Xem nhẹ an toàn của thanh thiếu niên, coi trọng lợi nhuận, Mark Zuckerberg khó cứu nổi Meta

Tháng 4/2019, David Ginsberg, giám đốc điều hành của Meta, đã gửi email cho sếp của mình là Mark Zuckerberg, đề xuất nghiên cứu hạn chế thói quen sử dụng bắt buộc trên Instagram và Facebook.

Trong email, Ginsberg lưu ý rằng công ty đang phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ về tác động của nền tảng lên đối tượng thanh thiếu niên, ông yêu cầu Zuckerberg tuyển thêm 24 kỹ sư, nhà nghiên cứu và một số nhân viên khác để giải quyết vấn đề.

Một tuần sau, Susan Li, hiện là giám đốc tài chính của công ty, thông báo với Ginsberg rằng dự án “không được tài trợ” vì hạn chế về nhân sự. Adam Mosseri, người đứng đầu Instagram, từ chối tài trợ cho dự án.

Câu chuyện trên được trích dẫn trong số hơn 10 vụ kiện được đệ trình kể từ năm ngoái bởi tổng chưởng lý của 45 tiểu bang và Quận Columbia. Họ cáo buộc Meta “gài bẫy” thanh thiếu niên và trẻ em trên Instagram và Facebook, đồng thời lừa dối công chúng về mối nguy hiểm tiềm ẩn. Bằng các phương pháp tiếp cận pháp lý, tổng chưởng lý đã buộc Meta phải có biện pháp tăng cường bảo vệ trẻ vị thành niên.

Một phân tích của New York Times về hồ sơ tòa án của các bang – bao gồm khoảng 1.400 trang tài liệu và thư từ của công ty được nộp làm bằng chứng bởi bang Tennessee – cho thấy Zuckerberg và các nhà lãnh đạo Meta khác liên tục xem nhẹ rủi ro đối với những người dùng trẻ tuổi. Hãng cũng không củng cố các biện pháp bảo vệ và thuê thêm nhân viên.

Trong các cuộc phỏng vấn, tổng chưởng lý của một số bang kiện Meta cho biết Mark Zuckerberg đã lãnh đạo công ty của mình thúc đẩy sự tham gia của người dùng và gây tổn hại đến trẻ vị thành niên.

Rául Torrez, tổng chưởng lý tiểu bang New Mexico cho biết: “Ông ấy cần được yêu cầu một cách rõ ràng và phải chịu trách nhiệm về những quyết định mà ông ấy đã đưa ra".

Các vụ kiện cấp tiểu bang chống lại Meta phản ánh mối lo ngại ngày càng tăng rằng thanh thiếu niên và trẻ em trên mạng xã hội có thể bị quấy rối, bắt nạt, bôi nhọ và xúi giục. Thứ Hai tuần trước, Tiến sĩ Vivek H. Murthy, cho biết các nền tảng ngày nay có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe giới trẻ.

Lời cảnh báo của ông có thể thúc đẩy Quốc hội thông qua Đạo luật An toàn Trực tuyến cho Trẻ em, một dự luật yêu cầu các công ty truyền thông xã hội tắt các tính năng dành cho trẻ vị thành niên, chẳng hạn như “tấn công” chúng bằng các thông báo qua điện thoại vốn có thể dẫn đến các hành vi “giống như nghiện”.

Đáp lại, Liza Crenshaw, phát ngôn viên của Meta, cho biết công ty cam kết mang lại hạnh phúc cho giới trẻ, thậm chí trang bị nhiều đội ngũ chuyên gia. Bà nói thêm rằng Meta cũng phát triển hơn 50 công cụ và tính năng an toàn cho thanh thiếu niên, bao gồm hạn chế nội dung không phù hợp với lứa tuổi và hạn chế thanh thiếu niên dưới 16 tuổi nhận tin nhắn trực tiếp từ những người mà họ không theo dõi.

Crenshaw nói: “Chúng tôi muốn trấn an mọi phụ huynh rằng chúng tôi luôn quan tâm đến lợi ích của họ, đồng thời giúp thanh thiếu niên có những trải nghiệm an toàn trực tuyến”. Bà nói thêm rằng các khiếu nại pháp lý của các bang đã “xác định sai công việc của chúng tôi bằng cách sử dụng các trích dẫn và các tài liệu có chọn lọc”.

Mary Rodee, một giáo viên tiểu học ở Canton, New York, có con trai là Riley Basford, 15 tuổi, bị người lạ tống tiền tình dục trên Facebook vào năm 2021, cho biết: “Họ nói rằng họ có những biện pháp bảo vệ an toàn, nhưng đó không phải là những biện pháp phù hợp”.

Meta từ lâu đã phải vật lộn để thu hút và giữ chân thanh thiếu niên, những người đóng vai trò cốt lõi trong chiến lược tăng trưởng của công ty.

Theo đơn khiếu nại của bang Tennessee, thanh thiếu niên chính là trọng tâm chính của Zuckerberg ngay từ năm 2016, khi công ty vẫn được biết đến với cái tên Facebook và sở hữu các ứng dụng như Instagram và WhatsApp. CEO Zuckerberg đã chỉ đạo các giám đốc điều hành tập trung thu hút thanh thiếu niên dành nhiều thời gian hơn trên các nền tảng của mình.

Tháng 1 năm 2018, một báo cáo ước tính rằng có 4 triệu trẻ em dưới 13 tuổi đang sử dụng Instagram, theo đơn kiện được 33 tiểu bang đệ trình lên tòa án liên bang.

Theo đơn khiếu nại, điều khoản sử dụng của Facebook và Instagram cấm người dùng dưới 13 tuổi. Tuy nhiên, quy trình đăng ký tài khoản lỏng lẻo lại khiến chúng dễ dàng khai gian về tuổi.

Các bang cáo buộc hoạt động của Meta đã vi phạm luật riêng tư trực tuyến của trẻ em, yêu cầu một số dịch vụ trực tuyến nhất định phải có sự đồng ý của phụ huynh trước khi thu thập dữ liệu cá nhân, như thông tin liên hệ, từ trẻ em dưới 13 tuổi.

Vào tháng 3 năm 2018, tờ Times đưa tin rằng công ty Cambridge Analytica đã bí mật thu thập dữ liệu cá nhân của hàng triệu người dùng Facebook. Câu chuyện đặt ra sự cấp bách trong việc đảm bảo bảo mật, bao gồm cả những hoạt động liên quan đến trẻ vị thành niên.

Vào cuối năm 2021, Frances Haugen, cựu nhân viên của Facebook, đã tiết lộ hàng nghìn trang tài liệu nội bộ cho thấy công ty coi trọng “lợi nhuận hơn an toàn”. Các nhà lập pháp đã tổ chức một buổi điều trần với Haugen, về việc tại sao lại có nhiều trẻ em có tài khoản như vậy.

Trong khi đó, các giám đốc điều hành của công ty biết rằng việc trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng Instagram đang là “hiện trạng”, theo đơn khiếu nại do các bang đệ trình. Trong một cuộc trò chuyện nội bộ vào tháng 11 năm 2021, ông Mosseri thừa nhận về những người dùng chưa đủ tuổi và cho biết kế hoạch “phục vụ trải nghiệm của họ” đã bị tạm dừng.

Trong tuyên bố của mình, Meta cho biết Instagram đã có sẵn các biện pháp để xóa các tài khoản chưa đủ tuổi vị thành niên khi công ty xác định được chúng. Meta cho biết họ đã thường xuyên xóa hàng trăm nghìn tài khoản không thể chứng minh được là có thể đáp ứng yêu cầu về độ tuổi của công ty.

Margaret Gould Stewart, khi đó là phó chủ tịch phụ trách thiết kế sản phẩm và đổi mới có trách nhiệm của Facebook, đã liên hệ với ông Zuckerberg. Trong email, cô lưu ý rằng với tư cách là mẹ của những cô con gái tuổi teen, mạng xã hội đang gây nhiều áp lực “mạnh mẽ” lên các cô gái coi trọng hình thể. Stewart sau đó đã tự nguyện rời khỏi Meta.

Ước tính khoảng 100.000 trẻ em sử dụng mạng xã hội Facebook và Instagram bị quấy rối tình dục mỗi ngày, theo tài liệu mà văn phòng Tổng chưởng lý bang New Mexico tập hợp từ các nhân viên Meta.

Trong số những người dùng dưới 16 tuổi, 26% cho biết họ đã có trải nghiệm tồi tệ. Hơn 20% cảm thấy tồi tệ hơn về bản thân sau khi xem bài đăng của người khác, trong khi 13% phải trải qua những hành vi tán tỉnh tình dục không mong muốn.

Ngày 5/12/2023, văn phòng Tổng chưởng lý tiểu bang New Mexico đã đệ đơn kiện, cáo buộc mạng xã hội của Meta tiếp tay cho những "kẻ xấu". Đại diện ông Rául Torrez cho rằng công ty này cho phép người lớn tìm kiếm, nhắn tin và tiếp cận người dùng là các thanh thiếu niên dễ bị tổn thương.

Phía Meta hiện vẫn bác bỏ các tuyên bố của vụ kiện, khẳng định điều đó không thể hiện chính xác những gì công ty đang làm.

Trước đó, Meta từng dính cáo buộc thu thập dữ liệu cá nhân của trẻ em, đồng thời vi phạm chính sách độ tuổi sử dụng. Đơn kiện đề cập đến việc Meta, công ty mẹ của Instagram và Facebook, thu thập thông tin hàng triệu người dùng dưới 13 tuổi và thiết kế giao diện “gây nghiện” cho các nền tảng truyền thông xã hội.

Nếu đúng là Meta biết đến sự tồn tại của hàng triệu tài khoản chưa phù hợp mà không ngăn chặn, công ty có thể sẽ phải đối diện với mức phạt lớn chưa từng thấy.

Phan Hoàng - NYTimes