Xử lý nghiêm hành vi xâm hại rừng tự nhiên trên địa bàn tỉnh Bắc Giang

Đấu tranh "không có vùng cấm"

Đầu năm 2025, qua công tác nắm tình hình, Phòng An ninh kinh tế, Công an tỉnh Bắc Giang phát hiện Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Mai Sơn, có trụ sở chính tại thôn Tân Thành, xã Trường Sơn, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang có dấu hiệu vi phạm trong quản lý rừng. Đây là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, được Nhà nước giao quản lý, sử dụng hơn 1.800 héc-ta đất lâm nghiệp, trong đó có hơn 1.000 héc-ta đất có rừng tự nhiên; hơn 780 héc-ta đất rừng trồng và 35,6 héc-ta đất khác, chưa sử dụng. Do vậy, Phòng An ninh kinh tế đã xác lập chuyên án đấu tranh.

Những cánh rừng trơ trụi bởi sự tàn phá

Ngày 2-4-2025, Phòng An ninh kinh tế chủ trì phối hợp với các Phòng An ninh điều tra và một số phòng nghiệp vụ của Công an tỉnh, Viện Kiểm sát tỉnh Bắc Giang triệt phá chuyên án. Ngày 11-4, Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Bắc Giang đã khởi tố, tạm giam 3 bị can liên quan đến vụ án này, gồm: Trần Quang Huy (SN 1980) - Chủ tịch Hội đồng thành viên kiêm Giám đốc cùng Kế toán trưởng và Trưởng phòng kỹ thuật của Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Mai Sơn.

Trần Quang Huy (SN 1980) - Chủ tịch Hội đồng thành viên kiêm Giám đốc Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Mai Sơn.

Qua công tác điều tra, cơ quan Công an xác định: Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Mai Sơn được Nhà nước giao quản lý hơn 1.800 héc-ta đất lâm nghiệp; trong đó có hơn 1.000 héc-ta đất có rừng tự nhiên. Trong quá trình quản lý đất rừng trên, do thiếu trách nhiệm, buông lỏng công tác quản lý, bảo vệ rừng, công ty này đã để cho người dân chặt phá, hủy hoại và lấn chiếm trồng cây lấy gỗ (keo và bạch đàn) trái phép trên diện tích đất rừng tự nhiên. Từ năm 2021 đến năm 2025, Trần Quang Huy với vai trò là Giám đốc đã chỉ đạo cấp dưới thực hiện hành vi đo đạc, thiết lập hồ sơ, ký hợp đồng, viết phiếu thu hợp lý hóa việc giao khoán rừng trái phép cho 89 người dân với trên 110 héc-ta nhằm thu lợi bất chính trên 2,5 tỷ đồng. Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Bắc Giang cho biết: Có gần 1.000 héc- ta đất có rừng tự nhiên đã bị người dân chặt phá hết và thay vào đó là trồng keo, bạch đàn lấy gỗ.

Trước đó, một số đơn vị các cấp đã vào cuộc thanh, kiểm tra đối với Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Mai Sơn, tuy nhiên, các hoạt động sai phạm của công ty này vẫn diễn ra; không chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho Nhà nước mà điều đáng quan tâm hơn, đó là đã phá hủy rừng tự nhiên, gây ảnh hưởng rất lớn đến hệ sinh thái và môi trường sống của con người.

Việc làm mất rừng tự nhiên ở huyện Lục Nam, Bắc Giang không chỉ là trách nhiệm của chủ rừng (Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Mai Sơn) mà còn là trách nhiệm của cơ quan Kiểm lâm và chính quyền địa phương trong việc quản lý và bảo vệ rừng. Điều này cho thấy có dấu hiệu buông lỏng quản lý và thiếu kiên quyết trong xử lý sai phạm ở cấp cơ sở.

Thượng tá Nguyễn Hồng Sơn - Trưởng phòng An ninh kinh tế, Công an tỉnh Bắc Giang chỉ đạo công tác phá chuyên án

Đến nay, Cơ quan An ninh điều tra, Công an tỉnh Bắc Giang đã khởi tố vụ án hình sự "Vi phạm quy định về quản lý rừng" xảy ra tại Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Mai Sơn; khởi tố bị can đối với Trần Quang Huy, sinh năm 1984, Giám đốc kiêm Chủ tịch HĐTV; Phan Mạnh Hồng, sinh năm 1972, Kế toán trưởng; Lương Văn Huy, sinh năm 1980, Trưởng phòng kỹ thuật, quản lý bảo vệ rừng về hành vi “Vi phạm quy định về quản lý rừng” quy định tại khoản 3, Điều 233, Bộ luật Hình sự.

Một thực tế là khi phóng viên thâm nhập tại xã Lục Sơn, huyện Lục Nam thì được một số người dân cho biết, họ thấy dân làng kéo nhau đi trồng rừng ầm ầm nên họ cũng đi trồng theo để có thêm thu nhập cho gia đình, chứ cũng không có ai ngăn cấm việc trồng cây keo, cây bạch đàn trên đất rừng này. Điều này cho thấy công tác quản lý, giám sát của cán bộ kiểm lâm và cán bộ địa phương còn buông lỏng, thậm chí có dấu hiệu tiếp tay cho các hành vi vi phạm.

Chính từ những hành vi tham nhũng của các đối tượng trên và vì lợi ích cá nhân trước mắt của những người dân mà những cánh rừng tự nhiên đã bị chặt phá hết, khiến cho hệ sinh thái bị mất cân bằng; chính họ và con cháu họ sẽ phải gánh chịu hậu quả từ việc phá rừng tự nhiên như: xói lở đất, lũ quét...

"Đấu tranh một vụ, cảnh tỉnh cả vùng"

Thượng tá Nguyễn Hồng Sơn, Trưởng phòng An ninh kinh tế, cho biết: “Vụ việc xảy ra tại TNHH một thành viên Lâm nghiệp Mai Sơn có tính chất phức tạp, là thủ đoạn mới, tinh vi nhằm lạch luật, chưa có tiền lệ trong hoạt động điều tra các vụ án liên quan đến lĩnh vực lâm nghiệp. Những sở hở trong quy định pháp luật cần được chỉnh sửa nhằm bịt kín để ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật tương tự ở địa phương khác”.

Vụ việc xảy ra tại TNHH một thành viên Lâm nghiệp Mai Sơn có tính chất phức tạp, là thủ đoạn mới, tinh vi nhằm lách luật, chưa có tiền lệ trong hoạt động điều tra các vụ án liên quan đến lĩnh vực lâm nghiệp.

Những hậu quả từ việc buông lỏng quản lý, vi phạm pháp luật trong lĩnh vực lâm nghiệp đã khiến cho rất nhiều cánh rừng không những chảy máu mà còn kêu cứu.

Thực tiễn ở tỉnh Bắc Giang trong thời gian qua cho thấy, tình trạng tranh chấp, lấn chiếm, khai thác đất và rừng tự nhiên vẫn diễn ra như: tranh chấp, lấn chiếm rừng giữa một số hộ dân với Lâm trường Đồng Sơn, Công ty TNHH hai thành viên lâm nghiệp Yên Thế; tình trạng tranh chấp đất lâm nghiệp giữa Ban Quản lý rừng phòng hộ Cấm Sơn với một số hộ dân thôn Khuân Thần, xã Kiên Lao, thị xã Chũ hay tình trạng lấn chiếm đất lâm nghiệp do Công ty TNHH hai thành viên lâm nghiệp Lục Ngạn quản lý của một số hộ dân thôn Khuôn Trang, xã Hộ Đáp, Lục Ngạn.

Tình trạng nêu trên đã dẫn đến đất và rừng tự nhiên bị lấn chiếm, phá hủy. Điều đáng nói là, để có thể phục hồi rừng tự nhiên bị phá hủy phải mất ít nhất khoảng chục năm mới có thể phục hồi độ phì nhiêu của đất và phải mất từ 25 đến 60 năm mới có thể phục hồi các loài thực vật nhiều lớp, cây cối và sự đa dạng của loài.

Những cánh rừng bị khai thác, phá hủy

Những hậu quả từ việc buông lỏng quản lý, tham nhũng trong lĩnh vực lâm nghiệp đã khiến cho rất nhiều cánh rừng không những chảy máu mà còn kêu cứu.

Từ vụ án này cũng như thực trạng đang diễn ra hiện nay, Phòng An ninh kinh tế, Công an tỉnh Bắc Giang đã tham mưu cho UBND tỉnh các giải pháp trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý rừng; trong đó nhấn mạnh việc phải minh bạch hóa thông tin giao đất rừng, công khai hồ sơ thủ tục, xây dựng cơ chế giám sát đa tầng; tăng cường trách nhiệm của lực lượng thanh tra, kiểm lâm, chính quyền địa phương; thiết lập đường dây nóng để người dân phản ánh, kịp thời phát hiện và xử lý sai phạm. Bên cạnh đó, đơn vị còn đề xuất ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong giám sát lâm nghiệp: Lắp đặt camera, cảm biến, sử dụng drone, hệ thống GPS, phần mềm phân tích hình ảnh… nhằm phát hiện sớm hành vi xâm phạm rừng. Các dữ liệu này sẽ được kết nối về trung tâm chỉ huy liên ngành, giúp tăng hiệu quả cảnh báo và xử lý ngay từ đầu.

Song song với công tác phòng ngừa, đấu tranh của lực lượng Công an, nhất là tập trung phòng ngừa, đấu tranh kiên quyết với các hành vi lợi dụng chức vụ để hợp thức hóa giao khoán đất rừng, buông lỏng quản lý rừng, chặt phá rừng..., để có thể bảo vệ rừng và đất rừng tự nhiên hiện này thì rất cần sự chung tay của cả cộng đồng xã hội, người dân để bảo vệ những cánh rừng tự nhiên - lá phổi xanh của con người ở hiện tại và tương lai.

Minh Thúy - Xuân Phương