Xem xét dẫn độ với tội danh có hình phạt từ 2 năm tù trở lên

Sáng 27/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội dành nhiều thời gian thảo luận về dự thảo Luật Dẫn độ.

Tham gia thảo luận, Đại tá Nguyễn Tâm Hùng (đoàn đại biểu Quốc hội TP HCM) nhấn mạnh: Đây là lần đầu tiên, hoạt động dẫn độ được điều chỉnh bởi một đạo luật độc lập, có tính khoa học, thay vì chỉ là một chương trong Luật Tương trợ tư pháp hiện hành. Việc này không chỉ bảo đảm tính chủ quyền pháp lý quốc gia mà còn khẳng định trách nhiệm quốc tế và năng lực luật hóa các cam kết quốc tế của Việt Nam.

Về các trường hợp có thể bị dẫn độ, dự thảo luật quy định dẫn độ với tội danh có hình phạt tù từ 1 năm trở lên, Đại tá Nguyễn Tâm Hùng cho rằng, mức định lượng này quá thấp, dễ dẫn đến mở rộng phạm vi dẫn độ, cả với các hành vi ít nghiêm trọng.

Do đó, ông đề nghị xem xét nâng ngưỡng hình phạt tối thiểu lên từ 2 năm tù trở lên, phù hợp với thông lệ của nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore.

“Việc này vừa bảo đảm hiệu quả hợp tác tư pháp, vừa tránh lãng phí nguồn lực hành chính cho các vụ việc nhỏ. Đồng thời thể hiện chính sách nhân đạo, chỉ dẫn độ đối với hành vi có tính nguy hiểm thật sự cho xã hội”, đại biểu Hùng nói.

Đối với các trường hợp từ chối dẫn độ, ông đề nghị xem xét bổ sung thêm căn cứ tình trạng sức khỏe đặc biệt hoặc bệnh hiểm nghèo của người bị yêu cầu dẫn độ để thể hiện chính sách nhân đạo, đồng thời phù hợp với thông lệ của Liên Hợp Quốc về quyền con người trong dẫn độ và tị nạn.

Về bảo đảm nguyên tắc đặc thù trong dẫn độ, dự thảo Luật quy định người bị dẫn độ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội khác ngoài tội danh yêu cầu dẫn độ.

Tán thành quy định này, song đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung trách nhiệm giám sát sau dẫn độ của cơ quan có thẩm quyền Việt Nam, cụ thể là Bộ Công an. “Nên quy định rõ trách nhiệm định kỳ theo dõi, báo cáo việc thực hiện cam kết không truy tố thêm tội khác của nước nhận dẫn độ, nhằm bảo vệ công dân và bảo đảm tính minh bạch trong hợp tác tư pháp quốc tế”, ông nói.

Đồng thời, đại biểu đề nghị giao Chính phủ sớm ban hành Nghị định về quản lý hồ sơ dẫn độ điện tử, bảo đảm vừa bảo mật quốc gia, an ninh quốc gia, vừa tương thích chuẩn dữ liệu của Interpol và ASEANAPOL.

“Đây là điểm mang tính đột phá chiến lược, đưa Việt Nam trở thành quốc gia tiên phong trong số hóa hoạt động tư pháp quốc tế”, đại biểu Hùng nêu ý kiến.

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (đoàn Khánh Hòa) cho rằng, dự thảo luật quy định dẫn độ là việc Việt Nam chuyển giao cho nước ngoài hoặc nước ngoài chuyển giao cho Việt Nam, người có hành vi phạm tội hoặc người bị kết án hình sự đang có mặt trên lãnh thổ nước mình để nước tiếp nhận truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc thi hành hình phạt đối với người đó.

“Tuy nhiên, đối với người bị dẫn độ (tức là người phạm tội hoặc người bị kết án hình sự) trong trường hợp có tài sản đang ở nước được yêu cầu dẫn độ thì tài sản này có chuyển giao cho nước có yêu cầu dẫn độ hay không lại không được quy định trong luật”, ông nói.

Đại biểu đoàn Khánh Hòa lấy ví dụ, việc dẫn độ một người Việt Nam đang ở nước ngoài về Việt Nam, thì tài sản của người Việt Nam này có bắt buộc phải được chuyển từ nước ngoài về Việt Nam hay không? Và thủ tục đề nghị nước ngoài chuyển giao tài sản của người bị dẫn độ về Việt Nam như thế nào?

“Thực tế, người bị yêu cầu dẫn độ (tức là người phạm tội hoặc người bị kết án hình sự) đã có thời gian sinh sống tại nước được yêu cầu dẫn độ thường có tài sản. Tài sản này có thể là tài sản hợp pháp hoặc tài sản do phạm tội mà có.

Theo Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh, thực tế đã chỉ ra một số người Việt Nam phạm tội chiếm đoạt tài sản khi chạy ra nước ngoài mang theo tài sản chiếm đoạt được. Trong trường hợp này, cần nêu rõ: Việc dẫn độ người này từ nước ngoài về Việt Nam, nước ngoài có trách nhiệm chuyển giao cho Việt Nam cả phần tài sản của họ đang ở nước ngoài. Tương tự, đối với người nước ngoài được yêu cầu dẫn độ từ Việt Nam ra nước ngoài thì Việt Nam cũng có trách nhiệm chuyển giao cả phần tài sản của họ cho nước ngoài.

Giải trình tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, đối với đề xuất bổ sung căn cứ tình trạng sức khỏe trong các trường hợp từ chối dẫn độ của đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, nếu đưa vào có thể dẫn đến bị lạm dụng và rất khó áp dụng trong thực tế, bởi tình trạng sức khỏe là yếu tố mang tính biến động, có thể nay khỏe nhưng mai thì yếu.

Do đó, tại khoản 2 Điều 36 dự thảo Luật đã quy định theo hướng: Trường hợp bất khả kháng hoặc có lý do chính đáng thì thời gian và địa điểm chuyển giao người bị dẫn độ do Bộ Công an và cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài trao đổi, thống nhất.

Về ý kiến đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh liên quan đến chuyển giao tài sản người bị dẫn độ, ông Tùng cho biết, tại Điều 37 dự thảo Luật đã quy định rất cụ thể về chuyển giao tài liệu, đồ vật, tài sản của người bị dẫn độ.

Thiên Tuấn