Xử lý dứt điểm dự án thua lỗ, củng cố mô hình cơ quan đại diện chủ sở hữu

4 mục tiêu

Theo dự thảo Đề án, việc cơ cấu lại DNNN giai đoạn 2021 - 2025 hướng đến 04 mục tiêu. Thứ nhất, nâng cao hiệu quả hoạt động để các DNNN có trình độ công nghệ, kỹ thuật sản xuất hiện đại tương đương với các nước trong khu vực; đáp ứng đầy đủ chuẩn mực quốc tế về quản trị doanh nghiệp; hình thành đội ngũ quản lý chuyên nghiệp, có trình độ cao, phẩm chất đạo đức tốt; gắn chiến lược phát triển của DNNN với chiến lược phát triển của ngành, lĩnh vực, vùng kinh tế, bảo vệ chủ quyền biển, đảo để DNNN trở thành lực lượng nòng cốt trong phát triển kinh tế - xã hội, dẫn dắt phát triển các doanh nghiệp thuộc thành phần kinh tế khác, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế.

Thứ hai, tiếp tục thực hiện các biện pháp sắp xếp, cơ cấu lại, đổi mới hệ thống DNNN theo hướng có cơ cấu hợp lý, hình thức hoạt động phù hợp với thông lệ quốc tế đồng thời đảm bảo phù hợp định hướng của Đảng, nhà nước, đặc biệt đối với các ngành, lĩnh vực quan trọng, thiết yếu của nền kinh tế, đảm bảo an ninh năng lượng, hệ thống thông tin, dữ liệu quốc gia.

Thứ ba, công khai, minh bạch, tăng cường công tác giám sát, kiểm tra hoạt động của DNNN, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm minh các vụ việc, vụ án tham nhũng, gây thất thoát tài sản của nhà nước.

Thứ tư, tiếp tục nỗ lực, tích cực, quyết liệt hơn nữa để đẩy nhanh tiến độ xử lý dứt điểm những dự án, công trình chậm tiến độ, đầu tư kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài của các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty, DNNN đảm bảo công khai, minh bạch, theo nguyên tắc, cơ chế thị trường và quy định của pháp luật; Nhà nước không đầu tư bổ sung vốn từ Ngân sách nhà nước vào các dự án thua lỗ, không hiệu quả; Việc xử lý bằng các hình thức giải thể, phá sản, phải đảm bảo nguyên tắc toàn diện, bảo đảm lợi ích cao nhất của Nhà nước, quyền lợi chính đáng của người lao động và nhà đầu tư, Nhà nước sử dụng nguồn lực để thực hiện trách nhiệm của nhà nước trong việc đảm bảo các yêu cầu về an sinh xã hội, an ninh quốc phòng, môi trường và ổn định xã hội.

Ban hành tiêu chí phân loại DNNN

Để thực hiện các mục tiêu trên, dự thảo Đề án đưa ra một số giải pháp hoàn thiện cơ chế chính sách. Trước tiên là nghiên cứu sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn liên quan.

Bên cạnh đó, cơ chế phục vụ quá trình cổ phần hóa, thoái vốn tiếp tục được hoàn thiện. Trong đó bao gồm: Trong năm 2021, ban hành tiêu chí phân loại DNNN giai đoạn 2021 - 2025, danh mục DNNN, doanh nghiệp 100% vốn của DNNN triển khai thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước trong giai đoạn 2021 - 2025 để làm cơ sở cho các đơn vị triển khai thực hiện.

Cùng với việc rà soát, hoàn thiện các cơ chế chính sách về cổ phần hóa DNNN và doanh nghiệp 100% vốn của DNNN, sẽ ban hành cơ chế sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn theo hướng thống nhất với quy định của Luật NSNN về thu hồi vốn từ các tổ chức kinh tế thuộc trung ương và địa phương được thu vào NSNN trung ương hoặc địa phương theo phân cấp.

Theo dự thảo Đề án, các ngành công nghiệp nền tảng, cơ khí, chế tạo sẽ có cơ chế chuyến khích phát triển gắn liền với chiến lược phát triển các ngành, vùng kinh tế như đất đai, hạ tầng cơ sở, nhân lực, chất lượng cao, lành nghề, cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp xây dựng và phát triển nền tảng, hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ hoạt động chuyển đổi nhằm thúc đẩy doanh nghiệp thực hiện chiến lược chuyển đổi số quốc gia theo tinh thần Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Riêng công tác cổ phần hóa, thoái vốn, đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán, dự thảo Đề án nêu rõ, các DNNN thuộc diện cổ phần hóa rà soát toàn bộ quỹ đất đang quản lý, sử dụng để lập phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất theo quy định của pháp luật đất đai và pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công; trình Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có ý kiến về phương án sử dụng đất và giá đất để cấp có thẩm quyền phê duyệt, tập trung xử lý dứt điểm các tồn tại về tài chính trước khi tổ chức xác định giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa và triển khai thực hiện cổ phần hóa theo đúng quy định của pháp luật.

Các doanh nghiệp đã cổ phần hóa thực hiện nghiêm quy định về đăng ký lưu ký, đăng ký giao dịch, đăng ký niêm yết trên thị trường chứng khoán. Thí điểm một số DNNN sau cổ phần hóa đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán khu vực và thế giới.

Cơ quan đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại các doanh nghiệp đã cổ phần hóa nghiêm túc thực hiện chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước về Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước theo đúng quy định.

Việc nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN sẽ tập trung vào hoàn thành sắp xếp, xử lý các cơ sở nhà đất theo quy định pháp luật quản lý, sử dụng tài sản công tại các DNNN, đảm bảo hoàn thiện cơ sở pháp lý về tài sản của DNNN, đặc biệt là tài sản gắn với giá trị quyền sử dụng đất làm cơ sở tính đúng, tính đủ giá trị tài sản DNNN khi sắp xếp, cơ cấu lại DNNN.

Ngoài xác định rõ ngành nghề, định hướng kinh doanh trong giai đoạn tới để đón đầu những thay đổi về chuỗi cung ứng, sản xuất trong khu vực và thế giới, cơ quan đại diện chủ sở hữu chỉ đạo các Tập đoàn, Tổng công ty, DNNN áp dụng chuẩn mực quốc tế trong quản trị doanh nghiệp. Tăng cường áp dụng công nghệ trong quản lý, chỉ đạo, điều hành doanh nghiệp, coi việc áp dụng công nghệ thông tin là một trong những biện pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng cường giám sát, công khai, minh bạch hoạt động của DNNN.

Đặc biệt, cần đẩy mạnh việc chuyển đổi số trong các tập đoàn, tổng công ty nhà nước nhằm tối ưu hóa hoạt động, nâng cao năng suất lao động, hiệu quả sản xuất kinh doanh và góp phần thúc đẩy xây dựng chính phủ điện tử, xây dựng nền kinh tế số, xã hội số.

Giải pháp đối với các dự án thua lỗ, kém hiệu quả, bao gồm: Cơ quan đại diện chủ sở hữu phần vốn nhà nước tại các doanh nghiệp có dự án hoạt động kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài chỉ đạo Hội đồng thành viên/Hội đông quản trị các Tập đoàn, Tổng công ty rà soát, làm rõ thực trạng của các dự án chưa hoàn thành quyết toán để thực hiện quyết toán theo quy định, đồng thời tách riêng xử lý tranh chấp EPC theo quy định pháp luật Việt Nam và thông lệ quốc tế; tách riêng việc phục hồi sản xuất hoặc phá sản, thanh lý tài sản của dự án với việc xử lý trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức liên quan. Trong đó, đối với những dự án có khả năng phục hồi thì triển khai đánh giá đúng giá trị hiện tại của dự án theo thị trường để làm cơ sở tổ chức phục hồi sản xuất, đi vào hoạt động.

Đối với những dự án không có khả năng phục hồi thì kiên quyết thực hiện phá sản, bán thanh lý tài sản của dự án theo quy định.

Xác định giá trị thiệt hại do các cá nhân, tổ chức liên quan gây ra trong đó tính đến giá trị thu hồi từ tổ chức, cá nhân gây ra thiệt hại đền bù, từ cơ quan bảo hiểm bồi thường và từ bán thanh lý tài sản của dự án; trên cơ sở đó xác định trách nhiệm của các bên liên quan để xử lý theo quy định của pháp luật.

Nhà nước sử dụng hợp lý nguồn lực để hỗ trợ việc xử lý giải thể, phá sản doanh nghiệp nhà nước nắm 100% vốn gắn với trách nhiệm của nhà nước trong việc đảm bảo các yêu cầu về an sinh xã hội, an ninh quốc phòng, môi trường, các cam kết quốc tế và ổn định xã hội.

Lê Hải

Tạp chí in số tháng 4/2021