Xe buýt Thủ đô:Chuyển mình để phục vụ nhiều đối tượng hơn

Thực tế này cho thấy, chất lượng dịch vụ đóng vai trò then chốt trong việc thu hút người dân sử dụng phương tiện công cộng, kể cả những người có thu nhập cao.

Giúp người cao tuổi lên xuống xe buýt.

Không chỉ khách hàng truyền thống

Hơn 20 năm trước, những chuyến xe buýt đầu tiên sơn màu vàng - đỏ bắt đầu lăn bánh trên đường phố Thủ đô. Khi đó, hệ thống xe buýt mới chỉ hoạt động ở một số khu vực nội thành, với lượng hành khách còn khá khiêm tốn, chủ yếu là những người có nhiều thời gian rảnh và không phải di chuyển thường xuyên.

Dễ hiểu khi vào thời điểm ấy, xe buýt chưa thực sự mang lại sự tiện lợi: Thông tin lộ trình chỉ được dán tại các điểm đón trả khách, hành khách phải chờ xe theo lịch trình cố định. Nếu có sự cố hoặc tắc đường, người đi xe chỉ biết ngồi chờ một cách thụ động, hoàn toàn không có thông tin cập nhật.

Trải qua một quãng thời gian khá dài, lượng hành khách dần tăng lên nhưng phần lớn vẫn là học sinh, sinh viên, người cao tuổi; còn giới văn phòng, công sở thì vẫn ít sử dụng xe buýt. Trước thực trạng đó, Thành phố đã triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ xe buýt như mở rộng mạng lưới tuyến, ứng dụng công nghệ vào quản lý và vận hành. Nhờ đó, xe buýt ngày càng thu hút được nhiều nhóm hành khách đa dạng hơn so với trước đây. Đặc biệt, nhiều tuyến xe buýt hiện đại đã được đưa vào hoạt động, kết nối các khu đô thị mới, trung tâm thương mại, những nơi vốn khó tiếp cận do đối tượng cư dân chủ yếu là người có thu nhập cao, bận rộn và có xu hướng sử dụng phương tiện cá nhân, nhất là ô tô.

Anh Nguyễn Đức Nam, giảng viên Trường Cao đẳng nghề Bách khoa Hà Nội ở phường Bách Khoa (quận Hai Bà Trưng) chia sẻ: “Nhà tôi ở Bắc Ninh khá xa nơi tôi giảng dạy nhưng tôi vẫn lựa chọn xe buýt đi dạy học mỗi sáng. Buổi sáng lên xe buýt tôi có thể chợp mắt thêm một chút thay vì phải căng não chen lấn trong hàng ngàn phương tiện giao thông đông đúc”.

Thay đổi định kiến với xe buýt

Thực tế cho thấy, dù chất lượng dịch vụ xe buýt đã được nâng lên đáng kể, vẫn còn không ít người e ngại sử dụng phương tiện công cộng này do tâm lý cho rằng xe buýt chỉ dành cho người thu nhập thấp, người rảnh rỗi hoặc thiếu tính linh hoạt khi di chuyển. Tuy nhiên, trong điều kiện giao thông ổn định, việc đi xe buýt không hề thua kém phương tiện cá nhân về thời gian, lại giúp tiết kiệm chi phí, đặc biệt là chi phí gửi xe, một vấn đề đáng kể với người sử dụng ô tô.

Chị Nguyễn Thị Liên, cư dân phường Thanh Xuân Trung (quận Thanh Xuân), cho hay: “Trước đây tôi đi làm bằng ô tô cá nhân, nhưng việc gửi xe rất bất tiện, phí cao và hay bị tắc đường nên tôi bắt đầu cân nhắc chuyển sang đi xe buýt. Lúc đầu tôi hơi ngần ngại vì một số đồng nghiệp tưởng tôi gặp khó khăn tài chính nên mới bán ô tô. Nhưng thực tế, đi xe buýt lại rất thuận tiện. Dù phải chuyển hai tuyến, thời gian di chuyển không hề lâu hơn, tôi không phải lo lái xe, không lo gửi xe và đầu óc thư thái hơn rất nhiều. Làm việc cũng hiệu quả hơn”.

Còn chị Hồ Diệu Huyền, cán bộ một viện nghiên cứu tại quận Đống Đa, chia sẻ: “Nhà tôi ở huyện Thường Tín, cách cơ quan khoảng 25km, nên tôi lựa chọn xe buýt làm phương tiện đi lại hằng ngày vì sự an toàn và tiện lợi. Trước kia, tôi đi xe máy nhưng do tay lái yếu, lại thường xuyên phải di chuyển qua những đoạn đường bụi bặm, tôi cảm thấy không an toàn nên quyết định chuyển hẳn sang xe buýt”. Chị Huyền cũng cho biết, tại cơ quan chị đã hình thành những nhóm sử dụng vé tháng xe buýt; khi đăng ký theo nhóm, giá vé được ưu đãi, mang lại lợi ích thiết thực. Chị Huyền cho rằng, đây là một chính sách hay, tạo động lực cho người làm công sở sử dụng phương tiện công cộng, đồng thời góp phần giảm tải áp lực giao thông cho Thủ đô.

Thiết nghĩ, bên cạnh các biện pháp nâng cao chất lượng dịch vụ của cơ quan quản lý và các đơn vị vận hành, các cơ quan công sở, doanh nghiệp cũng cần khuyến khích và động viên cán bộ, nhân viên sử dụng xe buýt làm phương tiện đi làm. Thiết thực hơn, thay vì tặng quà, trao thưởng cho người lao động bằng xe máy, mũ bảo hiểm hay dầu nhớt, có thể chuyển sang việc tặng vé tháng xe buýt trong một năm, tặng ô hoặc giày thể thao để khuyến khích việc đi bộ. Đặc biệt, nếu có thể, các đơn vị cần đưa tiêu chí sử dụng xe buýt vào tiêu chí đánh giá người lao động, coi đây là một đóng góp nhỏ cho công tác xã hội, nhằm giảm thiểu tai nạn giao thông, ùn tắc và bảo vệ môi trường đô thị. Việc làm này không chỉ giúp giảm tải giao thông mà còn tạo ra một thói quen di chuyển văn minh, góp phần nâng cao chất lượng sống cho cộng đồng.

Không ngừng nâng cao chất lượng

Mặc dù đã đạt được nhiều bước tiến lớn trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ, Thành phố Hà Nội vẫn tiếp tục ưu tiên phát triển hệ thống giao thông công cộng, hướng tới mục tiêu xây dựng một hệ thống giao thông thông minh, hiện đại, trong đó giao thông công cộng đóng vai trò xương sống.

Mới đây, UBND thành phố Hà Nội đã phê duyệt “Đề án đánh giá tổng thể mạng lưới xe buýt, làm cơ sở đề xuất các giải pháp điều chỉnh và nâng cao chất lượng dịch vụ cũng như sản lượng vận tải hành khách công cộng trên địa bàn thành phố” (Quyết định số 2066/QĐ-UBND ngày 16-4-2025). Trong đó, việc cải tạo hạ tầng giao thông được xác định là một trong những nhóm giải pháp quan trọng được chú trọng đặc biệt. Đối với điểm dừng xe buýt, Thành phố sẽ tiến hành rà soát tổng thể nhằm điều chỉnh khoảng cách giữa các điểm dừng cho hợp lý, giảm thiểu quãng đường đi bộ của hành khách và bảo đảm tính liên thông trong toàn mạng lưới. Các điểm dừng sẽ được mã hóa, bổ sung và hoàn thiện thông tin nhằm phục vụ hiệu quả công tác quản lý trên nền tảng ứng dụng Timbus.vn. Đồng thời, hạ tầng tiếp cận cũng sẽ được cải thiện như nâng cấp hầm và cầu đi bộ, chỉnh trang vỉa hè, bổ sung sơn vạch sang đường để tăng tính an toàn và thuận tiện cho người đi bộ. Đáng chú ý, Thành phố sẽ cải tạo điểm trung chuyển Cầu Giấy trở thành mô hình điểm. Dự kiến nơi đây sẽ được lắp đặt bảng điện tử hiển thị lộ trình xe buýt theo thời gian thực, bố trí khu vực gửi xe cá nhân thuận tiện và hệ thống camera giám sát nhằm bảo đảm an toàn, tiện nghi cho hành khách.

Ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hành khách công cộng thành phố Hà Nội, cho biết: “Bên cạnh các biện pháp nâng cao chất lượng dịch vụ xe buýt của Thành phố và vận tải hành khách công cộng nói chung, chúng tôi cũng mong muốn người dân Thủ đô mở lòng đón nhận xe buýt hơn. Đặc biệt đối với những người chưa từng sử dụng xe buýt, hãy thử trải nghiệm một vài lần và so sánh với việc sử dụng xe cá nhân, từ đó tự quyết định xem có nên chọn xe buýt làm phương tiện đi lại thường xuyên hay không. Tôi cho rằng đây cũng là một hành động đẹp, thể hiện tình yêu với Thủ đô”.

Nguyễn Văn Công