Xem xét kỹ mức độ mở rộng phạm vi điều chỉnh giao dịch điện tử

Bảo đảm an toàn, an ninh trong giao dịch điện tử

Luật Giao dịch điện tử được Quốc hội Khóa XI thông qua ngày 29.11.2005 và có hiệu lực từ ngày 1.3.2006. Luật này ra đời đã tạo hành lang pháp lý cho giao dịch điện tử trong hoạt động của các cơ quan nhà nước, trong lĩnh vực dân sự, kinh doanh, thương mại và các lĩnh vực khác do pháp luật quy định. Tuy nhiên, sau hơn 15 năm thực thi, bên cạnh những đóng góp tích cực, vẫn còn tồn tại một số bất cập cần khắc phục, do đó việc xây dựng và xem xét ban hành Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) là rất cấp thiết.

Toàn cảnh hội thảo.

Tại hội thảo góp ý dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) được tổ chức ngày 30.8, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn nêu rõ, dự thảo Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) gồm 8 chương, 56 điều, kế thừa hợp lý các quy định hiện hành, đồng thời sửa đổi, bổ sung một số quy định mới nhằm khắc phục những hạn chế, tồn tại. Dự thảo Luật đã mở rộng phạm vi điều chỉnh các hoạt động giao dịch điện tử liên quan đến hoạt động của đời sống xã hội bao gồm việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và các bất động sản khác; văn bản về thừa kế, giấy đăng ký kết hôn, quyết định ly hôn, giấy khai sinh, giấy khai tử… Những lĩnh vực này trước đây chưa được Luật hiện hành điều chỉnh, thì lần này đã được đưa vào dự thảo Luật.

Cơ bản tán thành với việc mở rộng phạm vi điều chỉnh như dự thảo Luật, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Đặng Đình Luyến lưu ý, để bảo đảm tính khả thi cần cân nhắc kỹ về mức độ mở rộng phạm vi điều chỉnh như thế nào là hợp lý, bảo đảm an toàn, an ninh trong giao dịch điện tử. Bởi, việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và các bất động sản khác, văn bản về thừa kế, giấy đăng ký kết hôn, quyết định ly hôn, giấy khai sinh, giấy khai tử, hối phiếu và các giấy tờ có giá khác là các giấy tờ được cấp một lần cho cá nhân, gia đình để lưu giữ, quản lý và sử dụng khi cần thiết. Trong số đó có các giấy tờ như giấy đăng ký kết hôn, quyết định ly hôn, giấy khai sinh, giấy khai tử..., thì khi cấp cần phải có mặt của những người có liên quan hoặc thân nhân của họ, trong trường hợp này thì việc cấp trực tiếp các giấy tờ này vẫn thuận lợi hơn so với cấp trực tuyến, ông Đặng Đình Luyến nêu rõ. Trong các giấy tờ nêu trên có thể có thông tin liên quan đến “đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình” mà theo quy định tại Điều 21 của Hiến pháp là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo đảm an toàn.

Đồng thời, việc mở rộng phạm vi điều chỉnh cấp trực tuyến các loại giấy tờ nêu trên sẽ làm gia tăng khối lượng lớn công việc phải giao dịch trên môi trường mạng, từ đó đặt ra vấn đề là liệu hạ tầng công nghệ, hệ thống thông tin phục vụ giao dịch điện tử hiện nay, cũng như nguồn nhân lực, thiết bị có đáp ứng được yêu cầu không? Việc kết nối liên thông cơ sở dữ liệu giữa các cơ quan có thẩm quyền liệu có bảo đảm đáp ứng yêu cầu để thực hiện cấp trực tuyến các loại giấy tờ nêu trên cho cá nhân, gia đình không? “Đây là những vấn đề cần được đánh giá tác động kỹ để làm cơ sở mở rộng phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật”, ông Đặng Đình Luyến nhấn mạnh.

Quy định rõ hơn về giao kết hợp đồng điện tử

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn, dự thảo Luật có đề cập đến vấn đề chứng thực thông điệp dữ liệu - đây cũng là nội dung mới nhưng khái niệm về chứng thực lại chưa có định nghĩa nào. Ngoài ra, về giao kết hợp đồng điện tử được quy định như dự thảo Luật mới chỉ đề cập đến những vấn đề có yếu tố kỹ thuật, còn những quy định mang tính thủ tục pháp lý liên quan đến các giai đoạn đề nghị và chấp nhận việc ký kết, giao kết hoạt động về hợp đồng điện tử cũng chưa được quy định.

Đồng tình với ý kiến này, bà Lê Thu Hà (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công thương) lý giải rõ, theo nguyên tắc chung, đối với những hợp đồng điện tử được ký kết bằng cách các bên không trực tiếp gặp gỡ nhau, mà chỉ trao đổi thông tin qua lại bằng thư từ, quy trình tạo lập và hình thành hợp đồng bao gồm 2 giai đoạn mang nặng tính pháp lý về thủ tục. Đó là giai đoạn đề nghị giao kết hợp đồng và giai đoạn chấp nhận giao kết hợp đồng. Tuy nhiên, Luật Giao dịch điện tử 2005 cũng như dự thảo Luật không quy định cụ thể về 2 giai đoạn này. Luật Giao dịch điện tử 2005 chỉ chỉ đặt ra các quy định về Người khởi tạo thông điệp dữ liệu (Điều 16); Thời điểm, địa điểm gửi thông điệp dữ liệu (Điều 17); Nhận thông điệp dữ liệu (Điều 18); Thời điểm, địa điểm nhận thông điệp dữ liệu (Điều 19); Gửi và nhận tự động thông điệp dữ liệu (Điều 20). Còn dự thảo Luật hiện đang thể hiện theo hướng giao Chính phủ quy định chi tiết về giao kết hợp đồng trên môi trường điện tử (Khoản 3 Điều 36).

Như vậy, theo các đại biểu điều này đã làm phát sinh nhiều vấn đề gây khó khăn cho việc giải quyết tranh chấp nếu có sau này. Cụ thể, nội dung đề nghị giao kết hợp đồng điện tử của một bên phải chứa đựng những nội dung gì để có tính ràng buộc trách nhiệm của người gửi? Vấn đề thay đổi, rút lại hoặc hủy bỏ đề nghị giao kết hợp đồng điện tử có gì khác so với đề nghị giao kết hợp đồng dân sự thông thường? Thế nào là một chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng điện tử? Thời hạn trả lời chấp nhận đề nghị giao kết hợp đồng điện tử được giới hạn trong thời hạn bao lâu?

Theo chương trình, dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ Tư sắp tới. Kết quả khảo sát thực tiễn và các ý kiến phản ánh, đề xuất, kiến nghị của các đại biểu tại hội thảo sẽ là cứ liệu quan trọng để cơ quan soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra ghi nhận, tổng hợp đầy đủ trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật.

Minh Trang