Xơ vữa động mạch, nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ

ThS.BS Lê Vũ Huỳnh - Phó Giám đốc Trung tâm Đột quỵ (Bệnh viện Trung ương Huế) cho biết, xơ vữa động mạch được ghi nhận là bệnh nền phổ biến ở bệnh nhân đột quỵ. Mỗi năm, ở Việt Nam ghi nhận khoảng 200.000 ca đột quỵ mới. Tại Bệnh viện Trung ương Huế, mỗi tháng tiếp nhận khoảng 250 ca, ngoài ra có 600-700 bệnh nhân khám tim mạch mỗi ngày.

Theo BS Huỳnh, xơ vữa động mạch là bệnh lý mãn tính và tiến triển, đặc trưng bởi sự tích tụ mảng bám bên trong thành động mạch. Các mảng này lâu dần gây thu hẹp, cứng hóa động mạch, làm cản trở lưu lượng máu giàu ô xy đến tim, não, thận và các chi. Bệnh thường âm thầm trong nhiều năm, biểu hiện chỉ xuất hiện khi xơ vữa nghiêm trọng hoặc mảng bám vỡ ra gây biến cố cấp tính.

Mảng xơ vữa tích tụ trong động mạch cảnh có thể gây hẹp lòng mạch hoặc nứt vỡ, hình thành cục máu đông. Các cục này có thể gây tắc tại chỗ hoặc trôi lên não, dẫn đến nhồi máu não. Đột quỵ có thể gây tử vong hoặc để lại di chứng như liệt, mất ngôn ngữ, suy giảm chức năng thần kinh. Nhiều trường hợp, đột quỵ là dấu hiệu đầu tiên của xơ vữa mạch máu tiến triển âm thầm nhưng không được kiểm soát.

Các biến chứng xơ vữa động mạch gồm đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim, bệnh thận mạn hình thành cục máu đông gây thuyên tắc. Đây là những hậu quả làm giảm chất lượng sống, gây tàn tật vĩnh viễn hoặc đe dọa tính mạng.

Tại Bệnh viện Trung ương Huế, nhiều bệnh nhân đột quỵ đã hồi phục ngoạn mục nhờ được can thiệp kịp thời trong “thời gian vàng”. Điển hình là một trường hợp nam bệnh nhân ở TP Huế, nhập viện ngày 1/9 trong tình trạng lơ mơ, liệt nửa người trái. Sau khi xác định tắc mạch do cục máu đông, các bác sĩ nhanh chóng can thiệp bằng ống hút chuyên biệt, loại bỏ huyết khối và tái thông dòng chảy.

“Nhờ sự phối hợp kịp thời với các khoa chuyên môn và áp dụng kỹ thuật can thiệp hiện đại, mạch máu của bệnh nhân được tái thông chỉ sau 15 phút. Đây là khoảng thời gian vàng giúp bảo tồn mô não, tăng cơ hội phục hồi cho bệnh nhân” - BS Huỳnh cho hay.

Theo BS Lê Vũ Huỳnh, xơ vữa động mạch thường âm thầm nhưng có thể cảnh báo qua các triệu chứng như đau ngực, khó thở, tê yếu chân tay, chuột rút khi đi bộ, rối loạn nhịp tim. Khi xảy ra đột quỵ, bệnh nhân có biểu hiện méo miệng, nói khó, yếu liệt một bên, đau đầu dữ dội, nhìn mờ hoặc mất thị lực tạm thời, đây là tình huống cấp cứu y tế khẩn cấp.

Để phòng bệnh, mọi người cần chủ động hình thành thói quen sinh hoạt lành mạnh từ sớm thông qua chế độ ăn uống khoa học, thường xuyên vận động, không hút thuốc, hạn chế rượu bia, khám sức khỏe định kỳ… Bên cạnh đó, mọi người cần chủ động kiểm soát yếu tố nguy cơ ngay từ đầu, không chờ khi có triệu chứng mới đi khám, lúc đó tổn thương mạch máu đã nặng.

NGUYỄN QUỐC