Xét tuyển đại học bằng học bạ: Không nên vội vàng loại bỏ

Mới đây, tại Hội nghị giáo dục đại học năm 2025, Bộ GD&ĐT gửi phiếu khảo sát tới các đại biểu đến từ hơn 200 trường đại học, học viện, về việc có nên duy trì xét tuyển đại học bằng học bạ. Động thái này diễn ra trong bối cảnh nhiều trường top đầu dần từ bỏ phương thức này, trong khi nhóm trường top dưới vẫn ưu tiên và dành phần lớn chỉ tiêu.

Trước những tranh luận về việc có nên bỏ xét tuyển học bạ trong kỳ tuyển sinh đại học, ông Huỳnh Thanh Phú, Hiệu trưởng trường THPT Bùi Thị Xuân (TP.HCM) cho rằng việc loại bỏ không chỉ đơn thuần thu hẹp một phương thức tuyển sinh, mà còn có nguy cơ gây ra những hệ lụy lâu dài.

Chuyên gia cho rằng, không nên vội vàng loại bỏ phương thức xét tuyển đại học bằng học bạ. (Ảnh minh họa)

Theo ông Phú, học bạ không chỉ dừng lại ở những con số, mà còn là minh chứng cho cả một quá trình phấn đấu, rèn luyện ở bậc THPT. Mỗi điểm số ghi trong học bạ là sự tổng hòa của nỗ lực cá nhân, sự dìu dắt của thầy cô và chặng đường học tập bền bỉ suốt ba năm phổ thông. Việc công nhận học bạ đồng nghĩa với việc ghi nhận công sức của cả thầy và trò.

“Nếu bỏ xét học bạ, chúng ta vô tình phủ nhận giá trị của quá trình dạy - học ở phổ thông và đặt gánh nặng lên một kỳ thi duy nhất. Điều đó dễ khiến học sinh học để thi, thay vì học để phát triển. Ngược lại, khi duy trì xét học bạ, các em sẽ có động lực học đều các môn, học nghiêm túc và có trách nhiệm trong suốt ba năm, thay vì chỉ tập trung ôn luyện cấp tốc”, ông Phú nói.

Cũng theo ông Phú, hiện nay kỳ thi tốt nghiệp THPT ngày càng khó và phân hóa cao, nếu bỏ xét học bạ, nhiều học sinh trung bình khá sẽ mất cơ hội, buộc phải lao vào học thêm, ôn luyện căng thẳng, vừa tốn kém vừa áp lực. Ngược lại, xét học bạ giúp giảm gánh nặng thi cử, hạn chế “bão” học thêm và khẳng định giá trị nỗ lực của học sinh suốt ba năm, thay vì chỉ phụ thuộc một kỳ thi.

Đồng tình với quan điểm trên, một chuyên gia tuyển sinh tại Hà Nội cho rằng xét học bạ hiện là một trong những phương thức tuyển sinh phổ biến, bên cạnh xét điểm thi tốt nghiệp THPT và kết quả các kỳ thi đánh giá năng lực. Việc duy trì nhiều hình thức song song không chỉ tạo thêm cơ hội trúng tuyển cho thí sinh mà còn góp phần giảm áp lực trong kỳ thi tốt nghiệp.

“Xét tuyển bằng học bạ không chỉ riêng Việt Nam áp dụng, mà nhiều quốc gia trên thế giới cũng triển khai. Tùy từng trường, từng ngành mà tiêu chí xét học bạ có thể chặt chẽ hơn hoặc linh hoạt hơn. Hiện cũng chưa có cơ sở để khẳng định thí sinh trúng tuyển theo phương thức này có năng lực kém hơn các phương thức khác”, vị này nhấn mạnh.

PGS.TS Nguyễn Thanh Chương - Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Giao thông Vận tải cho rằng, cần có đánh giá kỹ lưỡng thay vì quyết định vội vàng về việc bỏ xét tuyển học bạ bởi đây là một kênh quan trọng, phản ánh kết quả học tập của cả quá trình ở bậc phổ thông.

Theo ông Chương, tùy từng ngành, từng trường sẽ có cách điều chỉnh phù hợp. Chẳng hạn, những ngành đặc thù như Kiến trúc bắt buộc phải có môn năng khiếu; còn nhiều ngành khác, việc xét học bạ hoàn toàn khả thi.

Ở chiều ngược lại, TS Lê Viết Khuyến, Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường Đại học, Cao đẳng Việt Nam, nhận định điểm thi tốt nghiệp THPT nên được xem là tiêu chí chính trong tuyển sinh, bởi đây là phương thức ít chịu tác động của yếu tố khách quan.

Ông Khuyến cho rằng ở những quốc gia đã xây dựng được hệ thống kiểm định chất lượng chặt chẽ và duy trì văn hóa học đường nghiêm túc, học bạ có thể trở thành căn cứ đáng tin cậy để thay thế kỳ thi. Tuy nhiên, với bối cảnh hiện nay tại Việt Nam, điểm thi tốt nghiệp vẫn phản ánh trung thực năng lực học sinh hơn.

Cụ thể, theo TS Khuyến, tình trạng “xin - cho” điểm vẫn phổ biến ở nhiều trường học tại Việt Nam, việc giáo viên nới thêm vài điểm để cải thiện học bạ cho học sinh là điều không hiếm. Bên cạnh đó, sự khác biệt về cách đánh giá, chấm điểm giữa các vùng miền cũng khiến học bạ thiếu tính đồng nhất, chưa đủ tin cậy để làm thước đo năng lực.

“Chính vì vậy, nếu dùng học bạ để xét tuyển thì khó bảo đảm tính công bằng và khách quan. Trong khi đó, kỳ thi tốt nghiệp THPT do Bộ GD&ĐT tổ chức vẫn là một trong những căn cứ đáng tin cậy nhất để các trường đại học, cao đẳng dựa vào khi tuyển sinh”, TS Khuyến nói.

Kim Nhung