây là kênh tiêu thụ hiệu quả.

Phát huy vai trò của người dân

Khắc phục những tiêu chí khó trong xây dựng thôn thông minh, các huyện, thị xã đã chỉ đạo phòng nông nghiệp và môi trường; phòng kinh tế - hạ tầng quan tâm hướng dẫn, hỗ trợ các đơn vị thực hiện các tiêu chí, chỉ tiêu liên quan. Cùng đó tích cực tuyên truyền, nhân rộng kinh nghiệm hay từ những địa phương đã xây dựng thôn thông minh trước đó.

Nhờ sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của cấp trên và đơn vị chuyên môn, vừa qua, thôn Tam Hợp, xã Hương Mai đã kiện toàn tiểu ban phát triển xây dựng nông thôn mới, tổ dân vận, tổ công nghệ số cộng đồng để vận động các hộ dân cài đặt định danh điện tử, xây dựng sản phẩm OCOP, phát triển mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao, giải quyết thủ tục hành chính bằng hình thức trực tuyến. Kết quả đến nay, tỷ lệ người dân trong thôn sử dụng định danh điện tử đạt gần 60%; thôn có một sản phẩm OCOP 3 sao là rượu men lá; người dân trong thôn quan tâm giải quyết thủ tục hành chính qua hình thức trực tuyến.

Cách làm ở thôn Nội Quan, xã Mai Trung là ban lãnh đạo thôn, các đảng viên đến từng ngõ, từng nhà vận động, tuyên truyền người dân ứng dụng chuyển đổi số trong các lĩnh vực đời sống. Thôn có 5 loa truyền thanh thông minh được phát sóng đều đặn. Các chính sách, chủ trương, nhiệm vụ chính trị được thông tin, truyền tải đến người dân thuận lợi hơn.

Ông Hoàng Văn Thành (70 tuổi) người dân địa phương cho biết: “Ban đầu tôi rất ngại học để sử dụng thiết bị công nghệ. Được cán bộ thôn kiên trì hướng dẫn, đến nay, tôi đã thành thạo việc trả tiền qua tài khoản ngân hàng và nhận thấy dịch vụ này rất tiện lợi, hữu ích”. Hiện trong thôn đã có nhiều hộ cấy lúa bằng máy cấy, mạ khay; sử dụng hệ thống tưới tiết kiệm. Các chủ thể xây dựng sản phẩm OCOP được tham gia các lớp tập huấn nên đã cơ bản hoàn thiện hồ sơ đánh giá công nhận sản phẩm. Dự kiến năm 2025, mỗi thôn xây dựng thôn thông minh được huyện Hiệp Hòa hỗ trợ 100 triệu đồng. Huyện tiếp tục duy trì sàn thương mại điện tử nhằm hỗ trợ quảng bá, tiêu thụ sản phẩm OCOP, đặc trưng.

Kinh nghiệm tại thôn Đồng Sen, xã Việt Lập (huyện Tân Yên-đã được công nhận là thôn thông minh) là có sự hướng dẫn, đồng hành của chính quyền cấp trên, cơ quan chuyên môn. Huyện, xã xác định các thôn thường gặp trở ngại trong việc hướng dẫn người dân hoàn thiện các thủ tục, giấy tờ liên quan; ứng dụng chuyển đổi số vào sản xuất. Vì vậy cần chú trọng “cầm tay chỉ việc” kết hợp đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng chính sách khuyến khích phát triển sản xuất đến các tổ chức, cá nhân.

Bắc Giang phấn đấu đến hết năm 2025 có ít nhất 15 mô hình thôn nông thôn mới thông minh. Theo đại diện Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh (Sở Nông nghiệp và Môi trường), việc xây dựng thôn thông minh đóng vai trò quan trọng, tạo tiền đề thực hiện các tiêu chí khác trong xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu. Để thực hiện tốt mô hình này, bên cạnh kinh phí hỗ trợ từ cấp trên, các địa phương cần tiếp tục phát huy nội lực, huy động nguồn vốn xã hội hóa.

Cấp ủy, chính quyền, Ủy ban MTTQ, ban, ngành, đoàn thể quan tâm hướng dẫn người dân tích cực thực hiện chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới và đời sống; hỗ trợ tái cơ cấu cây trồng, vật nuôi; ứng dụng công nghệ cao... Đồng thời khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế sẵn có; phát huy thế mạnh nổi bật; có lộ trình phù hợp để hoàn thành xây dựng thôn thông minh đúng thời gian, mục tiêu đề ra.

Mạc Yến