Xu hướng khởi nghiệp quy mô siêu nhỏ trỗi dậy ở Mỹ

(KTSG Online) – Kể từ đại dịch Covid-19, số lượng nhân viên mà các doanh nghiệp mới thành lập ở Mỹ giảm nhanh. Nhiều nơi chỉ sử dụng lao động tự do, làm việc trong ngắn hạn theo mùa vụ. Một số chủ doanh nghiệp kiêm luôn vai trò nhân viên.

Xu hướng này phản ảnh những khó khăn về tuyển dụng do đại dịch và tình trạng thị trường lao động thắt chặt sau đó nhưng cũng cho thấy những thay đổi khác. Trong đó, có xu hướng làm việc từ xa và sự trỗi dậy của nền kinh tế tự do.

Daniel Quinones, người sáng lập công ty Front Page Retail ở bang Florida sử dụng nhiều lao động làm việc tự do từ xa. Ảnh: WSJ

Lượng nhân sự của công ty mới ngày càng ít

Cộng đồng doanh nghiệp nhỏ thường được xem cỗ máy tạo việc làm. Thế nhưng, những công ty mới thành lập ở Mỹ không còn tạo ra nhiều việc làm như trước đây.

Số lao động trung bình được tuyển dụng bởi những doanh nghiệp trẻ nhất giảm mạnh trong thời kỳ đại dịch. Tình trạng này cho thấy, xu hướng thu hẹp quy mô nhân sự của doanh nghiệp kéo dài hàng thập niên qua ở Mỹ đang tăng tốc.

Theo dữ liệu của Bộ Thương mại Mỹ, những doanh nghiệp thành lập trong giai đoạn từ tháng 3-2020 đến tháng 3-2021 sử dụng trung bình 4,6 nhân viên. Con số này thấp hơn mức trung bình 5,3 nhân viên của mỗi doanh nghiệp thành lập một năm trước đó. Vào thời điểm chuyển giao sang thế kỷ 21, mỗi doanh nghiệp mới thành lập sử dụng trung bình 5,8 nhân viên.

Có nhiều lý do khác nhau khiến những doanh nghiệp mới thành lập thường có quy mô nhỏ. Trong đó, có những trở ngại liên quan đến đại dịch đã làm chậm quá trình tuyển dụng và một số doanh nghiệp chọn mô hình kinh doanh quy mô nhỏ vì muốn tạo sự cân bằng tốt hơn giữa công việc và cuộc sống.

Tuy nhiên, số lượng nhân viên thấp hơn ở những doanh nghiệp non trẻ cũng phản ảnh những thay đổi cơ bản hơn. Đó là, sự trỗi dậy của xu hướng làm việc từ xa, sự mở rộng của nền kinh tế tự do (gig economy) và sự phổ biến của các công cụ phần mềm giúp giới doanh nhân điều hành hoạt kinh doanh dễ dàng với đội ngũ nhân viên tinh gọn hơn.

Daniel Quinones ở thành phố Miami Beach, bang Florida là một ví dụ. Cuối năm 2019, sau khi mất việc ở một thương hiệu thực phẩm lớn. Tháng 6-2020, doanh nhân này thành lập công ty Front Page Retail để giúp các nhà sản xuất thực phẩm và đồ uống giới thiệu sản phẩm tại các cửa hàng.

Quinones thuê nhân viên toàn thời gian đầu tiên vào cuối năm 2021. Đến tháng 4-2024, anh thuê nhân viên thứ hai và dự kiến sẽ bổ sung thêm hai nhân viên nữa trong tháng này. Cùng với đó, Front Page Retail hợp tác với hơn 30 lao động làm việc tự do.

Kết quả phân tích dữ liệu của Wall Street Journal cho thấy, sự xuất hiện của các công ty khởi nghiệp quy mô siêu nhỏ như Front Page Retail diễn ra ở hầu hết các ngành kinh doanh và khu vực địa lý ở Mỹ, cả khu vực nông thôn lẫn thành thị.

Theo nhà kinh tế học John Haltiwanger của Đại học Maryland, số lượng công ty khởi nghiệp mới tăng với tốc độ nhanh hơn nhiều so với công việc mà những doanh nghiệp này tạo ra.

Theo dữ liệu của Bộ Thương mại Mỹ, những doanh nghiệp thành lập trong giai đoạn từ tháng 3-2020 đến tháng 3-2021 sử dụng trung bình 4,6 nhân viên. Ảnh: WSJ

Tận dụng lao động tự do

Đầu năm 2020, Slater McLean và Jack Paley thành lập công ty bán lẻ trực tuyến Oliver Charles, trụ sở ở thành phố San Francisco để bán áo len. Hai người cũng là nhân viên của công ty và không có kế hoạch tuyển dụng trong tương lai gần.

Ban đầu, hai doanh nhân này cũng tính là sẽ thuê một nhân viên mới vào nghề để hỗ trợ công việc nhưng sau đó lại đổi ý. Lý do là qua mạng hội Twitter (nay là X) và mạng lưới doanh nhân, họ nhận thấy có thể dễ dàng để xây dựng một lực lượng lao động là những người làm việc tự do, ngắn hạn khắp trên toàn cầu.

Những người làm tự do ở Mỹ đã được trả thù lao để viết bài quảng bá về Oliver Charles đăng trên blog. Một lao động tự do ở Philippines được thuê xử lý các nhiệm vụ khác. Một nhà máy ở New York sẽ dệt áo len cho Oliver Charles theo yêu cầu khi có đơn đặt hàng.

Kenan Fikri, giám đốc nghiên cứu của Economic Innovation Group, một tổ chức tư vấn cho rằng, bản chất của doanh nghiệp đang thay đổi.

Nettie, công ty bán dụng cụ pickleball (môn thể thao kết hợp giữa bóng bàn, tennis và bóng chuyền) thành lập năm 2021, chỉ sử dụng hai nhân viên toàn thời gian. Người sáng lập Catherine Baxter quyết định không bổ sung nhân viên khi một người chuyển sang công việc khác và một người thử việc không thành công. Hiện tại, Baxter đang làm việc với khoảng 10 người làm việc tự do toàn thời gian và bán thời gian.

“Điều này cho phép tôi thay đổi số lượng nhân sự theo mùa vụ. Tôi muốn duy trì bộ máy nhân sự gọn nhẹ để có thể kinh hoạt”, cô nói.

Theo Robert Fairlie, nhà kinh tế tại Đại học California ở Los Angeles, việc tinh giảm nhân sự có thể giúp doanh nghiệp trẻ dễ dàng thích ứng hơn với những thăng trầm của chu kỳ kinh tế.

Cơ quan Quản lý doanh nghiệp nhỏ của chính phủ Mỹ, cho biết cộng đồng doanh nghiệp nhỏ tạo ra hơn 60% tổng số việc làm mới trong giai đoạn 1995-2023. Tính đến tháng 7, số lượng doanh nghiệp mới đăng ký thành lập ở Mỹ giảm so với mức đỉnh điểm trong thời kỳ ban đầu của đại dịch nhưng vẫn ở mức cao. Hiện còn quá sớm để biết có bao nhiêu công ty khởi nghiệp non trẻ có khả năng tồn tại lâu dài, công ty nào sẽ thất bại và công ty nào sẽ trở thành những nhà tuyển dụng quan trọng.

Làm được nhiều hơn với nguồn lực ít hơn

Nhiều doanh nghiệp trẻ của Mỹ đang gặp khó khăn do môi trường lạm phát cao và thị trường lao động thắt chặt.

Đầu năm 2021, Michelle Harper ở bang California thành lập doanh nghiệp cung cấp dịch vụ chăm sóc thú cưng chó và mèo. Công ty của Harper có 9 nhân viên nhưng cô ước tính có thể kiếm đủ việc để thuê đến 15 nhân viên.

“Tôi nhận được 45 hồ sơ và không tìm được ai phù hợp. Một nửa số ứng viên không đến phỏng vấn theo lịch hẹn và cũng không gọi điện lại”, cô nói.

Theo Liz Wilke, nhà kinh tế trưởng của Gusto, nhà cung cấp phần mềm quản lý nhân lực, giới doanh nhân trẻ đang theo đuổi phương châm “làm được nhiều hơn với ít nguồn lực hơn”. Mô hình doanh nghiệp với quy mô nhỏ sẽ tiếp tục phát triển.

Một số doanh nhân lựa chọn tăng trưởng chậm. Năm 20220, Helena Falangus Duffy ở Lynnwood, bang Washington ra mắt công ty Pottery by Eleni chuyên bán các sản phẩm gốm thủ công. Công ty sử dụng mạng xã hội Instagram để thu hút sự chú ý của khách hàng. Chồng của Duffy nghỉ việc vào năm 2021 để làm việc toàn thời gian cho công ty gia đình. Cô chỉ tuyển dụng một người lao động độc lập làm toàn thời gian. Vào thời gian kinh doanh cao điểm trong kỳ nghỉ lễ cuối năm, doanh nhân này sẽ tuyển thêm bốn lao động làm việc ngắn hạn khác.

Duffy cho biết, công ty vẫn có thể tuyển 1 hoặc 2 nhân viên chính thức làm toàn thời gian. Tuy nhiên, cô đang tìm cách cân bằng việc điều hành kinh doanh với việc nuôi dạy đứa con đầu lòng chào đời trong năm nay.

“Chúng tôi chỉ tạo ra đủ thu nhập để hỗ trợ gia đình. Chúng tôi không có tham vọng mở rộng kinh doanh và xây dựng nhà kho riêng mà muốn duy trì công ty ở quy mô nhỏ để không làm việc quá sức”, Duffy chia sẻ.

Theo WSJ

Lê Linh