Xử lý rác thải điện tử - vấn nạn của kỷ nguyên công nghệ

Thụy Sĩ: mô hình tái chế hiệu quả hàng đầu thế giới

Thụy Sĩ sở hữu một trong những hệ thống tái chế rác thải điện tử hiệu quả nhất thế giới. Hệ thống này rất dễ tiếp cận, với quy trình thu gom đơn giản giúp người tiêu dùng có thể trả lại thiết bị điện tử cũ tại bất kỳ cửa hàng nào bán các sản phẩm tương tự. Điều này giảm đáng kể các rào cản đối với việc tái chế và khuyến khích sự tham gia của người dân.

Ảnh nguồn: ITN

Chính phủ Thụy Sĩ thực thi các quy định nghiêm ngặt về quản lý rác thải điện tử, bao gồm nguyên tắc Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR). Theo nguyên tắc này, các nhà sản xuất có nghĩa vụ pháp lý phải thu hồi và tái chế các sản phẩm điện tử do họ sản xuất khi hết vòng đời. Điều này chuyển gánh nặng quản lý rác thải điện tử từ người tiêu dùng sang nhà sản xuất, khuyến khích các công ty thiết kế sản phẩm dễ tái chế hơn và chứa ít vật liệu độc hại hơn. Cách tiếp cận chủ động này đã giúp Thụy Sĩ đạt được tỷ lệ tái chế rác thải điện tử ấn tượng trên 75%, thuộc hàng cao nhất thế giới.

Hơn nữa, quy trình tái chế của Thụy Sĩ ưu tiên bảo vệ môi trường. Các vật liệu tái chế như kim loại và nhựa được thu hồi và tái sử dụng trong các chu kỳ sản xuất mới, giảm thiểu nhu cầu sử dụng tài nguyên nguyên sinh. Các chất độc hại, bao gồm kim loại nặng và pin, được xử lý cẩn thận để ngăn chặn ô nhiễm môi trường.

Thụy Điển: kết hợp pháp luật và chiến dịch nâng cao nhận thức

Cách tiếp cận của Thụy Điển kết hợp các luật nghiêm ngặt và chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng. Chính phủ đặt mục tiêu tái chế 65% rác thải đô thị vào năm 2025 và đạt tỷ lệ tái chế 90% đối với chai lọ, lon. Hệ thống hoàn tiền đặt cọc (Pant) đã khuyến khích người dân trả lại chai lọ và lon đã qua sử dụng với tỷ lệ thu hồi đạt khoảng 85% vào năm 2023.

Ngoài ra, Thụy Điển cũng triển khai sáng kiến Biến rác thành năng lượng (WtE), biến rác không thể tái chế thành năng lượng cung cấp điện và hệ thống sưởi ấm cho hàng triệu hộ gia đình mỗi năm. Điều này đã giúp giảm lượng rác thải chôn lấp xuống dưới 1% tổng lượng rác thải.

Các chiến dịch giáo dục công dân về tầm quan trọng của việc tái chế được thúc đẩy, biến nó thành một phần trong cuộc sống hàng ngày của nhiều người Thụy Điển. Những nỗ lực này giúp tỷ lệ tham gia cao vào các quy trình tái chế hiệu quả.

Na Uy: chú trọng áp dụng nguyên tắc EPR

Chính sách này yêu cầu các nhà sản xuất chịu trách nhiệm tài chính đối với việc xử lý và tái chế sản phẩm của mình, từ đó khuyến khích họ thiết kế các thiết bị điện tử bền vững hơn. Đồng thời, Na Uy đầu tư vào cơ sở hạ tầng tái chế hiện đại để thu hồi các vật liệu có giá trị từ rác thải điện tử.

Cách tiếp cận trên khuyến khích các nhà sản xuất nhìn nhận tác động của sản phẩm trong suốt vòng đời của nó ngay từ khi thiết kế, góp phần vào việc phát triển một nền công nghiệp điện tử thân thiện với môi trường hơn.

Nhật Bản: Luật Tái chế đồ gia dụng

Thành công của Nhật Bản trong việc tái chế rác thải điện tử chủ yếu đến từ việc thực hiện Luật Tái chế đồ gia dụng, yêu cầu tái chế các thiết bị lớn như TV, tủ lạnh và máy điều hòa. Theo quy định của luật, các nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm thu gom và tái chế những sản phẩm này, bảo đảm thu hồi các vật liệu có giá trị và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Cách tiếp cận này, với mục tiêu rõ ràng, đã giúp Nhật Bản đạt được tỷ lệ thu hồi cao đối với các kim loại quý và các vật liệu khác từ rác thải điện tử.

Đức: phương pháp tiếp cận đa chiều

Đức có một hệ thống quản lý chất thải điện tử vững mạnh, bao gồm các quy định nghiêm ngặt và các chương trình thu gom toàn diện. Quốc gia này áp dụng một hệ thống kép, trong đó người tiêu dùng có thể trả lại chất thải điện tử tại các điểm thu gom quy định hoặc các cửa hàng bán lẻ. Bên cạnh đó, Đức khuyến khích việc tái sử dụng và cải tạo các thiết bị điện tử, kéo dài tuổi thọ của chúng trước khi tiến hành tái chế. Phương pháp tiếp cận đa chiều này bảo đảm các thiết bị điện tử sẽ được sử dụng lâu nhất có thể trước khi bị tái chế.

Bỉ: tái chế dễ dàng và miễn phí

Khung tái chế rác thải điện tử của Bỉ được xây dựng trên nền tảng mạng lưới điểm thu gom rộng khắp và sự tham gia tích cực từ cộng đồng. Các chương trình thu hồi của quốc gia này cho phép người tiêu dùng trả lại các thiết bị điện tử cũ mà không phải chịu thêm chi phí, giúp việc tái chế trở nên dễ dàng và thuận tiện hơn. Bỉ còn đặc biệt chú trọng vào việc thu hồi các kim loại quý từ rác thải điện tử, qua đó góp phần bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và giảm thiểu tác động môi trường từ việc khai thác vật liệu mới.

Việc cung cấp các lựa chọn tái chế miễn phí và tập trung vào việc thu hồi tài nguyên còn giúp thúc đẩy cộng đồng tích cực tham gia các hoạt động tái chế điện tử. Khi quá trình tái chế trở nên đơn giản và không tốn chi phí, khả năng tham gia của người dân sẽ tăng lên, từ đó mang lại hiệu quả môi trường tích cực hơn.

Canada: địa phương hóa các chiến dịch

Canada đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc tái chế rác thải điện tử thông qua các chương trình cấp tỉnh. Các mục tiêu thu gom và quản lý rác thải điện tử được thiết lập rõ ràng, với sự tham gia của cả tổ chức chính phủ và phi chính phủ. Các chiến dịch giáo dục cộng đồng giúp nâng cao nhận thức và khuyến khích sự tham gia của người dân vào các chương trình tái chế.

Hàn Quốc: Mô hình hợp tác công - tư

Hàn Quốc đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong việc tái chế rác thải điện tử thông qua mô hình hợp tác công-tư. Chính phủ hợp tác với các công ty tư nhân để thiết lập các trung tâm tái chế trên toàn quốc. Những trung tâm này được xây dựng dễ dàng tiếp cận, và người tiêu dùng được khuyến khích tái chế các thiết bị điện tử cũ thông qua các chương trình ưu đãi, như giảm giá sản phẩm mới.

Những nỗ lực hợp tác giữa khu vực tư nhân và Chính phủ giúp xây dựng cơ sở hạ tầng tái chế toàn diện. Các chương trình ưu đãi thúc đẩy người tiêu dùng tham gia tái chế rác thải điện tử, nâng cao hiệu quả tổng thể của hệ thống tái chế.

Linh Anh (Tổng hợp)