Xu thế hạn chế điện thoại trong trường học trên thế giới:Xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh

Học sinh tại Los Angeles (Mỹ) cất điện thoại trước giờ vào lớp. Ảnh: Los Angeles Times

Từ ngày 1-1-2026, học sinh trung học ở Singapore - quốc gia nổi tiếng về chuyển đổi số trong giáo dục - không được sử dụng điện thoại thông minh và đồng hồ thông minh trong suốt thời gian học ở trường. Quyết định mới mở rộng lệnh cấm hiện hành, vốn chỉ áp dụng trong giờ học. Bộ Giáo dục Singapore cho biết, lệnh cấm này là một phần trong các biện pháp tăng cường nhằm thúc đẩy thói quen sử dụng thiết bị điện tử lành mạnh hơn trong trường học.

Singapore không phải là ngoại lệ trong bối cảnh trẻ em trên toàn thế giới tiếp xúc với điện thoại từ rất sớm và dành nhiều giờ mỗi ngày cho mạng xã hội, video ngắn và trò chơi di động, dẫn tới những hệ quả tiêu cực về học tập và sức khỏe tinh thần. Nhiều quốc gia khác cũng đã thực hiện việc cấm cho học sinh sử dụng điện thoại trong trường học.

Pháp là một trong những nước tiên phong. Từ năm 2018, quốc gia này đã ban lệnh cấm học sinh tiểu học và trung học cơ sở sử dụng điện thoại thông minh, đồng hồ thông minh, máy tính bảng và các thiết bị kết nối trong khuôn viên trường học. Theo Bộ Giáo dục Pháp, lệnh cấm đã giúp giảm tình trạng gây mất trật tự trong lớp, giảm bạo lực học đường liên quan đến việc quay video, chụp ảnh bí mật, cải thiện tương tác giữa giáo viên và học sinh. Thời gian tới, nước này có kế hoạch siết chặt các quy định cấm, trong đó yêu cầu học sinh từ 11 đến 15 tuổi phải cất máy trong tủ khóa hoặc túi và chỉ được sử dụng khi rời trường.

Tại Anh, nhiều trường học áp dụng chính sách “không điện thoại”, thậm chí siết chặt hơn cả quy định cấp quốc gia. Theo nghiên cứu của Education Endowment Foundation, học sinh Anh không sử dụng điện thoại trong giờ học có điểm thi tốt hơn trung bình 6-8%. Chính phủ Anh đã nhiều lần gửi khuyến nghị các trường cấm sử dụng điện thoại hoàn toàn cho đến khi học sinh rời khỏi cổng trường.

Italia, Tây Ban Nha và Bỉ cũng áp dụng mô hình tương tự. Trong đó, Italia cấm sử dụng điện thoại trong lớp từ năm 2007 nhưng gần đây đã mở rộng thành “cấm hoàn toàn trong trường học” sau khi ghi nhận tình trạng mất tập trung và bắt nạt trên mạng gia tăng.

Châu Á cũng ghi nhận động thái mạnh mẽ. Từ năm 2021, nhiều tỉnh, thành phố của Trung Quốc yêu cầu học sinh tiểu học và trung học phổ thông không được mang điện thoại vào lớp. Tại Nhật Bản, nhiều địa phương cho phép học sinh mang điện thoại nhưng buộc phải tắt và cất trong tủ khóa suốt cả ngày. Hàn Quốc triển khai phần mềm khóa điện thoại bắt buộc trong giờ học, trong khi một số trường tiến tới cấm hoàn toàn.

Ở Mỹ, bang Florida đã đưa ra yêu cầu tất cả trường công phải cấm sử dụng điện thoại trong lớp học. Từ khi quy định này có hiệu lực, một số địa phương trong bang ghi nhận giảm đáng kể việc học sinh bỏ tiết, gian lận thi cử bằng thiết bị điện tử và giảm hành vi quay video bạo lực trong trường. Nhiều trường tại California, Ohio, Massachusetts cũng áp dụng mô hình "nhốt" điện thoại của học sinh trong túi khóa từ tính, chỉ đưa lại điện thoại cho học sinh sau giờ tan học.

Những động thái nói trên tưởng chừng đi ngược với xu thế số hóa, nhưng là một phần của chiến lược giáo dục bền vững. Nghiên cứu năm 2023 của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO), cùng các nghiên cứu khác tại Anh và Mỹ cho thấy, học sinh chỉ có thể tập trung trở lại sau 20 phút kể từ khi nhận 1 tin nhắn hoặc cuộc gọi. Các chuyên gia tâm lý cảnh báo nguy cơ trẻ so sánh ngoại hình, bị bắt nạt trên mạng, lệ thuộc vào lượt like và cảm xúc từ màn hình. Như thế, nếu trường học có thể trở thành “vùng an toàn” thì học sinh sẽ giao tiếp trực tiếp nhiều hơn, tập trung tốt hơn và cảm thấy ít áp lực hơn.

Việc cấm điện thoại trong trường học hiển nhiên không phủ nhận vai trò của chuyển đổi số, nhưng nhấn mạnh rằng giáo dục phải đặt con người lên trước công nghệ. Khi các quốc gia liên tục mở rộng hạ tầng số, cũng nên đồng thời xây dựng những vùng tách biệt để bảo vệ học sinh nói riêng và trẻ em nói chung khỏi tác động tiêu cực của công nghệ. Ưu tiên lớn nhất vẫn là môi trường học tập lành mạnh, tập trung và an toàn. Để từ đó, trẻ có thể phát triển trí tuệ, nhân cách và kỹ năng xã hội mà không bị màn hình chi phối. Đây cũng là lời nhắc rằng công nghệ nên phục vụ thay vì cản trở giáo dục.

Hoàng Linh (theo Euronews, Adelaide Now, Times)