Xây dựng TP Hồ Chí Minh thành trung tâm đổi mới sáng tạo tầm vóc quốc tế : Đồng hành để doanh nghiệp khởi nghiệp bứt phá (Bài 1)

Gỡ rối để doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ bứt phá.

Bài 1: Đồng hành để doanh nghiệp khởi nghiệp bứt phá

Các chuyên gia đề xuất TP Hồ Chí Minh xây dựng cơ chế kết nối ba bên: nhà nước - doanh nghiệp - trường học, nhằm hỗ trợ startup tiếp cận nguồn lực tài chính, kỹ thuật và nhân lực, giúp phát triển bền vững và mở rộng ra thị trường quốc tế.

"Bệ đỡ" từ ý tưởng đến thị trường

Theo ông Nguyễn Ngọc Thanh Chung, Tổng thư ký Câu lạc bộ Doanh nhân Việt Nam - Hàn Quốc, hiện có tới hơn 20.000 doanh nghiệp khởi nghiệp trong nước đã từng hoạt động rồi phải đóng cửa. Nguyên nhân chính là phần lớn các startup còn thiếu kinh nghiệm, thiếu nguồn lực tài chính và kỹ năng quản trị. Họ phải tự xoay xở, mua sắm thiết bị, tự tìm hiểu quy trình sản xuất, trong khi chưa có kinh nghiệm về thị trường hay vận hành doanh nghiệp. Trong bối cảnh đó, rất khó để các doanh nghiệp non trẻ này tồn tại và phát triển, nhất là khi phải cạnh tranh với những doanh nghiệp đã có sẵn nền tảng, tiềm lực và kinh nghiệm.

“Chúng ta thấy một thực tế là rất nhiều sản phẩm khởi nghiệp, dù đã đạt giải thưởng tại các cuộc thi cấp trường hay cấp thành phố, nhưng chỉ một đến hai năm lại ‘bốc hơi’. Nhiều bạn trẻ khởi nghiệp chỉ vì nghe lời động viên, hướng dẫn của thầy cô hay bạn bè, rồi phải vay mượn đầu tư, mua sắm trang thiết bị. Khi dự án thất bại họ vừa mất tiền, vừa mất niềm tin và cần thời gian rất lâu để bắt đầu lại”, ông Chung nhấn mạnh.

Với cương vị khởi nghiệp, ông Nguyễn Trần Cường, đại diện Công ty cổ phần công nghệ số THD Việt Nam cho rằng, các startup còn gặp nhiều khó khăn trong quá trình tiếp cận và phát triển dự án. Nhiều bạn trẻ có ý tưởng tốt nhưng không biết bắt đầu từ đâu, tìm ai để được hướng dẫn hoặc kết nối, đặc biệt là trong những lĩnh vực mới.

Ông Nguyễn Trần Cường, đại diện Công ty cổ phần công nghệ số THD Việt Nam, bày tỏ trăn trở về cách các công ty khởi nghiệp tiếp cận sự hỗ trợ.

Ông thẳng thắn chia sẻ rằng, phần lớn các startup hiện nay phải tự phát triển dựa vào mối quan hệ cá nhân hoặc nhờ sự hỗ trợ từ những người quen biết trong hệ sinh thái, thay vì có một hệ thống hỗ trợ chính thức, rõ ràng và dễ tiếp cận. Điều này khiến quá trình phát triển của startup trở nên manh mún, thiếu định hướng và dễ bị đứt gãy.

Bên cạnh đó, ông Cường cũng nhận thấy, dù các cuộc thi khởi nghiệp được tổ chức rất nhiều, nhưng phần lớn bạn trẻ vẫn thiếu tự tin để bắt tay vào làm thật. Nhiều người “có ý tưởng nhưng không dám làm, hoặc dám làm nhưng không biết làm như thế nào”. Ông đề xuất Thành phố và các đơn vị hỗ trợ khởi nghiệp nên xây dựng các chương trình hướng dẫn cụ thể, giúp startup biết cách biến ý tưởng thành sản phẩm thực tế, đồng thời mở rộng các kênh kết nối và tư vấn trực tiếp cho người khởi nghiệp ở từng giai đoạn.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Hưng, CEO Goads Media Technology cho rằng "startup phải dấn thân, chủ động còn các trung tâm hay cơ quan nhà nước là cánh tay đồng hành, không thể làm thay. Khi cả hai cùng chủ động, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của thành phố mới thật sự bền vững và hiệu quả”.

PGS.TS Vũ Ngọc Anh, Giảng viên trường Đại học Bách Khoa (ĐHQG TP Hồ Chí Minh) khẳng định, các trung tâm khởi nghiệp tại trường đại học hiện nay đã có nhiều nỗ lực trong hỗ trợ sinh viên phát triển ý tưởng, nhưng còn thiếu mạng lưới liên kết và cơ chế tài chính ổn định để đồng hành cùng startup sau giai đoạn “thai nghén” ý tưởng.

“Các trường đại học hiện nay rất lúng túng trong việc biến kết quả nghiên cứu thành sản phẩm thương mại. Trung tâm khởi nghiệp đổi mới sáng tạo TP Hồ Chí Minh (SIHUB) cần trở thành cầu nối giữa nhà khoa học và doanh nghiệp, giúp phản biện, hoàn thiện và đưa sản phẩm ra thị trường”, PGS.TS Vũ Ngọc Anh đề xuất.

Liên kết cùng phát triển

Theo nhiều chuyên gia, TP Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể tổ chức, sắp xếp lại hệ sinh thái khởi nghiệp nếu biết cách xây dựng một mạng lưới phối hợp giữa các doanh nghiệp, sở ngành và trung tâm hỗ trợ. Khi có sự điều phối của Sở Khoa học và Công nghệ sẽ tạo ra một cơ chế vận hành đồng bộ và hiệu quả hơn. Khi đó, Sở không chỉ đóng vai trò hoạch định chính sách hay hỗ trợ không gian làm việc, mà còn trở thành đơn vị kết nối nguồn lực, giúp startup tiếp cận được sự hỗ trợ cụ thể về tài chính, kỹ thuật và nhân lực.

Với góc nhìn của doanh nghiệp khởi nghiệp, ông Nguyễn Văn Hưng, CEO Goads Media Technology cho biết, mỗi startup trải qua nhiều giai đoạn phát triển khác nhau, vì vậy chính sách hỗ trợ của Thành phố cũng cần được thiết kế theo từng giai đoạn cụ thể.

Ông Nguyễn Văn Hưng, CEO Goads Media Technology chia sẻ kinh nghiệm thực tế của mình.

Ông Hưng đề xuất, ở giai đoạn hình thành ý tưởng và hoàn thiện sản phẩm, các startup cần được hỗ trợ bởi các trung tâm khởi nghiệp trong trường đại học, viện nghiên cứu hoặc khu công nghệ cao, nơi có điều kiện thuận lợi về hạ tầng, thiết bị và chuyên môn khoa học.

Khi bước sang giai đoạn thương mại hóa và mở rộng thị trường, việc hỗ trợ cần được nâng lên cấp thành phố hoặc quốc gia thông qua các trung tâm đổi mới sáng tạo có khả năng kết nối quỹ đầu tư, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế và các nguồn lực tài chính - công nghệ, giúp startup phát triển bền vững và vươn ra thị trường rộng lớn hơn.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Ngọc Thanh Chung dẫn chứng, hiện nay tại Khu Công nghệ cao TP Hồ Chí Minh và Trung tâm Nghiên cứu năng lượng của Thành phố đã hình thành một số cơ sở vật chất và đội ngũ chuyên gia có năng lực. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp sẵn sàng tham gia hỗ trợ khởi nghiệp nhưng lại thiếu “chất kết dính”, vì vậy cần có sự kết nối các đơn vị để hình thành một chuỗi liên kết chặt chẽ thay vì để mỗi nơi hoạt động riêng lẻ.

“Thực tế cho thấy, nếu mỗi đơn vị chỉ làm phần việc của mình, Trung tâm khởi nghiệp làm theo cách riêng, Khu công nghệ cao làm theo cách khác thì nguồn lực sẽ bị phân tán, trong khi chúng ta vốn đã yếu và thiếu. Việc liên kết, hợp tác sẽ giúp tạo nên sức mạnh tổng hợp, khai thác tốt hơn nguồn nhân lực sáng tạo trẻ”, ông Chung nhấn mạnh.

Ông Nguyễn Ngọc Thanh Chung, Tổng thư ký Câu lạc bộ Doanh nhân Việt Nam - Hàn Quốc, chia sẻ bài học kinh nghiệm từ nước bạn.

Theo ông Chung, cần mô hình hợp tác “ba nhà”: Nhà nước - Doanh nghiệp - Trường học. Cụ thể, Sở Khoa học và Công nghệ có thể kết nối với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn trong nước và quốc tế để cùng hỗ trợ các dự án khởi nghiệp tiềm năng. Ví dụ, đối với sản phẩm thuộc lĩnh vực nông nghiệp, cơ khí hay công nghệ thông tin, các startup có thể được kết nối với những doanh nghiệp như FPT để cùng nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa sản phẩm

Tương tự, PGS.TS Vũ Ngọc Anh, Giảng viên Trường Đại học Bách Khoa (ĐHQG TP Hồ Chí Minh) nhận định, sự kết nối với khu vực tư nhân là chìa khóa để phát triển. “Doanh nghiệp tư nhân có lợi nhuận thì họ sẽ tự động đầu tư. Nếu Nhà nước có thể chia sẻ chi phí thử nghiệm, đặt hàng sản phẩm hoặc hỗ trợ đầu ra, doanh nghiệp sẽ sẵn sàng hợp tác với startup. Đây là mô hình mà Trung Quốc và nhiều quốc gia đã làm rất hiệu quả", PGS.TS Vũ Ngọc Anh cho biết.

Bài 2: Hướng tới vị thế đầu tàu đổi mới sáng tạo Đông Nam Á

Bài, ảnh: Huyền Trân/Báo Tin tức và Dân tộc