Xuân vận 2025 – đòn bẩy mới cho nền kinh tế Trung Quốc

Hai cha con khởi hành từ ga đường sắt Tây Bắc Kinh đến Hợp Phì, tỉnh An Huy ở phía Đông Trung Quốc hôm 14-1, ngày đầu tiên của kỳ Xuân vận 2025. Ảnh: Global Times

Sự hình thành và phát triển của Xuân vận

Xuân vận phản ánh một hiện tượng xã hội rộng lớn, thách thức giao thông độc đáo mà Trung Quốc phải đối mặt trong quá trình đô thị hóa và phát triển từ nền kinh tế nông nghiệp chuyển sang công nghiệp hóa từ cuối thập niên 1970.

Đó là làn sóng người rời bỏ nông thôn đến các đô thị và trung tâm công nghiệp để học tập, sinh sống và làm việc. Tiếp đó, trước dịp Tết Nguyên đán, dòng di dân khổng lồ bắt đầu đảo ngược, từ các đô thị lớn đổ xô về làng quê trước ngày tất niên để được đoàn viên và mừng năm mới cùng gia đình.

Lao động nhập cư tại các đô thị ở Trung Quốc tăng vọt, từ hơn 50 triệu người trong năm 1990 lên hơn 200 triệu trong năm 2000. Bên cạnh đó là hàng chục triệu học sinh sinh viên từ nông thôn ra thành phố học tập và tìm việc. Tỷ lệ tăng trưởng người nhập cư sau đó có giảm, nhưng vẫn tăng mạnh trong 25 năm qua. Nhiều nước châu Á khác cũng đối mặt với tình trạng tương tự.

Bắt đầu từ năm 2007, Trung Quốc đã thi hành chính sách kiểm soát nghiêm ngặt đối với các hình thức vận chuyển trong kỳ Xuân vận.

Nền kinh tế đại lục đã chuyển động mạnh khi bước vào kỳ Xuân vận 2025, kéo dài 40 ngày từ hôm 14-1 đến ngày 22-2-2025. Tuy vậy, hiện các nhà quan sát vẫn nghi ngờ về độ chính xác của các dữ liệu Xuân vận qua các năm.

Tổng cộng có 2,98 tỉ chuyến đi được ghi nhận trong năm 2019, trước khi dịch Covid-19 bùng phát. Tổng số chuyến đi trong kỳ Xuân vận 2023 tăng vọt sau khi Bộ Giao thông Vận tải điều chỉnh cách tính toán trước Tết Nguyên đán 2023, bao gồm các các chuyến đi trên các tuyến cao tốc chính của đại lục. Cách tính đã được thay đối một lần nữa trước Tết 2024 bao gồm nhiều tuyến đường hơn, với số liệu dự báo là 9 tỉ chuyến đi. Tuy vậy, trên thực tế số chuyến đi chỉ đạt 8,4 tỉ.

Năm nay, trong tổng dự báo 9 tỉ chuyến đi, khoảng 80% dự kiến sẽ được thực hiện bằng xe hơi, trong khi ước tính sẽ có 510 triệu và 90 triệu chuyến đi bằng đường sắt và đường hàng không.

Đài truyền hình nhà nước CCTV đưa tin, các điểm "nóng" hàng không hàng đầu bao gồm các thành phố như Trùng Khánh, Thành Đô, Bắc Kinh, Cáp Nhĩ Tân và Tây An. Theo cơ quan quản lý hàng không dân dụng, các chuyến bay quốc tế đến Tokyo, Osaka, Bangkok và Singapore đang có nhu cầu mạnh mẽ, dù rằng số lượng người hủy tour đến Thái Lan gia tăng trong những ngày trước Tết.

Nhà điều hành đường sắt quốc gia cho biết các điểm nóng về đường sắt bao gồm Thượng Hải, Quảng Châu, Thâm Quyến, Nam Kinh, Hàng Châu và Vũ Hán.

Xuân vận 2025 có gì khác biệt?

Kỳ nghỉ Tết năm nay ở Trung Quốc kéo dài tám ngày, từ ngày 28-1 đến 4-2.

Nhiều du khách đã sớm bắt đầu hành trình về quê trước giai đoạn cao điểm. Họ sử dụng mạng lưới giao thông quốc gia hiện đại, đặc biệt là các tuyến đường sắt cao tốc, giúp gia tăng tiêu dùng của đại lục, nhà nghiên cứu Song Ding thuộc Viện Phát triển Trung Quốc nhận định.

"Vì quãng đường di chuyển dịp này thường là tầm trung đến tầm xa, nên Xuân vận sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tiêu dùng liên quan đến giao thông", bà Jiang Yiyi, phó trưởng khoa Khoa Thể thao, Giải trí và Du lịch tại Đại học Thể thao Bắc Kinh nói.

Bà Jiang lưu ý, ngành du lịch văn hóa vốn đã sôi động sẽ tiếp tục phát triển nhờ các xu hướng phong phú và đa dạng từ việc đi xem phim, xem biểu diễn đến thăm các bảo tàng và thư viện. Nhu cầu về các tour, chương trình có tính nhập vai cao, mang lại các trải nghiệm mới mẻ đang được khách ưa chuộng.

Theo dữ liệu từ Fliggy, số lượng tìm kiếm cụm từ khóa "du lịch di sản văn hóa phi vật thể" trên nền tảng này vào đầu tháng 1 đã tăng đáng kinh ngạc 133% so với đầu tháng 12.

Hôm 13-1, chỉ một ngày trước kỳ Xuân vận, Quốc vụ viện Trung Quốc đã đưa ra tổng cộng 18 biện pháp nhằm kích thích sức mua các sản phẩm văn hóa và du lịch như phát hành phiếu giảm giá các sản phẩm văn hóa và du lịch, giới thiệu thêm nhiều sản phẩm văn hóa và du lịch phù hợp với người cao tuổi và tối ưu hóa chính sách du lịch trong nước.

Bên cạnh các hoạt động du lịch nhộn nhịp, mức tiêu thụ cũng tăng cao, với số lượng bưu kiện được giao tăng mỗi ngày kể từ Xuân vận bắt đầu. Chỉ trong ba ngày đầu, khối lượng chuyển phát nhanh trung bình hàng ngày tại Trung Quốc đã vượt quá 670 triệu bưu kiện, tăng 29% so với cùng kỳ năm ngoái, theo dữ liệu của Cục Bưu điện Nhà nước hôm 17-1.

Chính quyền cũng thực hiện các biện pháp thúc đẩy tiêu dùng trong nước, bao gồm từ hàng tiêu dùng, đồ gia dụng, đến các sản phẩm điện tử, văn hóa và du lịch.

Chính phủ tuyên bố sẽ chi thêm 81 tỉ nhân dân tệ (11,1 tỉ đô la) cho chương trình trợ cấp và tổng số mặt hàng được trợ cấp sẽ tăng từ 8 lên 12, gồm điện thoại thông minh, máy tính bảng, đồng hồ thông minh, nồi cơm điện, lò vi sóng và máy rửa chén.

Người mua smartphone, máy tính bảng hay các thiết bị số sẽ được hưởng trợ cấp đến 15%, nhưng không quá 500 nhân dân tệ (68 đô la) cho mỗi mặt hàng. Chính phủ cũng sẽ trợ cấp tới 20.000 nhân dân tệ cho người tiêu dùng đổi từ xe chạy xăng hay dầu diesel sang xe chạy bằng năng lượng mới, người mua máy lạnh sẽ được hoàn đến 2.000 nhân dân tệ mỗi máy.

Một nhà ga tàu cao tốc ở Thượng Hải trước Tết Nguyên đán 2025. Ảnh: Nikkei Asia

Tín hiệu lạc quan cho nền kinh tế đại lục 2025

Các dữ liệu về hoạt động sản xuất của Trung Quốc trong tháng 1-2025 suy giảm bất ngờ. Dữ liệu yếu hơn “có nghĩa là cần phải làm nhiều hơn nữa để giúp kinh tế hồi phục thông qua các đòn bẩy chính sách”, ngân hàng HSBC viết trong báo cáo hôm 27-1.

Chính quyền các địa phương đã và đang nỗ lực phủ khắp mạng lưới đường sắt trên cả nước, giúp việc đi lại đường dài ngày càng thuận tiện hơn. Theo công cụ theo dõi dữ liệu chuyến bay FlightAI, các hãng hàng không đang cố gắng cạnh tranh trong dịp Xuân vận với giá vé thấp hơn khoảng 5% so với năm ngoái. Đây là dấu hiệu cho thấy người tiêu dùng đã siết chặt hầu bao, chọn đường sắt với giá rẻ hơn.

Một số trung tâm mua sắm đã dựng biển quảng cáo chương trình trợ cấp của chính phủ đối với cho hàng điện gia dụng và xe hơi. Một cửa hàng bán đồ gia dụng Toshiba tại một trung tâm thương mại ở Thượng Hải đã chào hàng mức giảm giá lên tới 35%. Các ứng dụng thương mại điện tử như Taobao và JD.com đã mở các mục "trợ cấp của chính phủ" và thông báo vẫn sẽ giao hàng như ngày thường trong kỳ nghỉ Tết.

Chính quyền các địa phương cũng đang triển khai các phiếu giảm giá cho vé xem phim, khách sạn và các hoạt động tiêu dùng khác. Theo nền tảng số liệu bán vé Maoyan, doanh số phòng vé từ ngày 28-1 đến 4-2 đã đạt 736 triệu nhân dân tệ, đã vượt qua doanh số đặt vé của năm ngoái. Đây là dấu hiệu khởi sắc so với mùa Tết 2024 ảm đạm, khi doanh số bán vé giảm 23% so với năm 2023.

Các trung tâm mua sắm như Panlong Tiandi, công viên bán lẻ ngoài trời rộng 50 ha khai trương tháng 5-2023, cũng đang thích ứng với sở thích thay đổi của người tiêu dùng. Nằm ở thị trấn cổ ở Thượng Hải, Panlong Tiandi có các cửa hàng thú cưng, quán trà truyền thống và chợ địa phương thay vì cửa hàng của các thương hiệu xa xỉ thường thấy ở trung tâm thành phố.

Trong kỳ nghỉ Tết năm ngoái, khu này thu hút trung bình khoảng 100.000 lượt khách mỗi ngày và đạt doanh số bán hàng mỗi ngày khoảng 5 triệu nhân dân tệ, theo bà Huang Min, phó Tổng Giám đốc của Panlong Tiandi. Bà dự kiến lượng khách tham quan năm nay cũng tương tự. Trong các dịp lễ khác, công viên mua sắm này mỗi ngày đón khoảng 80.000 lượt khách và đạt doanh số bán hàng khoảng 3,3 triệu nhân dân tệ.

Theo Nikkei Asia, Reuters, Global Times, chinadailyhk, The Guardian

Ricky Hồ