Xu hướng phát triển mới của báo chí Trung Quốc trong bối cảnh số hóa và AI

"Bếp trung tâm", nơi sản xuất tin tập trung của Tập đoàn Nhân dân Nhật báo. Ảnh: Sohu.

Hiện cả nước có 45 tập đoàn báo chí được nhà nước công nhận (12 tập đoàn quy mô quốc gia, 33 tập đoàn cấp địa phương) với khoảng 450.000 nhà báo có thẻ hành nghề và hơn 1.2 triệu người làm việc trong ngành truyền thông. Báo chí Trung Quốc chịu sự quản lý của Tổng cục Xuất bản quốc gia và Ban Tuyên truyền Trung ương ĐCS Trung Quốc.

Năm 2025, trong bối cảnh tái cơ cấu sinh thái truyền thông, đa dạng hóa các chủ thể truyền thông và quá tải thông tin, ngành báo chí Trung Quốc tiếp tục nỗ lực tái thiết cơ chế sản xuất, mở rộng mô hình kinh doanh, tối ưu hóa phân bổ nguồn lực, nâng cao năng suất nội dung để đảm nhiệm vai trò chủ đạo trận địa dư luận.

Đi sâu ứng dụng công nghệ, tái cấu trúc cơ chế sản xuất

Trong kỷ nguyên công nghệ số và công nghệ thông minh phát triển nhanh chóng, ngành báo chí Trung Quốc phải đối mặt với những thách thức và cơ hội to lớn. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), đặc biệt là ứng dụng AI tạo sinh, đang thay đổi phương pháp làm việc truyền thống và quy trình sản xuất nội dung của ngành báo chí.

Ngành báo chí Trung Quốc đã tận dụng công nghệ trực quan hóa dữ liệu để trình bày dữ liệu tin tức phức tạp dưới dạng biểu đồ trực quan, hoạt ảnh...nhằm tăng cường lượng thông tin và tính hấp dẫn. Đồng thời, công nghệ AI đã được áp dụng vào việc viết tin tức để nhanh chóng tạo ra các bài báo dựa trên dữ liệu và mẫu ứng dụng, qua đó cải thiện hiệu quả sản xuất nội dung.

Tập đoàn Nhân dân Nhật báo bao gồm 48 cơ quan báo chí trực thuộc. Ảnh: NDNB.

Ngành báo chí đang tích cực xây dựng ma trận truyền thông đa phương tiện và bằng cách tạo ra các nền tảng kỹ thuật số, hiện thực hóa việc phát hành đồng thời nội dung trên nhiều thiết bị đầu cuối, phá vỡ giới hạn về thời gian và không gian, đồng thời tăng cường truyền thông và ảnh hưởng của cơ quan truyền thông chính thống.

Các nền tảng truyền thông xã hội cũng đã trở thành kênh truyền thông quan trọng. Với sự trợ giúp của các mạng xã hội Weibo, Douyin và WeChat, cơ quan báo chí và độc giả có thể đạt được tương tác thời gian thực, tăng cường sự gắn bó của độc giả và nâng cao nhận thức về thương hiệu.

Đơn cử, Tập đoàn báo chí Đại Chúng (Dazhong Newspaper Group) sử dụng AI để hỗ trợ biên tập viên nhanh chóng tạo bản thảo, tổng hợp và tạo ra các sản phẩm tin tức về đời sống dân sinh như thời tiết, thị trường chứng khoán và giá dầu, đồng thời ra mắt kênh AI+ mới để đưa ra các sản phẩm sáng tạo AI đáp ứng nhu cầu của người dùng trẻ.

Với sự xuất hiện của các chatbot AI như ChatGPT, DeepSeek và Wenxin Yiyan (Văn Tâm Nhất Ngôn), ngành báo chí đang nỗ lực thúc đẩy tích hợp và phát triển sâu sắc AI và nghiệp vụ báo chí, truyền động lực mạnh mẽ vào sự phát triển chất lượng cao của báo chí, tiếp tục nắm bắt những thay đổi về công nghệ, thúc đẩy số hóa truyền thông, tái cấu trúc cơ chế sản xuất tin tức theo mọi hướng và chiều hướng, hình thành sức phát triển mới của ngành báo chí.

Trong những năm gần đây, Tập đoàn báo chí Thâm Quyến (Shenzhen Newspaper Group) tiếp tục sử dụng công nghệ để trao quyền cho sản xuất nội dung, chẳng hạn như áp phích đồng sáng tạo AI "Đọc báo cáo công tác của chính phủ bằng AI, xem những ý tưởng mới của Thâm Quyến" và video dữ liệu "Mãi mãi tiến bước" do ứng dụng AI sản xuất, sử dụng công nghệ AI để tăng cường khả năng biểu đạt nội dung và sức mạnh truyền thông.

Khu vực sản xuất tin của "Bếp trung tâm" , Tập đoàn Nhân dân Nhật báo. Ảnh: Sohu.

Một số tập đoàn báo chí đã thúc đẩy quá trình chuyển đổi thông qua các công nghệ như Dữ liệu lớn (Big Data) và AI, đồng thời khám phá quá trình sản xuất nội dung thông minh, điều này đã thúc đẩy những thay đổi trong cơ chế sản xuất báo chí và hệ thống chuyên nghiệp. Ví dụ, China Daily, Xinhua News Agency, Chuangguan News và các cơ quan truyền thông đã cho ra mắt các phóng viên kỹ thuật số ảo và xây dựng một hệ thống sản xuất kỹ thuật số toàn diện.

Tập đoàn báo chí Thượng Hải (Shanghai Newspaper Group) tập trung vào việc xây dựng một siêu nền tảng AI và cam kết tích hợp sâu công nghệ AI vào quá trình sản xuất và biên tập tin tức, cung cấp hỗ trợ liên kết đầy đủ việc lập kế hoạch, sản xuất nội dung, phổ biến nội dung, phân tích dữ liệu và hoạt động thương mại.

Với mô hình “Bếp trung tâm”, Tập đoàn Nhân dân Nhật báo đã tạo ra một bước đột phá mới trong quy trình làm báo. Theo đó, việc thu thập và biên tập các nguồn tin được thực hiện phối hợp, xây dựng lại mạng lưới lập kế hoạch, thiết kế lại quy trình sản xuất tin tức và tổ chức hơn 30 phòng làm việc đa phương tiện, ra mắt một loạt các sản phẩm đa phương tiện theo xu hướng.

Hiện tại, “Bếp trung tâm” của Nhân dân Nhật báo có thể cung cấp các sản phẩm báo chí đa phương tiện bằng 18 ngôn ngữ, và cung cấp bản thảo cho 500 cơ quan truyền thông và trang mạng tin tức chính thống trên khắp thế giới.

Logo của Tập đoàn báo chí Hoa Long, Trùng Khánh.

Định hình lại cơ cấu tổ chức, mở rộng mô hình kinh doanh mới

Trong những năm gần đây, do quá trình tái thiết hệ sinh thái truyền thông, sự thu hẹp của các hoạt động kinh doanh truyền thống và sự thay đổi của đường đua cạnh tranh, ngành báo chí Trung Quốc đang phải đối mặt với áp lực rất lớn. Làm thế nào để đổi mới mô hình quản lý kinh doanh đã trở thành vấn đề phải giải quyết để phát triển.

Một số tập đoàn báo chí không ngừng khám phá những cách thức hoạt động mới, phá vỡ các thiết chế phát hành, quảng cáo…kiểu truyền thống, đồng thời tối ưu hóa cơ cấu tổ chức để cải thiện khả năng thích ứng. Ví dụ, Tập đoàn báo chí Hoa Long, Trùng Khánh (Hualong.com), dựa trên thực thi chiến lược "nội dung + công nghệ + vận hành", đã ra mắt bản đồ sinh thái dịch vụ chuỗi "News + VIP", bao gồm bốn lĩnh vực chính là dịch vụ tin tức, dịch vụ video, dịch vụ công nghệ và dịch vụ dư luận, được bổ sung bởi ngành công nghiệp Internet, ngành dọc và các lĩnh vực khác, biến "chiến đấu đơn lẻ" thành "chiến đấu kiểu tập đoàn", làm nổi bật hoạt động kinh doanh cốt lõi và xây dựng các lợi thế cốt lõi.

“The Paper” không chỉ hoàn thành việc xây dựng Internet toàn diện đội ngũ biên tập mà còn tạo ra mô hình sản xuất PUGC (nhà báo chuyên nghiệp + nội dung do người dùng tạo ra), qua đó đạt được toàn bộ quy trình nền tảng hóa sản xuất nội dung và xây dựng cơ cấu tổ chức phù hợp với sản xuất nền tảng.

Trong những năm gần đây, một số tờ báo đã khám phá các con đường kinh doanh phù hợp với sự phát triển của riêng mình dựa trên lợi thế của riêng họ. Ví dụ, Southern Metropolis Daily đã tăng sản lượng và doanh thu bằng "ngành +", tiếp tục tạo ra doanh thu bằng "sản phẩm +" và kết nối các nguồn lực với "tích hợp +" để tạo ra IP thương hiệu riêng.

Một số tập đoàn báo chí đã khám phá các phương pháp tạo doanh thu thông qua "phương tiện +" thực hiện chiến lược nhất thể hóa " tin tức + kinh doanh". Ví dụ, với tư cách là một nền tảng thương mại điện tử thuộc sở hữu của Tập đoàn Nhật báo Trường Giang (Yangtze River Daily), Yangtze River Selection đã phát triển một nền tảng thương mại điện tử truyền thông tích hợp "thương hiệu + truyền thông + bán hàng" độc đáo. Tập đoàn báo Thượng Hải đã bắt tay với Ngân hàng Giang Tô để sử dụng hệ dẫn động hai chân "phương tiện truyền thông văn hóa +" và "công nghệ tài chính +" để tạo ra động lực mới. Tập đoàn truyền thông báo Nam Kinh và Meizhi xây dựng cơ chế dịch vụ sáng tạo "báo chí + bất động sản", cải thiện chính sách thân thiện với người dân, thúc đẩy sự hội nhập sâu sắc của văn hóa và giáo dục, tối ưu hóa quản lý chuỗi cung ứng.

Sử dụng năng suất chất lượng mới để thúc đẩy chuyển đổi hoạt động báo chí sang chất lượng và hiệu quả cao là một trong những bước đệm cho sự phát triển tương lai của ngành báo chí Trung Quốc.

Văn phòng Tập đoàn Đài truyền hình Trung Quốc (CMG) tại Hồng Kông. Ảnh: CMG.

Tăng cường tiếng nói chính thống và tạo ra thương hiệu nội dung

Trong thời đại Internet, báo chí phải nắm giữ trận địa chính của dư luận, truyền bá tiếng nói chính thống, nêu bật giá trị chính thống và nắm vững sức mạnh diễn ngôn của dư luận, đồng thời phải tuân thủ "đường lối quần chúng", đứng về phía nhân dân, lắng nghe tiếng nói của nhân dân và kể những câu chuyện của nhân dân.

Từ năm 2017, “Nhật báo Hồ Nam” đã tập trung vào câu chuyện của chàng trai trẻ Long Kim Bưu thoát nghèo và tạo ra tác phẩm truyền thông tích hợp "Vlog Long Kim Bưu làng Thập Bát Động", kết hợp sâu sắc "nhu cầu của khán giả và nguồn cung cấp của cơ quan truyền thông chính thống", thực hiện tích hợp hữu cơ và kết nối hiệu quả cả hai.

Trong bối cảnh quá tải thông tin, các nhóm báo cần liên tục nâng cao nhận thức về chất lượng, tập trung nguồn lực vượt trội vào việc đưa tin về các sự kiện lớn và lập kế hoạch chuyên sâu, đồng thời phát huy đầy đủ vai trò lãnh đạo của truyền thông chính thống trong việc định hướng dư luận và giám sát xã hội.

Trong kỷ nguyên truyền thông mới, xu hướng xây dựng thương hiệu nội dung ngày càng trở nên nổi bật. Một số tập đoàn báo chí đã định hình các thương hiệu nội dung độc đáo và tạo ra ưu thế cạnh tranh dựa trên vị trí của riêng mình. Thông qua xây dựng thương hiệu, nội dung chất lượng cao được phổ biến trên nhiều nền tảng và tiếp cận người dùng một cách chính xác.

Bất kể phương tiện kỹ thuật, hình thức truyền thông và kịch bản truyền thông thay đổi như thế nào, “nội dung là vua” luôn là nguyên tắc mà các tờ báo tuân thủ. Ví dụ, “Tân Hoa Nhật báo” đã ra mắt một loạt các chuyên mục bình luận quan trọng như "Tân Hoa thời luận", cải thiện chất lượng nội dung, thu hút độc giả.

Trụ sở Tập đoàn CMG tại Bắc Kinh. Ảnh: CMG.

Thu Thủy