Xóa bỏ thuế khoán: Bước chuyển căn bản trong quản lý hộ kinh doanh

Ảnh minh họa. (Ảnh: Quốc Lũy/TTXVN)

Ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế cho biết việc xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế tư nhân cũng như trong quản lý nhà nước.

Việc này sẽ giúp phản ánh đúng năng lực kinh doanh và đảm bảo nguyên tắc trong Luật Quản lý thuế là “Người nộp thuế tự khai, tự nộp, tự chịu trách nhiệm”; động viên sự tham gia, tinh thần trách nhiệm của người nộp thuế với cộng đồng, đất nước thông qua việc nộp thuế dựa trên cơ sở kết quả kinh doanh. Đồng thời, cơ quan thuế cũng có thông tin chính xác hơn về hoạt động kinh tế để quản lý hiệu quả.

Ông Mai Sơn cũng cho biết, việc xóa bỏ thuế khoán góp phần hiện đại hóa hệ thống thuế và nâng cao hiệu quả quản lý.

Đây là bước đi phù hợp với xu thế chuyển đổi số và quản lý thuế điện tử hiện nay. Khi các hộ kinh doanh tự kê khai trên nền tảng số, cơ quan thuế có thể hỗ trợ tối đa thông qua các ứng dụng kê khai, nộp thuế điện tử đơn giản.

Bên cạnh đó, việc này giúp chống gian lận, thất thu thuế hiệu quả hơn và tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các thành phần kinh tế, bởi mọi hộ kinh doanh đều phải tuân thủ nghĩa vụ thuế trên cùng một phương thức minh bạch như nhau.

Ngoài ra cũng thúc đẩy hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, khi bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh buộc phải thực hiện chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ như mô hình hộ kinh doanh theo phương pháp kê khai hay doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ. Đây sẽ là bước chuẩn bị cần thiết để hộ kinh doanh phát triển lên thành doanh nghiệp, qua đó có thể tiếp cận các chính sách hỗ trợ và nguồn lực để mở rộng sản xuất kinh doanh.

Để chuẩn bị cho việc xóa bỏ hình thức thuế khoán, các hộ kinh doanh chuyển sang tự kê khai, nộp thuế, ông Mai Sơn cho biết, Bộ Tài chính đang đề xuất sửa đổi, bổ sung các Luật Thuế và quản lý thuế có liên quan.

Cụ thể, trong dự thảo Luật Quản lý thuế (mới), Bộ Tài chính đề xuất bãi bỏ hoàn toàn cơ chế thu thuế khoán đối với hộ, cá nhân kinh doanh, chuyển sang áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế kèm theo việc thực hiện sổ sách kế toán, hóa đơn chứng từ như doanh nghiệp.

Đồng thời, Bộ cũng nghiên cứu sửa đổi Luật Thuế Thu nhập cá nhân và các quy định liên quan đến thuế giá trị gia tăng để điều chỉnh ngưỡng doanh thu hàng năm không chịu thuế. Việc điều chỉnh này nhằm bảo đảm những hộ kinh doanh có doanh thu nhỏ (dưới một ngưỡng nhất định) tiếp tục được miễn thuế, phù hợp với mức tăng của giảm trừ gia cảnh khi tính thuế thu nhập cá nhân, qua đó giảm bớt gánh nặng thuế cho hộ kinh doanh nhỏ và siêu nhỏ.

Ảnh minh họa. (Ảnh: Hoàng Hiếu/TTXVN)

Cơ quan Thuế cũng đang triển khai mô hình quản lý thuế mới mà nhiệm vụ trọng tâm là sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả; trong đó cải cách bộ máy quản lý thuế đối với hộ kinh doanh là một trong những ưu tiên hàng đầu. Theo đó bộ máy quản lý thuế chuyển đổi từ mô hình quản lý thuế theo chức năng sang quản lý theo đối tượng để kịp thời hỗ trợ người nộp thuế, cá thể hóa trách nhiệm của cán bộ, nâng cao hiệu quả quản lý thuế thông qua việc tập trung nguồn lực và áp dụng các biện pháp quản lý phù hợp với đặc điểm của từng nhóm đối tượng, bám sát nguồn thu, bám sát địa bàn, qua đó đảm bảo thu đúng, thu đủ, ngăn chặn thất thu ngân sách.

Theo ông Mai Sơn, Bộ Tài chính chủ trương đơn giản hóa tối đa chế độ sổ sách kế toán, hóa đơn, chứng từ để các hộ kinh doanh dễ thực hiện. Song song đó, cơ quan nhà nước sẽ phối hợp cùng với các nhà cung cấp giải pháp phần mềm kế toán, hóa đơn cung cấp miễn phí các công cụ, phần mềm kế toán dùng chung và tăng cường hỗ trợ, hướng dẫn về kế toán, thuế, pháp luật cho các hộ kinh doanh.

Mục tiêu là giúp hộ kinh doanh quen dần với việc ghi sổ sách, xuất hóa đơn minh bạch nhưng không tạo ra quá nhiều thủ tục phức tạp hay chi phí tuân thủ cao.

Những ứng dụng, phần mềm do ngành thuế cung cấp sẽ giúp hộ kinh doanh tự tính toán, dễ dàng kê khai được doanh thu, số thuế phải nộp một cách thuận tiện, qua đó việc chuyển đổi sang phương thức mới sẽ đơn giản hơn.

Đặc biệt, Bộ Tài chính đã chỉ đạo ngành thuế đã và đang đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính thuế, đơn giản hóa quy trình kê khai, nộp thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh.

Cùng với đó, ngành thuế đang nâng cấp hệ thống hỗ trợ hộ kinh doanh kê khai thuế điện tử có tính năng tự động điền thông tin dựa trên dữ liệu hóa đơn, cũng như chức năng nhắc nhở thời hạn kê khai, nộp thuế. Những giải pháp công nghệ này sẽ giúp các hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ dễ dàng tuân thủ các quy định về thuế và kế toán, giảm thiểu sai sót và thời gian thực hiện nghĩa vụ thuế.

Đối với việc triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền thì từ ngày 15/12/2022, ngành thuế đã triển khai nhằm đảm bảo những doanh nghiệp, hộ kinh doanh bán lẻ hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng có thể xuất hóa đơn điện tử cho khách ngay tại thời điểm bán hàng một cách nhanh chóng, thuận tiện, tiết kiệm chi phí, đồng thời giúp cơ quan thuế ghi nhận kịp thời doanh thu.

Bộ Tài chính cũng đã tham mưu để Chính phủ ban hành Nghị định số 70/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 123/2020/NĐ-CP ngày 19 tháng 10 năm 2020 của Chính phủ quy định về hóa đơn, chứng từ; trong đó, mở rộng đối tượng bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

Cụ thể, từ tháng 6/2025, toàn bộ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán có doanh thu từ 1 tỷ đồng/ năm trở lên và hoạt động trong lĩnh vực bán lẻ, cung cấp hàng hóa dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng sẽ phải thực hiện xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.

Đây là bước chuẩn bị để các hộ kinh doanh lớn dần làm quen với phương thức quản lý mới, minh bạch doanh thu như các doanh nghiệp, đồng thời giúp cơ quan thuế thu thập dữ liệu doanh thu sát thực hơn đối với khu vực hộ kinh doanh.

Mặc dù vậy, với nhiều hộ kinh doanh, đây không chỉ là thay đổi cách thức mà chi phí phát sinh cũng là một trong những lý do chính khiến hộ kinh doanh còn e ngại.

Chị T. Thủy, chủ hộ kinh doanh đồ gia dụng tại Hà Nội cho biết: “Nếu phải mua máy tính, máy in hóa đơn, máy quét mã vạch, phần mềm... thì sơ sơ cũng vài chục triệu đồng. Trong thời điểm kinh doanh khó khăn, khoản đầu tư này là quá sức với chúng tôi.”

Theo khảo sát tại một số địa bàn tại Hà Nội, một số nhà cung cấp có đưa ra giải pháp phần mềm miễn phí, nhưng thực chất không hoàn toàn miễn phí. Miễn phí ở đây là nếu hộ kinh doanh sử dụng trọn bộ phần mềm bán hàng của nhà cung cấp thì họ sẽ được miễn phí phần mềm lập hóa đơn điện tử, nhưng mỗi lần xuất hóa đơn vẫn phải trả tiền.

Ông Mai Sơn cho biết, nhận thức được những bỡ ngỡ ban đầu của hộ kinh doanh khi từ ngày 1/1/2026 chuyển đổi từ phương thức thuế khoán sang phương thức kê khai, ngành thuế đã triển khai nhiều biện pháp hỗ trợ như hướng dẫn để hộ kinh doanh hiểu rõ lợi ích của việc sử dụng hóa đơn điện tử và tự kê khai thuế, cũng như các bước thực hiện cụ thể.

Cơ quan thuế cũng chủ động rà soát, nhắc nhở các hộ thuộc diện phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền thực hiện đăng ký và cài đặt hệ thống. Cơ quan thuế phối hợp với các nhà cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử để có các chính sách hỗ trợ về thiết bị và chi phí dịch vụ cho hộ kinh doanh trong giai đoạn đầu triển khai (chẳng hạn hỗ trợ máy tính tiền, máy in hóa đơn, giảm phí dịch vụ kết nối...).

Ngoài ra, Bộ Tài chính đã có văn bản đề nghị các Tỉnh ủy, Thành ủy và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố quan tâm chỉ đạo chính quyền các cấp và các ban ngành liên quan phối hợp với cơ quan thuế trong việc triển khai giải pháp hóa đơn điện tử từ máy tính tiền.

Chính quyền địa phương cũng được khuyến khích có phương án hỗ trợ về tài chính cho những hộ kinh doanh gặp khó khăn (ví dụ hộ nghèo, hộ ở vùng sâu vùng xa chưa có điều kiện thiết bị) để giúp họ sớm áp dụng được giải pháp này.Lãnh đạo ngành thuế cũng cho biết sẽ tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số nội bộ, nâng cao chất lượng dịch vụ công và năng lực quản lý thuế./.

(TTXVN/Vietnam+)